Fróðskaparrit - 01.01.1960, Síða 81

Úrskepandi sjúkur í liðum og ryggi
87
summar partar av rygginum dag um dag, eru aðalatvoldin
til, at spondylosis og osteoarthrosis eru at finna í hesum
fólkabólkum. Til dømis kann eg nevna, at reiðuliga ringar
arthroses í mjadna* og knæliðum tíðum eru at finna hjá
monnum, ið noyðast at bera tungar byrðar á bakinum,
eitt nú hjá lossingarmonnum, kolamonnum, múrarbeiðso
monnum, lastbilsstjórum og flytimonnum, og samsvarandi
hesum eru teir grefligastu tilburðirnir av spondylosis at
síggja hjá bønarmonnum, fiskimonnum og grótmonnum.
í hesum yrkjum stendur mest á niðasta parti av rygginum,
og hin sonevnda Scheuermann=kúlan tekur seg upp. Eftir
yrki og byrðan kunnu spondyloses taka seg upp í øðrum
pørtum av rygginum og í øðrum Iiðum enn teimum, ið
nevndir eru.
Koma sjúkurnar hjá heldur ungum ella hjá fólki í bestu
árum, vísa av sær sjálvum nógvar aðrar luttøkuatvoldir
seg at standa í boði. Vanligast er, at skeivt hevur verið
lagt fyri liðirnar, ið sjúkir verða (misbyrðan). Atvoldirnar
til hesar misbyrðanir skal eg seinri greiða frá. Umframt
misbyrðan munnu umliðnar ígerðir, kykar eins og ókykar,
gera ikki lítið um seg. Meiðingar upp í saman munnu hava
nakað uppá seg. Bløðingar upp í saman í liði, hetta síggja
vit eitt nú hjá sjúklingum við teirri sonevndu bløðara«
sjúkuni, elva eisini sum frálíður slitgikt í avvarandi liði.
Ólag i millumliða eggjahvítaevnisskiftinum kunnu eisini
laga uppundir heilt ringa spondylosis og heilt ringa arthrosis.
Hetta sæst hjá sjúklingum við alcaptonuria og ochronosis.
Venda vit okkum í fyrstu syftu móti misbyrðanunum,
fellur tað mest sum av sær sjálvum at nevna viðføddu
úrliðingina (luxatio) í mjøðnini, ið kann vera øðrumegin
ella báðumegin og vísa seg í øllum sniðum: hava viðhvørt
so lítið uppá seg, at tað er ikki meira enn sjúkuavgerð
fæst, men eru viðhvørt av tí allar ringasta. Er liðaknútan
gliðin upp, so nýliður (nearthrosis) hevur gjørt seg til,
kann hetta sjálvt elva heilt grovar broytingar í liðinum,
so avvarandi limur styttist; men eisini í linari førum kunnu