Fróðskaparrit - 01.01.2001, Side 9

Fróðskaparrit - 01.01.2001, Side 9
HEROISM ANDINCEST IN THE BALLAD OF GONGU RÓLVUR 13 ingi, fyri at vit kunna eyðmerkja eina søgu sum ævintýr. Tað eru kanska ógvuliga fáar søgur, ið ikki hava hesar bæði motivini. Hin eyðkendi ævintýrastílurin eigur tí eisini at vera havdur í huga. Kanska er ósemjan ikki so stór, tá saman um kemur, heldur tað, at onkursvegna vantar ein neyv allýsing av, hvat eitt ævintýr er. 011 komast við eitt æv- intýr, tá tey hoyra - ella oftari nú í tíðini - lesa tað, men tað er trupult neyvt at allýsa, hví hetta er so. Var søgan um Gongu Rólv og Hildu eitt veruligt gandaævintýr, áttu vit at fingið onkra ábending um, at tað seinni gekst teimum væl. Henda ábending finst í øllum ævintýrum. Ikki altíð so útgreinað, sum at tey fáa eitt hálvt kongaríki, giftast og liva eydnurík alla sína tíð. Men vit fáa onga slíka ábending í okkara søgu. Hon hevur ein heilt annan og ólukkuligan enda. Tí skilst her søgan um Gongu Rólv við beinagrindina, sum Propp ger galdandi fyri gandaævintýrini. Og vit fara til næsta stig í greiningini. Tolkingin Høvdu tær konur og teir menn, ið søgdu frá søgum og kvóðu vísur og kvæði, eina djypri meining undir teimum beinleiðis hendingunum í kvæðum og søgum? Mítt svar er ja, men tað svarið reisir beinanvegin nýggjar spumingar, ið ikki eru so lættir at svara. Tað er eingin kunstur at finna upp á eina meining og halda uppá, at hon er røtt, t.e. at hon er tann sanna og innasta meiningin í einum ævintýri ella eini søgu. Tá vit siga, at ævintýr í veruleikanum er - vóru - søgur fyri vaksin, ella í minsta lagi eisini vóru ætlað vaksnum, má tann, ið ger eina tolk- ing, sannføra um, at hon skilst av teimum, ævintýrið var ætlað, meðan tað enn var liv- andi søgn. Tað vil siga í eini tíð og mentan- arligum umhvørvi, sum í vesturheiminum liggur fyri okkara, ið fyri tað mesta einans kennir ævintýr sum prentaðar søgur fyri bøm. Eingin er at spyrja, tí tað er langt síð- ani ævintýr vóru produktivur munnborin skaldskapur. Hesum trupulleika kann vinnast á, fyri ein part í hvussu er, við einum vísundalig- um háttalag (metodu), ið kann skapa eitt al- ment grundarlag fyri tolkingini. Tað merk- ir, at tolkingargrundarlagið skal kunna ger- ast galdandi fyri øll ævintýr. I minsta lagið fyri øll ævintýr í einum ávísum mentanar- ligum umhvørvi, ið hevur tað, vit kunna kalla, ein mentanarligan felagsskap. Føroy- ar eru eitt lítið land, har fólkið tosar sama mál, vinnugrundarlagið altíð hevur verið hitt sama hjá øllum, og regluligt samband hevur alla tíðir verið millum fólkið í land- inum. Tí kunna føroyingar sigast at hava ein mentanarligan felagsskap. I europeiskum vísindum er vaksin fram tey seinastu hálvtannað hundrað árini ein siðvenja at tolka ævintýr, ið heldur upp á at vera almenn, t.e. galdandi fyri fatan av øll- um ævintýrum. Tað ber til, tí at ævintýr eru sera lík, soleiðis sum vit kenna tey í dag úr uppskriftum, tær flestu gjørdar tey seinastu umleið 250 árini. Føroysk ævintýr víkja ikki frá í so máta, hóast ein ávísur stílur og frásøgudámur sæst við tillaging til um- hvørvið her á landi. Líkskapurin er so stór- ur, at vit kunna tosa um eina felags ævin- týratraditión, og harvið býðst eitt felags tolkingargrundarlag.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160

x

Fróðskaparrit

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fróðskaparrit
https://timarit.is/publication/15

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.