Eir - 01.01.1900, Blaðsíða 24

24
um sinnum rúmmeiri en maginn, og telst svo til að meðal-
iengd þarmanna sé 15 álnir. Mjógirnið eða smáþarmarnir eru
12—13 álnir, en ristiiiinn 2—3 álnir. Tveir stórir kirtlar
senda meitingarsafa inn í þarmana; þeir eru brysið („þvotta-
brysið") og lifrin. En auk þessara kirtla er sægur af smá-
kirtlum í siímhimnu þarmanna sjálfra.
Meitingarsaflnn úr brysinu meltir allar fæðutegundir. Hann
heflr söruu áhiif á eggjahvítuefnin og magasafinn, og tekur því
þar við er hann sleppir. Hann meltir kolvetni, breytir sterkju
og matsykii í þnigusykur, á svipaðan hátt og munnvatnið, og
hann meltir feitmeti með því að leysa það upp og breyta því
i smá fltudropa. Gailið, sem kemur úr lifrinni, starfar að fltu-
meltingunni nieð bryssafanum, en annars heflr það fleiri hiut-
verkum að gegna en meltingunni einni. Það flytur t. d. nokkur
úrgangsefni úr blóðinu t. d. leifar dauðra bióðkorna, og enn-
fremur dregnr það úr rotnun í þörmunum, og eyðir þar fýlu.
Ef það vantaði, eru likindi til að rotnunarefni gætu myndast
að svo miklum mun, að hætt væri við, að þau kæmust inn í
blóðið og yrðu líkamanum að meini.
Þótt nú þessir meltingarsafar séu öflugir, þá geta þeir
aldrei germelt fæðuna. Æfinlega verður nokkuð eftir ómelt,
sem gengur niður af likamanum. Það er saurinn. Hann
myndast ekki fyr en niðri í ristli. Ofar er ekki aunað en
þunt mauk, blendingur af meltri og ómeltri fæðu með miklu
vatni, en það hverfur smám saman, og leifarnar færast neðar
fyrir samdrátt þarmavöðvanna, sem vér getum alls ekkert ráðið
við. Ef veiki er í þörmunum svo að meltingin verður ófull-
komin og hreifingin of ör, þá tæmist saurinn niður áður en
vatnið og hin melta fæða er horfin úr honum; þá hefir maður
búkhlaup eða niðurgang.
II. Nýiing fœðunnar.
Sagan er enn ekki fullsögð. Að þessu hefir að eins verið
drepið á aðalatriðin í melt.ingunni, meðferð líkamans á fæð-
unni. Hitt er eftir að minnast á hvernig hin melta fæða komi