Helgarpósturinn - 27.08.1987, Blaðsíða 18

EFTIR KRISTJÁN KRISTJÁNSSON MYNDIR JIM SMART
HP leitar álits á því hvort áfengisböliö er í raun böl.og hvort bölið hefur tekið aðra stefnu
Hver er vínmenning Islendinga,
eigum við yfir höfuö nokkra vín-
menningu og ef svo er af hverju
ekki? Hvað gera Islendingar þegar
Skandinavar setjasl inn á krá og fá
sér öl og snafs, eða þegar menn af
suðlœgari slóðum draga fram
flösku af heimalöguðu borðvíni og
bera fyrir gesti? Hvað gerum við
þegar útlendingarnir seilast í vín-
skápinn og bjóða upp á glas af
sterku víni, án þess að það sé til há-
tíðabrigða, bara vani að fá sér einn
þegar heim er komið að loknum
vinnudegi? Svo virðist sem við ger-
um ekki neitt, bjórinn getum við
ekki drukkið, léttvínsmenningin er
ekki slík að menn telji drykkju þess
sjálfsagða og sterk vín snerta menn
ekki nema í alveg sérstökum til-
gangi. Þessi tilgangur hefur löngum
verið að verða fullur og hans er að-
eins leitað um helgar, enda má þá
sjá stóran hluta þjóðarinnar velt-
andi um aiiar sveiiir, iiréppu, uCflíÖ,
• sýslur og bœi, vitandi hvorki í þenn-
an heim né annan vegna áfengis-
drykkju. Eðlilegt? Það virðist vera
okkur eðlilegt, eða a.m.k. hefur það
verið svo í áranna rás, en er það að
breytast?
íslendingar hafa löngum verið
þekktir fyrir sérstæða drykkjusiði
og sú (ó)menning sem fylgt hefur
víni hér á landi eiginlega ekki verið
sambæriiég við neitt annað sem
þekkist í hinum vestræna siðmennt-
aða heimi. Við höfum lengst af not-
að vínið sem vímugjafa og ein-
göngu vímugjafa, enda hefur lítil
rækt verið við það lögð að það geti
þjónað öðrum tilgangi. Einhverjir
hafa þó haldið því fram að á allra
síðustu árum, og síðasta áratug
kannski, hafi orðið breyting og þá til
hins betra í vínmenningu landans.
Um þetta eru menn þó alls ekki
sammála og benda gjarna á að
gamii málshátturinn Hvað ungur
nemur gamall temur sé í fullu gildi.
Horfa menn þá gjarna til verslunar-
mannahelga og annarra skyldra
fyrirbrigða, þar sem ungmennafé-
lögin, sem lengi kenndu sig við
bindindi og heilbrigt líf, koma á fót
griðastöðum fyrir unglinga til að
drekka frá sér rænu og benda á að
einhvers staðar hljóti unglingarnir
að hafa fyrirmynd að slíkum lifnaði.
Flestir eru þó sammála um að
með tíðari ferðum íslendinga til
annarra landa og dvölum þeirra þar
um lengri og skemmri tíma hafi aðr-
ir siðir og nýir flust til landsins. Þetta
má einkum sjá í mikilli fjölgun veit-
ingastaða, sem ekki síður en að
bjóða upp á góðan mat leggja metn-
að sinn í að hafa á boðstólum góð
borðvín sem hæfa gæðum matarins.
Menn hafi á ferðum sínum séð
hvernig aðrar þjóðir umgangast vín
og vilji innleiða slíka siði hér heima,
en þrátt fyrir góðan vilja er ekki
eins víst að það takist, í það minnsta
virðist bað taka iangan tíma og svo
er það líka spurningin um hvort sú
áfengismenning sem hér hefur ríkt
um aldir alda sé ekki orðin svo rót-
gróin að henni verði hreinlega ekki
breytt. Hvort meginþorri íslendinga
haldi ekki áfram „að fara út að
skemmta sér“ á yfirfull diskótek þar
sem hávaðinn og þrengslin eru slík
að það er ekki möguleiki að verða
,,sívíliseraður“ í drykkjunni, að-
stæðurnar bjóða hreinlega ekki upp
á það.
HP fékk fimm valinkunna ein-
staklinga tii að segja álit sitt á þess-
um málum og jafnframt til að upp-
lýsa alþjóð örlítið um umgengni
sína við áfengi. Þeir sem spurðir
voru eru: Guttormur Einarsson,
kaupmaður í Ámunni, sem flytur
inn ölgerðarefni, Einar Thoroddsen
læknir, áhuga- og fagmaður í létt-
vínsfræðum, Sigmar B. Hauksson
matargerðarmaður og Guðni
Bragason, fréttamaður hjá Sjón-
varpinu.
GUTTORMUR EINARSSON
KAUPMAÐUR í ÁMUNNI
„Eg held að drykkjuvenjur islend-
inga séu eins og þær hafa alltaf ver-
ið. Þær tóku jákvætt viðbragð um
tíma en nú er verðlag á borðvínum
orðið of hátt hlutfaiísiega sefn Tiíér
finnst vera neikvæð þróun. Annars
er eitt sérstakt í umgengni íslend-
inga við áfengi, það er umgengni
þeirra við heimabrugg. Finnist
mönnum þeir vera að komast í
vandræði vegna ofneyslu þá hella
þeir afganginum bara niður og eiga
þannig í fullu tré við vandamálið.
Freistingarnar virðast vera meiri
þegar menn eru búnir að kaupa
þetta dýrum dómum í ríkinu. Þá
verða þeir að fá það út úr því sem
þeir telja sig hafa borgað fyrir. Varð-
andi heimabruggið þá óð ölgerðin
upp á tímabili en hrundi síðan aftur
en aftur á móti er léttvínsgerðin af-
ar vinsæl og það er fyrirtaksgott hjá
mörgum. Reyndar held ég að það
hafi aukist að fólk fái sér létt vín
með mat, þá bara eitt glas, svali
þorsta sínum með vatni en noti vín-
ið meira sem einskonar krydd eða
viðbót við góðan málsverð og eigi
þá sömu vínflöskuna við þrjár til fjór-
ar máltíðir. Það hefur líka góð áhrif
á svefninn, ef það er gert í hófi.
Hvað sjálfan mig varðar þá hefur
það að vinna með ölgerðarefni ekki
komið mér á fleiri fyllerí. Það er ein-
faldlega ekki hægt að sameina
vinnu og vín, sérstaklega ekki þegar
menn eldast. Það gengur bara ekki.
Ég hef líka fjarlægst sterk vín ákaf-
lega mikið með árunum enda tilefn-
um til að drekka þau fækkað. Svo
gera borðvín það líka að verkum að
menn fjarlægjast sterk vín, en auð-
vitað fær maður sér koníak með
kaffi og þess háttar."
SIGMAR B. HAUKSSON
„Það hafa orðið miklar breytingar
á umgengnisvenjum íslendinga við
vín, að mínu mati, síðan ca. 1979
eða svo. Ég tel að það liggi þrjár
ástæður að baki sem eru helstar. í
fyrsta lagi erujjað aukin ferðalög, í
öðru lagi SÁA og sú fræðslustarf-
semi sem þar fer fram og í þriðja lagi
er það betri menntun og það að fólk
er sér 'oeíur meðvitað um útiit sitt
og líkama og þar með þær hættur
sem samfara eru áfengisneyslu. Það
er athygli vert að þegar verið var að
biðja um vínveitingaleyfi fyrir þessa
litlu veitingastaði sem hér hafa ver-
ið opnaðir, þá sögðu steinaldar-
mennirnir, eins og ég kalla þá, að
með þessu myndi almennt fyllerí
aukast. Ég held að sú kenning, að
því fleiri staðir sem selja vín, því
meira fyllerí, hafi verið afsönnuð. Is-
lendingar drekka mun skynsamleg-
ar heldur en þeir hafa gert og ég álít
að skynsamleg notkun léttra vína sé
til góðs, enda getur það verið heilsu-
samlegt í vissum mæli. Það hefur
vissulega aukist að fólk fari út í
miðri viku og borði og fái sér þá vín
með matnum, en hinsvegar held ég
að hinn svokallaði „business-lunch"
sé að mestu aflagður. Það sem auð-
vitað hefur einkennt vínneyslu okk-
ar er hin skandinavíska hefð, nema
að hér vantar ölið, sem mér finnst
fáránlegt. Af þeim sökum höfum við
drukkið sterk vín, blandað í gos,
með sama neyslumynstri og aðrar
þjóðir drekka öl eða létt vín. Það
sem hér vantar er auðvitað meiri
fræðsla um vín, hún hefur í gegnum
tíðina verið öll á einn veg og ákaf-
lega neikvæð, einhvers konar
hræðelyáróður, Éa er á þeirri skoð-
un að það sé hægt að stýra áfengis-
neyslunni meira en gert er, með því
að lækka verð á léttum vínum en
hækka þau til jafns á sterkum vín-
um svo ríkið missi ekki tekjur. Varð-
andi mína eigin áfengisneyslu þá
var hún á yngri árum vínneysla hins
týpíska íslendings þegar farið var á
skemmtistaði með kunningjunum.
En svo breytast aðstæður manna,
þeir hafa ekki tök á því að gera þetta
á sama hátt. Ég hef ómælda ánægju
af drykkju léttra vína, hún er alltaf
jafn indæl enda er mín neysla að
langmestum hluta bundin við þau.
Áhrifunum fylgir afslöppun, enda
eru þau ekki síður góð en bragðið
og vellíðanin sem þau veita. Af
sterkum vínum er alltaf gott að fá
sér gott viskíglas en vodka og kók er
í litlu uppáhaldi. Svo verð ég að
segja frá að um daginn smakkaði ég
85 ára gamalt koníak, það var líka
afbragðs gott.“
/
SKEIFUNNI KJÖRGARÐI AKUREYRI NJARÐVÍK
18 HELGARPÓSTURINN