Helgarpósturinn - 19.11.1987, Blaðsíða 8

KYNSLÓÐASTRÍÐ Í LÍFEYRIS!
Félagar í lífeyrissjódi látnir greiða fyrir óverö-
tryggdu lánin með skertum lífeyrisbótum.
Félagar í Lífeyrissjóði Verkfræðingafélags íslands œtla
aö láta þá sem nutu góds af lánum meö neikvæöum
vöxtum bœta sjálfa þaö tap er þessi lán ollu sjóönum.
Par meö hefur fyrsti lífeyrissjóöurinn skipt félögum sín-
um upp í tvœr kynslóöir; „veröbólgukynslóöina“ og
„veröbœttu kynslóöina“.
Þrátt fyrir aö aörir sjóöir séu mun verr leiknir eftir
tímabil neikvœöra vaxta eru svipaöar aögeröir varla
komnar þar á umrœöustig. Þaö þrátt fyrir aö sjóöir hafi
oröiö gjaldþrota og aörir rambi á hengifluginu.
EFTIR GUNNAR SMÁRA EGILSSON MYND JIM SMART
Hjá Lífeyrissjódi Verkfrœbingafé-
lags íslands liggur fyrir að taka af-
stöðu til þess hvernig staðið verður
að því að leiðrétta þá skekkju er
verðbólguárin skildu eftir sig hjá
sjóðnum. Tvennt kemur til greina.
Annars vegar að gera hvern félags-
mann upp og draga þá verðbólgu-
hagnað hvers og eins frá áunnum líf-
eyrisréttindum. Hins vegar að gera
hvert ár upp fyrir sig og lækka þá
áunnin lífeyrisréttindi hvers ár í
samræmi við tap sjóðsins vegna
óverðtryggðra lána til félagsmanna.
Samkvæmt upplýsingum Jóns
Hallssonar, framkvæmdastjóra
sjóðsins, benda fyrstu athuganir til
þess að hvor tveggja þessara að-
ferða leiði til svipaðrar niðurstöðu.
Lífeyrisréttindi þeirra félagsmanna
sem fengu hjá sjóðnum óverðtryggð
lán á verðbólgutímum munu skerð-
ast. Hinir sem ekki hafa fengið slík
lán halda sínum réttindum óskert-
um.
Sú afstaða hefur því verið tekin
hjá Lífeyrissjóði verkfræðinga að
líta á niðurgreiðslur sjóðsins á lán-
um á tímum neikvæðra vaxta sem
fyrirframgreiddan lífeyrí.
HA!R VEXTIR FYLLA
VERÐBÓLGUSKÖRÐIN
Þessi afstaða verkfræðinganna er
einstök. Þó lífeyrissjóður þeirra
standi síður en svo verr en aðrir
hafa þeir einir tekið þá afstöðu að
mæta þeim mikla vanda sem verð-
bólguárin skildu eftir sig hjá lífeyris-
sjóðunum með því að láta þá bera
vandann sem högnuðust á tilurð
hans á sínum tíma. Aðrir lífeyris-
sjóðir virðast hafa tekið þá afstöðu
að bíða og vona það besta.
Reyndar hefur þeim mörgum orð-
ið vel ágengt með þeirri aðferð.
Vextir á undanförnum misserum
hafa verið það háir að flestir lífeyris-
sjóðanna hafa nokkuð rétt úr kútn-
um.
Lf afstöðu verkfræðinganna er
beitt gagnvart þessari þróun má
segja, að yngri félagsmenn í lífeyris-
sjóðunum séu með þessu að fylla
upp í þau göt er eldri félagsmenn
hafa skilið eftir sig vegna niður-
greiddu lánanna. Og götin eru fyllt
til þess að hinir eldri geti notið
óskertra lífeyrisbóta.
En þrátt fyrir að hagur lífeyris-
Lífeyrissjóður Verkfræðingafélags íslands.
Hjá þessum sjóði er til athugunar á hvern hátt best megi tryggja það að þeir sem fengu óverðtryggð lán á verðbólgutím-
um geti bætt sjóðnum tapið af þessum sömu lánum. Hver svo sem niðurstaðan verður er Ijóst að lífeyrisgreiðslur þess-
ara manna veröa skertar. Þessi sjóður stendur þó mun betur en margir aðrir, sem sumir hverjir eru á heljarþröm.
sjóðanna hafi batnað á undanförn-
um misserum eru þeir nær allir
gjaldþrota. Það eru tiltölulega fáir
lífeyrissjóðir ídag sem eiga eignir til
að vega upp á móti þeim skuldbind-
ingum sem þeir hafa gert við
félagsmenn sína.
FYRSTI SAL-SJÓÐURINN
GJALDÞROTA
Um síðustu áramót var Lífeyris-
sjódur Landssambands vörubif-
reidastjóra lagður niður þar sem
sýnt þótti að hann gæti engan veg-
inn staðið við skuldbindingar sínar
til þeirra félagsmanna sem enn voru
að greiða til hans iðgjöld. Lífeyris-
sjódur Dagsbrúnar og Framsóknar
tók við félagsmönnum hans á
Reykjavíkursvæðinu og lífeyrissjóð-
ir verkalýðsfélaga á landsbyggðinni
tóku að sér vörubifreiðastjóra í sín-
um byggðarlögum.
Lífeyrissjóður vörubifreiðastjóra
var einn af svokölluðum SAL-sjóð-
um, þ.e. aðili að Sambandi al-
mennra lífeyrissjóda. Félagar í þeim
sjóðum safna stigum, sem lífeyris-
greiðslur þeirra eru síðan reiknaðar
út frá.
Til þess að meta stöðu þessara
sjóða má beita nokkrum mismun-
andi aðferðum. í hagskýrslu SAL er
þremur aðferðum beitt; eignir sjóð-
anna eru bornar saman við verð-
mæti lífeyrisskuldbindinga þeirra,
lífeyrisgreiðslur hvers árs eru born-
ar saman við iðgjöld sama árs og líf-
eyrisgreiðslum eins árs er deilt í
eignir sjóðsins til að kanna hversu
lengi höfuðktóllinn stæði undir
óbreyttum jíteyrisgreiðslum.
AÐRIR SJOÐIR Á BARMI
HENGIFLUGS
Þegar síðasta hagskýrsla SAL, frá
árinu 1985, er skoðuð kemur í ljós,
að þó Lífeyrissjóður vörubifreiða-
stjóra hafi staðið einna verst sjóð-
anna fer því fjarri að staða hans sé
á nokkurn hátt sérstök.
Árið 1984 átti sjóðurinn eignir
sem dugðu fyrir rúmum helmingi af
lífeyrisskuldbindingum hans. Staða
hans hafði þá skánað lítillega frá því
er verst lét. Sjóðurinn hafði ekki átt
eignir fyrir skuldum sínum síðan
1971.
En þetta ár, 1984, áttu aðeins þrír
sjóðir af tuttugu og sjö fyrir skuld-
RÍKIÐ BORGAR 260
MILUÓNIR FYRIR 1000
TONN AF HAUGAKJÖTI
Hvernig stendur á því að nú er jafnvel talið hentugra
að henda eftirstandandi birgðum frá fyrra hausti fremur
en að selja kjötið? Sérstaklega þegar þess er gætt að hér
er um 500—600 tonn af skrokkum að ræða, sem sam-
svarar um 33 þúsund til 40 þúsund fjár. Kaupi ríkið þessar
birgðir þarf það að greiða um 180 milljónir króna fyrir.
Þar að auki greiðir ríkið bændum fyrir kjöt, sem ekki fer
á markað vegna niðurskurðar, um 80 milljónir króna.
Alls um 260 milljónir króna úr ríkissjóði vegna kjöts sem
að mestu eða öllu leyti fer á haugana.
EFTIR PÁL H. HANNESSON MYND JIM SMART
Leið kindakjötsins frá vöggu til
grafar, ef svo má að orði komast,
liggur um margar skrifstofur og
stofnanir og tilveru þess má sjá stað
á mörgum skýrslum. Að hausti er
slátrað og í sláturhúsunum eru
haldnar skýrslur yfir fjölda og
þunga kinda og diíka eftir gæða-
flokkum. Þá er flokkað það sem fer
í úrkast og það magn sem bændur
taka til heimanota. Þannig er skráð
allt kjöt að loknum hverjum slátur-
degi. Skýrslur þessar eru síðan stað-
festar daglega af sláturleyfishafa og
kjötmatsmanni sem skipaður er af
sýslumanni, sem og löggiltum end-
urskoðanda.
Á þessum skýrslum allra slátur-
húsa í landinu er síðan byggð aðal-
skýrsla um haustslátrun og er t.d.
verið að ljúka gerð hennar fyrir árið
1987 þessa dagana í Framleiðslu-
ráði landbúnaðarins. Þessi skýrsla á
sem sagt að gefa nákvæmar upplýs-
ingar um heildarmagn af kjöti og
fjölda kinda sem slátrað er á hverju
hausti, flokkað eftir gæðaflokkum.
Þessi skýrsla er síðan send bönk-
unum, en þeir leggja hana til grund-
vallar afurðalánaveitingum sínum.
Sé slátrað utan hefðbundins tíma,
svo sem fyrir jól og páska, eru sams-
konar skýrslur haldnar.
Það er á þessu skýrsluhaldi sem
afurðalán bankanna eru grundvöll-
uð. Miklu skiptir að skýrslurnar séu
nákvæmar enda veittu bankarnir
tæpa tvo milljarða króna í afurðalán
í fyrrahaust. Afurðalán eru veitt
sláturleyfishöfum og taka bankarnir
veð í þeim birgðum af kindakjöti
sem til eru samkvæmt þessum
skýrslum. Afurðalán eru aðeins
veitt út á það kjöt sem framleitt er
innan fullvirðisréttar. Kjöt sem fell-
ur utan fullvirðisréttar er það kjöt
sem bændur taka úr sláturhúsi til
heimabrúks, það kjöt sem til fellur
vegna niðurskurðar vegna riðuveiki
eða annarra sjúkdóma og svo það
kjöt sem Framleiðnisjóður landbún-
aðarins kaupir. Framleiðnisjóður
kaupir af þeim bændum sem eru að
skera niður bústofn sinn að hluta
eða alveg.
Þeim bændum sem þurfa að skera
fé niður vegna riðu eða framleiða
fyrir framleiðnisjóð vegna stefnu
ríkisvaldsins um niðurskurð á
bændum — er hins vegar tryggt
ákveðið verð fyrir afurðir sínar. Má
gera ráð fyrir að kostnaður ríkisins
vegna riðuskurðar í haust nemi um
34 milljónum, meðan framleiðni-
sjóður greiðir um 46 milljónir. Sam-
tals um 80 milljónir króna vegna
kjöts sem fer beint á haugana.
Bændur í dag verða að eiga
ákveðinn fullvirðisrétt, eigi þeir að
geta tekið fullan þátt í kerfisleikn-
um. Fullvirðisréttur segir til um
hvaða magn af kjöti einstakir bænd-
ur eiga að fá fullt verð greitt fyrir
samkvæmt samningi milli Stéttar-
sambands bænda og ríkisins, sam-
kvæmt búvörulögum frá 1985. Það
verð er ákveðið af 6 manna nefnd.
Bændur fá greitt miðað við svokall-
að grundvallarverð (239,88 kr. pr.
kíló fyrir l.fl. dilkakjöts) en 5 manna
nefnd undir forystu verðlagsstjóra
ákveður slátur- og heildsölukostnað
(81 kr.), sem bætist ofan á grund-
vallarverðið og myndar óniður-
greitt heildsöluverð (320,88 kr). Á
þessa tölu eru lagðar rúmar 6 kr.
sem eru gjöld til Stofnlánadeildar
landbúnaðarins. Oniðurgreitt heild-
söluverð í 1. verðflokki er því
327,07 kr. Síðan kemur niður-
greiðslan, sem er 52,27 kr. pr. kíló,
og lækkar heildsöluverðið í 274,80
kr. Það er á þessa tölu sem smásölu-
álagning leggst síðan, en nærri læt-
ur að hún hafi verið um 70% sl.
vetur.
Grundvallarverð til bænda skipt-
ist í 6 flokka, eftir gæðum kjötsins.
Mest fer í 1. verðflokk, DI, og fá
bændur greiddar 239,88 kr fyrir
hvert kíló í þeim verðflokki. í dag
eiga bændur að hafa fengið greidd
u.m.b. 75% af því heildarverði sem
þeir fá fyrir sláturafurðir sínar, en
fullnaðaruppgjöri við bændur á að
vera lokið ekki seinna en 15. des-
ember. Þessi verðlagsgrundvöllur
tekur síðan breytingum á 3ja mán-
aða fresti í takt við aðrar verðlags-
breytingar í þjóðfélaginu og fá
bændur hækkun á verði í hlutfalli
við það kjötmagn sem þeir lögðu
inn að hausti. Hækkun sem verður
þann 1. desember er greidd bænd-
um þann 15. mars, hækkun 1. mars
er greidd 15. júní og loks er hækkun
sem verður 1. júní greidd þann 15.
september. Hækkun á verði kjöts
Útlit er fyrir að um 970 tonn af kindakjöti lendi á haugunum nú í haust. Fyrir
það fær ríkið að borga um 260 milljónir króna. Annað telst ekki hagkvæmt.