Helgarpósturinn - 25.02.1988, Blaðsíða 6

SLATURTIÐ FRAMU
Bolabrögö Vals og Erlendar gegn Guðjóni B.
Hatröm valdabarátta á sér nú stað innan Sambands ís-
lenskra samvinnufélaga. Gífurlega áhrifamikil öfl róa nú
að því öllum árum að svipta hinn nýja forstjóra SÍS, Guð-
jón B. Olafsson, sem aðeins er búinn að vera rúmt ár í
starfi, allri tiltrú og trausti, jafnt innan Sambandsins sem
utan. Er allra bragða neytt til að koma hinum nýja for-
stjóra á kné, víðtæk ófrægingarherferð er í gangi innan
Sambandsins og teygir iðulega anga sína inn í fjölmiðla.
Sáð er fræjum tortryggni um ákvarðanir, sem öll stjórn
og framkvæmdastjórn Sambandsins hafa staðið að, eins
og sölu eigna Sambandsins við Sölvhólsgötu, flutning
höfuðstöðvanna á Kirkjusand í Laugarnesi, Útvegs-
bankamálið og nú síðast Smárahvammsmálið. Jafnframt
er tækifærið notað til að skrifa á reikning Guðjóns syndir
fyrirrennara hans: slæma skuldastöðu SÍS og rekstrar-.
erfiðleika kaupfélaganna, eins og sú staða hafi öll komiðr
upp á síðasta ári.
EFTIR ÓIAF HANNIBALSSON MYNDIR JIM SMART
Eftir að Valur Arnþórsson, kaup-
félagsstjóri KEA, tók við for-
mennsku í stjórn Sambandsins af
Eysteini Jónssyni þróaðist gagn-
kvæm óvild milli hans og Erlendar
Einarssonar forstjóra, og kvað svo
rammt að henni, að Erlendur varð
staðráðinn í því að koma í veg fyrir
að Valur hlyti forstjórastólinn eftir
sig. Svipaðist hann um eftir öðrum
líklegum kandídat, ^g fékk auga-
stað á Guðjóni B. Ólafssyni, sem
mestallan sinn starfsaldur hafði
veitt forstöðu fyrirtækjum SÍS í Bret-
landi og Bandaríkjunum með far-
sælum árangri, og hafði að auki
þann höfuðkost, að hafa verið víðs-
fjarri öllum flokkadráttum innan
Sambandsins. Slíkir flokkadrættir
höfðu mjög verið að magnast innan
Sambandsins síðustu stjórnarár
Erlendar, þar sem hver forstjóri
hafði nánast skorið sér sina sneið af
Sambandskökunni, og stjórnaði
eins og furstadæmi, en Erlendur
trónaði á toppnum sem konungur,
og sameinaði þræði í höndum sér
með stjórnarþátttöku og stjórnar-
formennsku í hinum ýmsu dóttur-
fyrirtækjum og deildum. Hin gamla
og gullna stjórnunarregla frá tímum
Rómverja: Deildu og drottnaðu, var
grunnreglan í stjórnun þessa við-
skiptarisa sem Sambandið er.
Hins vegar gerist svo það tveimur
dögum áður en gengið skyldi frá
ráðningu nýs forstjóra, að Erlendur
teflir fram hinum yngra manni.
Axel Gíslasyni, í forstjórastólinn.
Þetta var gamalkunnugt bragð.
Þannig hafði Vilhjálmur Þór notað
þetta með góðum árangri á sínum
tíma, þegar hann á síðustu stundu
gerði tillögu um Erlend sem mála-
miðlun, þegar valið stóð um Hjört
Hjartar og Helga Þorsteinsson. En í
þetta sinn heppnaðist það ekki og
Guðjón var valinn.
Öllum, sem til þekkja innan Sam-
bandsins, og fylgst höfðu rrieð þessu
valdabrölti, var ljóst, að stríðsöxin
hafði síður en svo verið grafin með
þessum úrslitum, heldur mundi beð-
ið þar til menn lægju vel við höggi.
Guðjón á nú eitt heilt ár að baki og
nú þykir kominn réttur tími til að
fletta af honum höfuðleðrinu með
samræmdri herferð innan Sam-
bandsins og utan.
„CHAIRMAN OF THE
BOARD"
HP hefur áreiðanlegar heimildir
fyrir því, að nokkru eftir að Guðjón
tók við afhenti Erlendur honum all-
langan lista um stjórnir og ráð, sem
hann gjarnan vildi halda áfram setu
í, þar á meðal í bankaráði Sam-
vinnubankans, Samvinnuferðum-
Landsýn og dótturfyrirtækinu lce-
land Seafood í Bandaríkjunum.
Sjálfur hafði Erlendur alla sína
forstjóratíð lagt á það ríka áherslu,
að forstjóra SIS væri nauðsynlegt að
sitja sjálfur í þessum stöðum til þess
að hann mætti halda yfirsýn yfir
alla starfsemi þess. Guðjón mun þó
hafa Ijáð máls á því, að Erlendur
mætti halda sumum af þessum
stjórnarsetum. Hvað varðaði for-
mennsku bankaráðs Samvinnu-
bankans var svar hans hins vegar
óhagganlegt nei. Þá kom í ljós, að
þetta var sú staða, sem Erlendur
sótti hvað fastast að halda (það fer
óneitanlega vel á nafnspjaldi að
vera Chairman of the Board of the
Co-operative Bank of lceland). Þann
dag urðu Heródes og Pílatus vinir.
Erlendur leitaði til stjórnarfor-
mannsins Vals Arnþórssonar og
vildi fá úr þessu skorið á stjórnar-
fundi. Guðjón mun þá hafa lýst því
yfir, að yrði þessi áhrifaríka staða
skorin frá verksviði forstjóra gæti
hann alveg eins gengið út strax.
Varð Erlendur að láta í minni pok-
ann í þessu og líkaði stórilla.
Eftir þetta fór að færast líf í tusk-
urnar. Sá orðrómur fékk byr undir
báða vængi, að ísfirðingarnir Guð-
jón og Kjartan P. Kjartansson hefðu
samið alvarlega af sér í viðskiptum
við ísfirðinginn Jón B. Hannibalsson
fjármálaráðherra við söluna á Sölv-
hólsgötueignunum svo að næmi eitt
hundrað milljónum króna. Var með-
al annars séð um að leka þessum
upplýsingum í Alþýðublaðið, sem
að vonum varð fegið, að geta gefið
fjármálaráðherranum rós í hnappa-
gatið fyrir þessa samninga (sbr. síð-
asta tölublað HP). Erlendur Einars-
son fór ekkert dult með þessa skoð-
un sína í viðtölum við menn, og í
fjölmiðlum eru bornir fyrir þessu
sem heimildir háttsettir menn innan
SÍS.
RANNSÓKN Á
EINKAHÖGUM
Valur Arnþórsson hefur sterka
stöðu sem stjórnarformaður SIS og
getur í krafti hennar haft aðgang að
öllum gögnum varðandi starfsemf
þess. En nú fóru hann og Erlencfur af
stað með könnun á einkahögúm
Guðjóns B. Ólafssonar. Ekki með því
að leita beint í bókhald þess, heldur
með því að biðja menn að.kanna
fyrir sig laun og launagreiðslur til
Guðjóns langt aftur í tírriann, bif-
reiðakaup hans og innkaup til bygg-
ingar húss þess, sem Guðjón hefur
átt í smíðum, síðan hann kom heim.
Með þessu móti breiddist út sá orð-
rómur, að eitthvað væri gruggugt
við launagreiðslur til hans og var
m.a. talað um „hafskipsbónusa" og
leynilega ávísanareikninga í þessu
sambandi. Er ekki nema von, að
Guðjón sé grunaður um græsku í
þeim efnum, þar sem á margra vit-
orði er, að viðgerðir og innréttingar
á einkahúsnæði Erlendar Einars-
sonar voru að öllu leyti unnar af tré-
smiðju SÍS við Hringbraut, þar til
yfirsmiður sá, sem um þær fjallaði,
þótti vera farinn að skáka svo í skjóli
vitneskju sinnar í eiginhagsmuna-
skyni, að gerð var skipulagsbreyt-
ing og smiðja Sambandsins lögð
niður og ákveðið að bjóða út verk
og skipta við verktaka framvegis.
Hitt ætti varla að þurfa að verða
mönnum undrunarefni, að maður,
sem gegnt hefur vel launuðum topp-
stöðum erlendis um áratuga skeið
fyrir umfangsmikil fyrirtæki, hafi
efni á þvi eftir heimkomuna að
byggja sér sæmilega veglegt einbýl-
ishús.
ÞÁTTUR ALÞÝÐU-
BLAÐSINS
Valdabaráttan í SIS minnir um
flest á sams konar baráttu, sem fer
fram í lokuðu kerfi eins og Komm-
únistaflokki Sovétríkjanna. Á Vest-
urlöndum er fjölmenn stétt manna,
svokallaðir Kremlinólógar, sem hef-
ur af því dágóða atvinnu að ráða í
ýmis atvik og ummæli ráðamanna í
Kreml, orðróm, sem er á kreiki og
enduróma hans, sem kann að berast
inn í ýmsa fjölmiðla, röð ráðamanna
forræðisnefndar Kommúnista-
flokksins, eins og hún birtist við op-
inberar athafnir. Það, sem gerir
dæmið að síðustu svo sláandi líkt, er
að reynt er til hins ýtrasta að klæða
venjulega valdabaráttu, í likingu við
það, sem gæti gerst í hvaða stórfyr-
irtæki sem er á Vesturlöndum — t.d.
General Motors — í hugmynda-
6 HELGARPÓSTURINN