Morgunblaðið - 22.12.1968, Blaðsíða 1

Sunnudagur 22. des
Rætt við kennarann óg barnabókahöfundinn Jennu Jensdóttur
JENFTA Jensdóttir er ein af
þeim sem hefur meiri sam-
skipti við unglingana en flest
okkar. Hún umgengst daglega
13 og 14 ára unglinga sem kenn
ari í íslenzku o. fl. við gagn-
fræðadeild Langholtsskólans.
Og hún skrifar, ásamt Hreið-
ari Stefánssyni manni sínum,
barna og unglingabækurnar,
sem einna vinsælastar eru með
al íslenzkra barna. Það sýna
m.a. útlánin í bókasöfnunum.
En bækur þeirra hjóna eru
orðnar um 20 talsins, flestar
komnar eða að koma út í 3.
útgáfu. Og einmitt af því hún
þekkir svona mikið til ungl-
inganna og hug þeirra, þótti
okkur forvitnilegt, er við frétt
um að Jenna læsi og kynnti
þessum ungu nemendum sín-
um nútímaljóðlist, sem þau
virðast njóta.
Er fréttamaður Mbl. var
seztur í stofu þeirra hjóna i
Garðahreppi og innti hana eft
ir þessu, vildi hún sem minnst
úr ljóðakynningu sinni gera,
og bar það ákveðið af sér að
hún fengizt sjálf við Ijóðagerð.
— Mér þykir bara vænt um
ljóð, því mér finnst maður
skynja betur fegurð í ljóði en
óbundnu máli, segir hún. Ég
hefi t.d. alltaf ljóðabók á nátt-
borðinu mínu og lít í hana áð-
ur en ég fer að sofa. Það er
kannski vegna þess hve mér
þykir sjálfri gaman að lesa
ljóð, að ég hefi undanfarin ár
kynnt börnunum í skólanum
ljóð. Ekki svo að skilja að mér
sé ekki fullkunnugt um, að
margir eru betur til þess falln
ir og mundu leysa það betur
af hendi. Með þvi að standa
fyrir framan bekkinn sinn, og
l’esa upp ljóð, fá börnin meiri
blæfegurð á tunguna. Og ég
tel að börn skynji líka fegurð
ina í ljóði.
— Og þú leggur sérstaka á-
herzlu á nútímaskáldskap?
Hvér eru viðbrögð ungling-
anna?
— Já, ég reyni að kynna
þeim ljóð eftir ungu skáldin,
til þess að þeir fari ekki á mis
við samtíma sinn. Ég hefi ekki
orðið vör við það að þeim
reyndist erfitt að skilja, en
þeim getur stundum fundizt
lítið í ljóði. Mér hefur oft
fundizt okkar tregða meiri en
þeirra. Ljóðin hafa breytzt, en
það hafa tímarnir líka.
— Ég held að við gerðum
berur í að kenna börnunum
að lifa í sínum tíma og veita
þeim aðhald til að standa þar
föstum fótum, en einblína ekki
á okkur sjálf og okkar sjónar
mið, heldur Jenná áfram eftir
nokkra umhugsun. Ég hugsa
að við gerðum þau hamingju
samari með því að hjálpa þeim
til að skynja sína samtíð og
Skilja hana og til að ná fót-
festu í þessari brjáluðu sam-
tíð, eins og það er stundum
kallað.
— Og þeim tekst þetta, að
finna sig heima í nútíma ljóð-
um. Hvernig farið þið að?
— Já, eftir nokkurra ára
reynslu af kynningu á nútíma
ljóðum meðal unglinga, verð
ég að segja að það hefur
reynzt mjög vel. Þau finna þar
fegurð. Þar er engu að síður
hlýju að finna en hjá eldri
skáldunum, ef leitað er eftir
því, en ekki einblínt á það, að
manni geðjist ekki að forminu,
eins og mörgum fullorðnum
hættir til að gera. Við höfum
þetta þannig, að hvert barn hef
ur sitt skáld. Valið er ljóð eft-
ir skáldið, sem það les fyrir
bekkinn sinn og hættir venju
lega ekki fyrr en það hefur
lært það. Þau gera þetta oft-
ast svo vel og fallega, að það
er fengur í því að hlusta. T.d.
fékk ein stúlkan fyrir nokkr-
um árum ljóðabók Matthíasar,
Borgin hló. Hún valdi ljóð, og
kynnti það svo fallega. Hún
las þannið að mér hefur alltaf
fundizt það svo undurfallegt
síðan:
„í huganum strýk ég hárið
þitt
haustnóttin er athvarf mitt
Nú er sælt að geta gleymt
gömlum syndum, hugsað,
dreýmt.
Ó, hve gott, hve gott þá er
að geta, barn mitt, endurheimt
allt hið bezta í sjálfum sér,
sjálfum sér hjá þér“.
Hún gæddi það slíku lífi. Ég
te'k líka eldri skáld til að byrja
með, eins og Tómas, Davíð og
Jón úr Vör, en ljóð þeirra
eiga aðvelda leið til ung-
linganna. Nútímaljóðin, valin
af Erlendi Jónssyni, þótti okk
ur mikill fengur að fá og höf-
um tekið þó nokkra höfunda
úr þeirri bók og höfum af því
góða reynzlu.
— Geturðu, með því að
nefna einhverja unga höfunda,
gefið hugmynd um hvaða ljóð
falla unglingunum vel í geð?
— Já, til dsgmis hefur mér
þótt gott að láta lesa ljóð eft-
ir Einar Braga. í mörgum
þeirra eiga börnin auðvelt með
að skynja fegurð. Og ljóð Nínu
Bjarkar, hjá henni er hægt að
finna svo undurfögur ljóð.
Eins vildi ég nefna Jóhann
Hjálmarsson, Hannes Péturs-
son, Matthías Johannessen og
fleiri, sem of langt yrði upp
að telja. Nýlega tókum við
ljóð Guðbergs Bergssonar, sem
krakkarnir vita að er umdeild
ur mjög, en þau fundu sér
fljótlega ákaflega fallegt ljóð:
Hún greiðir hár sitt...
— Stundum er sagt að ekki
sé hægt að læra Ijóð nýju skáld
anna?
— Mér finnst ekki erfiðara
að kenna börnum órímað ljóð
en rímað, svarar Jenna ákveð
ið. En það sem aðallega vakir
fyrir mér er það, að mér finnst
Ijóðið bezta formið til að fá
unglingana til að finna fegurð,
til að bera fram málið og koma
fram.
BÖRNIN ERU HREINLYND
— En hvað segirðu um svo
kölluð unglingavandamál?
Koma þau mikið fyrir í skól-
anum?
— Vandamál eru alltaf fyr
ir hendi nú á tímum. Þegar
barn er að breytast, er það oft
erfitt heimili sínu og skólan-
um. Ef foreldrarnir ráða ekki
við börnin heima, geta þau auð
veldlega með ógætilegu tali
mótað börnin til mótþróa í
skólanum. Ég held að fólk sé
Og það sem meira er, eng-
inn telur eftir sér að sitja um
stund eftir erfiðan vinnudag
og ræða málin.
— Þið kennararnir i ungl-
ingadeildinni mætið allir á
skemmtunum hjá krökkunum
hefi ég heyrt?
— Já, við mætum þó við
þurfum þess ekki. Okkar sjón
armið er það, að gera þessar
skólaskemmtanir eins og við
teljum sjálf að sé heilbrigt fyr
ir okkar eigin börn. Mörg okk
ar eiga börn á þessum aldri,
önnur hafa átt það. Og þar
sem við erum 10 saman, ætti
Jenna Jensdóttir og maður hennar, Hreiðar Stefánsson.
oft furðu fljótt til að skella
skuldinni á skólana og láta
krakkana heyra það. En við
höfum verið ákaflega heppin
í okkar skóla. Og við tökum
slíku ekki illa, því unglingarn-
ir eru furðu naskir á að finna
hvað er rétt. Unglingurinn get-
ur verið miskunnarlaus, en
hreinlyndur er hann og það
verður oftast ofan á.
Við spjöllum um skólana og
talið berst að Langholtsskóla,
þar sem þau hjónin Jenna og
Hreiðar hafa kennt í 5 ár, síð
an þau fluttu frá Akureyri,
hann í barnaskólanum, hún í
gagnfræðadeildinni. — Ég hefi
kennt í fjórum skólum og hefi
ekki þekkt betra samstarf en
er í Langholtsskóla. Það er
svo gott að vinna hjá stofnun,
þar sem allir eru hlýlegir og
jákvæðir hver við annan.
mat okkar að geta orðið nokk
uð heilbrigt.
BÖRNIN GEFA MANNI
EFNIÐ
Ekki getum við skilið svo
við Jennu, að ekki sé minnzt
á bækur þeirra hjónanna.
Hreiðar og Jenna vinna bæk-
urnar saman. Það byrjaði á
Akureyri, þar sem Hreiðar
hafði sinn eiginn skóla fyrir
ung börn. — Við sögðum börn
unum sögur, og það stóð á
fyrstu bókinni að hún væri
sögð í skóla Hreiðars, segir
Jenna. Flestar bækurnar hafa
orðið til í önn dagsins. Börn-
in gefa manni alltaf efnið. Frá
sögnin verður til í samskipt-
unum við þau. Maður finnur
hverju á að sleppa og hvað
vantar, um leið og þeim er
sagt frá. Maðurinn minn finn-
ur betur hvernig efnið á að
vera fyrir þau yngri, enda hef
ur hann meiri samskipti við
þau, en ég fyrir aftur á móti
þau eldri. Og það er einkenni-
legt, að maður missir persón-
urnar fyrir eldri börnin meira
út úr höndunum á sér. Þær
fara að toga í, gera annað en
þeim hafði verið ætlað í upp-
hafi og teyma mann áfram.
— Þið hafið skrifað mikið
framhaldsbækur, er það ekki?
Er þessi nýútkomna það líka,
„Stúlka með ljósa lokka“?
— Það er önnur bókin í röð
inni, hin var „Stelpur á stutt-
um pilsum". Þær áttu ekki að
verða fleiri. Öddubækurnar
eru flestar, 7 talsins. Við byrj-
uðum með Öddu 4ra ára og
skildum ekki við hana fyrr en
hún trúlofaðist.
— Þið haldið ekki áfram og
skrifið framhald fyrir full-
orðna?
— Þá yrði að segja öðrvísi
frá. Þó finnst okkur sjálfum,
að síðustu bækurnar geti eins
verið fyrir fullorðna. En við
gerum okkur ljóst, að þó mað-
ur geti skrifað fyrir börn, er
ekki víst að maður nái tökum
á því að skrifa fyrir fullorðið
fólk. Þó síðustu bækurnar séu
kannski í þá átt, þá höfum við
ekki gert það viljandi. Þróun-
in Jiefur bara orðið sú.
— Eigið þið sjálf börn, sem
vaxa upp með bókunum?
— Ekki lengur, drengirnir
eru báðir fullorðnir og í lækn-
isfræðinámi og annar kvænt-
ur.
— Nú kennið þið allan dag-
inn, og þú hefur heimili að
hugsa um og lest ljóð þér til
ánægju. Hvenær skrifið þið?
— Við skrifum þegar okkur
langar til að vetrinum, en not-
um sumrin vel.
— Skrifið þið til að koma
einhverjum ákveðnum boðskap
til barnanna?
— I bókum verður að vera
jákvæður boðskapur. Ég held,
að það sé meira einkenni kenn
arans en rithöfundarins, sem
þarna kemur fram. Við stönd
um alltaf fyrir framan börn
og erum að reyna að kenna
þeim það sem rétt er. En við
höfum reynt að sveigja hjá
predikunum í bókunum og ég
vona að okkur hafi tekizt það.
— Nú veit ég að þið eruð
búin að skrifa um 20 bækur
fyrir börn og unglinga, ein hef
ur verið þýdd á norsku og þið
hafið skrifað 3 lestrarbækur
fyrir útgáfu námsbóka til
notkunar í skólum. Hafið þið
fengið nokkra viðurkenningu
fyrir ykkar góða starf?
— Jú, við höfum fengið það,
sem er okkur mikil viðurkenn
ing. Það er hvað börnin eru
glöð og þykir gaman að lesa
þetta. Það eina, sem fyrir okk
ur vakir, er hvort bókin hefur
þannig hitt í mark eða ekki.
— E. Pá.