Morgunblaðið - 22.12.1968, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. DESEMBER 1968
3
Sólin skín sjaldan á Tristan da Cunha, elnbúanum í S-Atlantshafi, þótt hún geri það hér á
þessari mynd af frú Irene Green fyrir utan kofa hennar, sem gerður er að mestu úr grjóti og
með stráþaki.
Edinborg,
Tristan da Cunlha — (AP)
Unglingahljómsveitin Her-
man‘s Hermits (Einsetu-
menn Hermanns!) hafa
tekið sér fasta bólsetu, ef
svo mætti að orði komast,
hér á þessari afskekktustu
eyju veraldar. í þrjár
klukkustundir á dag, þrjá
daga í viku, glymja dægur
lög þeirra og annarra vin-
sælla hljómsveita af sama
tagi í útvarpsstöð staðar-
ins og þeim er vel tekið í
flestum hina 60 kofa, sem
.eru einu sýnilegu merkin
um mannabyggð á þessum
stað, í miðju úhafinu sem
teygir sig 5.000 km. milli
Höfðaborgar og Rio de
Janeiro .
Uetta er eitt af því, sem
hinir 247 íbúar Tristan de
Cunha-eyjar, verða að gjalda
fyrir að hafa staðnæmst í 20.
öldinni um stundansakir.
„Frá því að við snerum aft-
ur heim frá Englandi hefur
unga fólkið verið vitlaust í
þessi bítla- og dægurlög",
sagði Irene Green, þar sem
hún sat í sólbaði fyrir framan
Tristan da Cunha:
Hárrúllur Herman's Hermits,
2 mótorhjól halda innreið sína
— sem hin einu sýnilegu merki um 20.
öldina á einangraðasta mannabú-
stað veraldar eftir 18 mánaða dvöl
íbúanna í Bretlandi — Og nú þarf
að byggja fangelsi
steinkotfa sinn. Skammt frá
beindi 16 ára dlóttir hennar,
Joan atlhyglinni til skiptis að
lögum Hermanis Hermits,
sem flæddu úr litlu ferða-
útvarpi og að síðu hári sínu,
sem hún var að koma fyrir á
rúlilum í öllum regnbogans
kölluðu þeir spyrjandi o.g
glaðlega, talandi hina ein-
kennilegu ensku sína, sem
jafnvel 18 mánaða divöl í Eng-
landi nútímans hetfur eklki
megnað að breyta að mál-
fræðiilegri samsetningu.
lega brezka visindatfélagið
komst að þeirri niðurstöðu,
eftir rækilega athugun, að hin
stormasama eyja væri eftir-
leiðis óbyggiileg. En hinum
fróðu jarðfraæðingum og
jarðsikjáltftatfræðingum Henn-
ar hátignar láðist að mæla
skapgerð og hörku íbúanna,
sem a'llir eru beinir afkom-
endur sjö fjölsikyldna her-
manna og skipreika sjó-
manna, sem setið hatfa eyna
frá 1616.
Snúið heim aftur
Hið furðulega igerðist: Eyj-
ars'keggjar, eftir að hatfa ver-
ið fluttir til Bretlands, efndu
til kosningar meðal sín og
ákrváðu með 148 atkvæðum
gegn 5 að yfirgefa 20. öldina,
og taka hina þokuisömu eyju
sína fram ytfir hvað svo sem
það var, sem Calshot, Surrey,
í SA-Englandi, þar sem þeir
hötfðu divalið í 18 mánuði við
litla gleði, hafði upp á að
bjóða. Nokkru síðar ákváðu
þeir fimm, sem atfevæði
greiddu gegn heimtflutningn-
um, að hivertfa heim til Trist-
an da Cunha og tóku þar með
hættuna á glóandi hrauni
framyfir búsetu í óvinrveittu
þjóðfélagi.
„Aðeins sjö ungar stúlkur
sem fundu sér maka, sneru
ekki atftur til ofefear", trúði
Michaél Pepetto af fjórðu
kynslóð eyjarsfeeggja. Hann
er snjall bátasmiður heima
fyrir, en hann komst að raun
um, líkt og aðrir verkfærir
menn eyjarinnar, að hann
hatfði ekki hæfileika til þess
að komast áfram í nútíma
veröldinnL
En hin björtu ljós í Eng-
landi akiidu etftir leiðar minn-
ingar í olíulampalýstum kof-
unum við „Ugly Road“ (Ljóta
veg), sem eyjarskeggjar bera
enn fram „The Hugly Road“.
íbúar Tristan bjuggu enn á
naumu landasvæði, einskonar
syllu, sem er um 700 m breið
og tæplega 4 km löng. Fyrir
ofan eru þverhnípt björg og
hraunstallar. Enn voru fjöL-
skyldurnar aðeins sjö talsins,
og hjónaböndin blönduð milli
þeirra. Fjölskyldurnar eru:
Rogers, Lavarello, Hagan,
Repetto, Swain, Glass og
Green. Þeir urðu enn að bjóða
viindi og 'Sjó byrginn á ségl-
dúksbátum sínum, heima-
gerðum, til þess að fanga gul-
netfjaða albatrossa og safna
gúanói á næstu eyju við,
Inaccessible Island. Gúanó-
inu (fugladrit) verða þeir að
ná til áburðar í kartötflugarða
sína, en kartaflan er ein upp-
skera eyjarinnar. Kartöflurn-
ar enu ræktaðar í litlum görð-
um, umgirtum grjótveggjum,
til þess að halda sauðfé frá
þeim. Enn voru hinir svoköll-
uðu „koddadansleikir" á laug-
ardaigsfevöldum, er toventfólk-
ið lagði hannyrðirnar á hill-
una til þess að mega þiggja
léttan koss á kinn frá karl-
mönnunum í Vifetóriönskum
dansi, og kvöldsöngur í kap-
ellunni á sunnudagskvöldum,
náikvæmlega eins og þetta var
1867 er hertoginn atf 'Bdin-
borg heimsótti eyna og léði
natfn sitt kofatildrunum, sem
siðan hatfa heitið Edinborg,
og ihatfa lítið breytzt frá þeim
tíma.
Fangelsi fyrir einn
Fyrir utan hárrúMumar og
ferðaútvarpstækin, og tivö ný
mótorhjól, sem skelfdu bú-
peniing ákaflega, breytti dvöl-
in í móðurlandinu ýmsu öðru.
„Sumar ungu etúlkurnar
reykja núna, ag strákamir
'bölva dálítið. Og niú verðum
við að byggja tfangeilsi með
einum klefa vegna fyrsta of-
beldisafbrots okkar, grjótbar-
daga milli tveggja bræðra“,
sagði séra Davis og átti ertfitt
með að leyna áhuga sánu á
hinni skyndiiegu aukninigu á
hverSkyns viðskiptum. „Nú
sjáum við kvikmyndir á
hverju miðvitoudagskvöldi, og
svo er auðvitað þessi hræði-
lega glamurmúsík, sem eldra
Framliald á bls. i
litum.
Þetta var einn hinna sára-
fáu sólríku sunnudaga á Trist
an da Cunlha, en tindur hins
3.200 m háa eldrfjalls, sem rís
ógnvekjandi yfir allri eynni,
liðlega 40 ferkílómetrum alls,
var sveipaður stormslkýjum
og umihverfis eyna ólgaði sjór
inn og við ströndiina brimaði.
Jatfnivel á hinum sólríkustu
dögum, sem verða á S-At-
lantshafi, 'lita 'skipistjórar etft-
ir skýjum, og sjái þeir eitt á
himni geta þeir verið vissir
um að það hvílir ytfir þessari
grænu, brezku smiáeign sem
heitir Tristan da Cunha.
Fyrsta skip í 8 mánuði
Ég slóst í förina á báti frá
skipi Norsk-ameríska skipa-
félagsins, ásamt lætoni og
tannlækni skipsins, þeim
Anker Qlsen og Johannes
Narvestad, í því skyni að
heimsaékja eyna. Slkip okkar
var hið fyrsta, sem þangað
hatfði komið í átta mánuði.
Bátnum var lent hálfgerðri
brimlendingu og barst hann á
öldufaldi framihjá sjávarboð-
um og grjóti inn í hina ör-
emáu hötfn þar sem dökkleitir
og hraustlegir menn, tolæddir
ullarjökkum í sfeærum litum,
gripu línuna, sem til þeirra
var fleygt, og bundu bátinn
faistan við steinbryggjuna
litlu.
„Hivernig þið hafið það?“,
Viku fyllirí framundan
Enda þótt sunnudagur væri,
var því þegar lýst yfir, að öl-
kráin í Prince Philip Hall,
sem einnig telst ráðhús Edin-
borgar, eina þorps eyjarinnar,
væri hér með opin.
„áunnudagar ekki eru
venjulega skemmtilegir dag-
ar“, útslkýrði Sogreas Swain,
og átti með þvi við það, að
meðal hinna iguðhræddu eyj-
arskeggja þætti ekki öðru
jötfnu sæma að drekka eða
dansa á degi Drottins. Brúð-
kaupsveizlur eru þó undan-
tekningar í þessu tilliti.
„t»að verðiur brúðkaup
næsta mánuð", andvarpaði
séra Paul Davis, hinn rauð-
stoeggjaði Walesmaður, sem
er prestur kapellu Maríu
meyjar og Englandskirkju,
einu kir-kju eyjarinnar, og
a.m.k. eru 2.000 km til næstu
kirkju í hvaða átt, sem farið
er frá Tristan da Cunha. „Ég
býst við því, að a.Mir eyjar-
skeggjar verði tfullir í viku.
Það er venjan. Þetta eru einu
tæ'kifærin, sem þeiir hafa til
þess að kaupa brennivín i
heiluim flöskum".
Fyrirhugað brúðkaup mun
ugglaust verða stærsti við-
burðurinn í lítfi eyjarskeggja
allt frá því í október 1961,
er eldtfjallið gaus með þeim
afleiðingum að eyjarskeggjar,
sem þá voru 284 talsins, urðu
að ytfirgetfa eyna, og Konung-
Humargildran er hluti hinna fornu og sigildu lífshátta íbúa Tristan da Cunha. Þessi litla
stúlka, sem stendur við eina slíka, Judith Davis, dóttir prestsins, heyrir nú um nútímaundrin,
plasthárrúllur og Herman’s Hermits o.fl. er eyjaskeggjar ræða um dvöl sína í Englandi, en
þangað neyddust þeir til að flytja um sinn vegna eldgoss á eynni. (í baksýn er skipið „Saga-
fjord“, hið fyrsta sem til Tristan hafði komið í 8 mánuði).