Morgunblaðið - 22.12.1968, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. DESBMBER 1968
- GUNNAR DAL
Framliald af bls. 5.
son, og nú eiga þeir aðeins einn,
Húnvetninginn Gunnar Dal
(hann tók þetta fram, af því að
hann var Þingeyingur).
Því má skjóta hér inn í, að
á sínum tíma sagði Jónas þetta:
„Það má margt segja um Hún-
vetninga, en aldrei hef ég hitt
heimskan Húnvetning“.
„Ep jarðvegur fyrir heimspek-
inga á íslandi?“
„Margir fslendingar fælast
heimspeki e.t.v. vegna þess
alvizkuhljóms, sem felst í orð-
inu“.
„En þykjast ekki sumir heim-
spekingar öðlast alvizkuna eftir
AU6LYSINGAR
SÍMI 22*4*80
allt þeirra ancílega erfiði?“
„Heimspeki er ekki svar, held-
ur spurning. Hún er ekki lok-
aður heimur, heldur opinn heim-
ur, sem er enn í sköpun. Hún
er ekki þekking, heldur leit að
þekkingu".
„Hvað verður um al’la þá ís-
lendinga, sem nema heimspeki?"
,,Ég hef orðið fyrir vissum von
brigðum í sambandi við heim-
speki. Þegar ég hóf heimspeki-
nám 1950, voru nokkrir ungir
íslendingar, sem einnig byrjuðu
heimspekinám um svipað leyti.
Ég hafði vonazt til þess, að þess-
ir ungu menn mundu leggja
hönd á plóginn, skrifa heim-
spekirit og vinna þessa óplægðu
jörð, sem ísland er, hvað heim-
speki snertir. Þessir menn stund
uðu sitt nám, tóku próf með láði,
en hafa mér vitanlega ekki skrif
að neitt á íslenzku um heim-
spekilegt efni nema nokkrar
skammargreinar um Gunnar
Dal“.
„Kenndi heimspekilegs þanka-
gangs í þeim skrifum?"
„Ekki í þeirri góðu gömlu
merkingu, að heimspeki hefði
fyrst og fremst þau áhrif, að
hún göfgaði, sem er hinn yfir-
lýsti rétti tilgangur hennar."
„Fræddu mig á einu — getur
verið, að trú án heimspekilegr-
ar undirstöðu sé kannski versti
dragbítur í íslenzku hugarfari?“
(„Ég spyT þig að þessu vegna
þess að hér á íslandi er meiri
viðleitni til einhvers konar trú-
arlífs en víða annairs staðar í
heiminum, en svo sorglega kjána
legar leiðir að markinu.")
„Það álít ég ekki. Trúin er
djúpstæður leyndardómur. Hún
er þýðingarmesta afl lífsins,
vegna þess að hún er kjarni
alls vaxtar. Trúin er til í hverri
einustu 'lífveru. Hún er í innsta
eðli framtíðin í nútíðinni, fræ-
korn þess, sem á eftir að vaxa
og síðan birtast fullskapað. Hið
óbirta, sem á eftir að vaxa og
þróast, má kalla trú, hvort sem
er í manni, dýri eða jurt“.
„Ertu kannski guðspekingur
eftir allt saman?“
„Það hef ég aldrei verið í
þeirri merkingu, sem almennt
er llögð í það orð. Af skipulögð-
um trúarbrögðum tel ég kristin-
dóm beztan“.
„Ertu mótmælandi ... ég
spyr?“
„Ég er ekki í neinum söfnuði,
vil ekki vera það.“
„Trúirðu því að skipulögð trú
arbrögð séu hið eina, sem getur
agað sálarlíf mannskepnunnar?“
„Ég held að mannkynið eigi
enga leiðarstjörnu betri en kenm
ingu Krists".
„En nú veit ég með sanni,
Gunnar, að þú hefur um skeið
hneigzt ti'l og hallast að austur-
lenzkum trúarbrögðum?"
„Ég hef skrifað sex bækur um
indversk trúarbrögð og heim-
speki, — það eru göfug fræði —
en eftir því sem ég hef kynnzt
betur austurlenzkum trúarbrögð
um, verða mér betur Ijósir yfir-
burðir fjallræðunnar.“
„Þú trúir semsagt á auðmýkt
gagnvart guði?“
„Fullkomlega“.
„Þegar þú varst í Calcutta og
í Himal'aya, hafðirðu samneyti
við jógana — lærðirðu af þeim
kúnstir?"
„Ég kynntist nokkrum þeirra,
sem iðkuðu jóga. Annars held ég
að enginn, sem veit fullkomlega
hvað jóga er, stundi jóga. Sjálf-
ur Patanjali, sem er höfundur
jógakerfisins, bannar það, sem
Vesturlandabúar kalla að iðka
jóga.“
„Hvers vegna?"
„Vegna þess að hin 8 stig þró-
unarinnar í jógafræðum má að-
eins taka í réttri röð. Fyrsta
stigið er fu'llkomið siðferði. Ann
að stigið er fullkominn hrein-
leiki. Aðeins sá einn, sem hefur
fullkominn hreinleik og göfgi,
má hefja 3ja stigið, sem er í sam
bandi við öndunaræfingar og lík
amsstjórn, hin hærri stigin mið-
ast við árþúsundaþróun en ekki
mannsævi. Dulhyggjumenn telja
öllum hættulegt að vekja öfl sem
menn hafa hvorki hreinleik né
göfgi til að beita réttilega."
Heimspeki og jógafræðum
sleppti og talið hné að Spáni og
Grund á Arnarstapa, þar sem
Gunnar hugsar og skrifar. Hann
hefur undanfarin fjögur ár verið
á síðarnefnda staðnum og svo á
Mallorca og Tenerifi á Canari-
eyjunum og A'licante á Suður-
Spáni.
„Hvað hefurðu sótt til Spán-
ar?“
„Sól“.
„Og eitthvað meira.“
„Ekkert meira.“
„En á Nesið?“
„Nesið er sjálfur vaxtarbrodd
ur mannkynsins eins og sjá má á
Kristnihaldi undir Jökli“.
„Ertu snortinn af bókinni?"
„Mér finnst hún meistara-
verk.“
„Er hún trúræn?"
„Hún er viturleg bók.“
„Er andrúmsloft nessins í bók
imni?“
„Það er andrúmsloft „mjólkur
hringanna" í þeirri bók, sem er
sama og andrúmsloft „jökuls-
ins“.
„Hvað er mjólkurhringarnir?“
„Það er spurning, sem aðeins
þeir, sem lengra eru komnir, geta
svarað."
„Hvers vegna ertu allt í einu
farinn að skrifa skáldsögu?"
„Þegar ég var ungur ákvað
ég að skipta rithöfundarferli mín
um í þrennt, ljóð, skáldsögur og
heimspeki. Heimspekiskrifin hafa
verið tímafrek. Ég hef nýlokið
kritískri ana'lýsu á heimspeki
frá upphafi til okkar dags, ný-
lokið að skrifa þetta verk. Margt
af þessu verki er óprentað. Fyw ;
en þessu verki var lokið, taldi
ég mig ekki geta skrifað skáld-
sögu, sem ég hef lengi haft hug
á. í raun og veru hef ég sama til-
gang með skáldsögu og heim-
spekiskrifum."
„Hver er sá tilgangur?"
„Þekkingarleit“, segir hann,
„kjarni allrar þekkingar er
sjálfsþekking og skilja og skýra
manneðli er höfuðtilgangur
skáldsögunnar“.
Fróðleiksfúsir velja
„Bættir eru bændahættir"
SÖGU LANDS OG ÞJÓÐAR
HÖFUNDAR:
Dr. Kristjón Eldjórn, f.v. þjóðminjav.
Ingólfur Jónsson, ráðherra
Steindór Steindórtöon, skólam*
Sveinn Tryggvason, frkvsti. Framl.r.
Dr. Sigurður Þórarinsson, Jarðfr.
Ingvi Þorsteinsöon, magister
Páll Bergþórsson, veðurfr.
Hákon Bjarnason, skógræktarstj.
Dr. Sturla Friðriksson, erfðafr.
Þór Guðjónsson, veiðimálastj.
Páll Agnar Pálsson, yfirdýral.
Dr. Bjami Helgason, jarðvegsfr.
Þórir Baldvinsson, arkitekt
Pálml Einarsson, landnámsstjórl
Guðmundur Jónsson, skólastjórl
Þorsteinn Sigurðsson, form. B. L
Gunnar Guðbjartsson,
form. Stéttarsamb. bænda
Agnar Guðnason, ráðunautur
Gunnar Bjarnason, ráðunautur
Amór Sigúrjónsson, rithöfundur
Sveinn Einarsson, veiðistjórl
Ami G. Pétursson, sauðfjárr.
Jónas Jónsson, jarðræktarr.
Ólafur E. Stefánsson, nautgripar.
Óli Valur Hansson, garðræktarr.
Ólafur Guðmundsson, tilraunastj.
Amþór Einarsson, kjötiðnaðarm*
Pétur Sigurðsson, mjólkurfr.
SKÓSALAN
LAUGAVEGI 1
DRENGJASKÓR
NÝKOMNIR
STÆRÐIR 28-38