Morgunblaðið - 22.12.1968, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. DESEMBER 196fí
9
Séra Antony Byme frá reglu heilags anda á Irlandi
stundar barn sem er aðfram komið af hnngri.
þjóðir með mismumandi trúar-
brögð.
Þær þjóðir, sem tóku upp
múhameðstrú vildu engin sam
skipti hafa við k’úst.na trú-
boða. En þjóðflo^íarnir 1
austri og suðri, einkum Ibo-
arnir fögnuðu þeim og svör-
uðu fljótt og fagnandi boð-
um trumbanna um að koma til
skólanáms, boðum, sem brátt
hljómuðu i öllum skógum.
Þegar menntun hafði bætzt
við þolgæði og samheldi Ibo-
anna leið ekki á löngu áður
en þeir urðu ein af fram-
sæknustu og duglegustu þjóð
um í allri Afríku. Þeír, sem
verið höfðu frumstæðir og fá
tækir frumskógabúar, sköpuðu
nú þjóðfélag að vestrænni fyr
irmynd, þar sem menn notuðu
sparifé sitt til þess að senda
greindustu börnin til fram-
haldsnáms í Bandarikjunum,
Sovétríkjunum og Englandi
og lögðu metnað sinn í að
reisa góð íbúðarhús, sjúkra-
hús, lækningamiðstöðvar, verk
smiðjur og stofna samvinnu-
fyrirtæki.
Þegar Bretar veittu Nigeríu
búum sjá'lfstæði, — þeir töldu
þá 56 milljónír — höfu Iboar,
er voru átta milljónir talsins,
í sinum höndum 50% opin-
berra embætta og 75% af öll-
um yfirmannastöðum í hem-
um, sem var raunar mjög lrt-
ill. Nokkrum árum áður hafði
fundizt olía í jörðu við Niger-
fljót — mest fannst af ölíu á
því landsvæði, sem Biarfabú
ar geira tilkall til — og nú
breyttist efnahagslíf Nigeríu
í stað þess að byggja efna-
hag Jandsins kókói og pálma-
olíu varð það nú þrettándi
slærsti olíuframleiðandi í
heimi og ljóst orðið, að mik-
illa verðmæta mátti vænta af
óunnum auðlindum, svo sem
tinnámum, kola, járn, zink,
blý, gúl] og golumbite-námum
en síðasttalda efnið er mjög
eftinsótt í kjarnorkuiðnaði.
Pramtíðin virtist þaning
brosa við þessu landi, sem
ekki var aðeins fjölmennasta
Afríkuríkið heldur og land-
fræðilega skynsamlegast mark
að.
En ekki leíð á löngu áður
en sáðkorn eyðileggingarinn-
air, efnahagsleg, stjórnmáila-
leg og trúarieg, fóru að bera
ávöxt, einkum í jarðvegi hinn
ar gömlu samkeppni milli
Hausa og IBOA. Hinir fyrr-
nefndu litu á sig sem útvalda
þjóð Allah, en hinir síðar-
nefndu stærðu sig í sífellu af
því við minni þjóðabrotin —
og gera enn þrátt fyrir áföll-
in, sem þeir hafa orðið fyr-
ir undangengna mánuði —
hve þeir hefðu verið fljótir
að tileinka sér menningu og
framfarir.
Hið valta samstarf stærstu
þjóðflokkanna fór út um þúf-
ur blóðuga janúarnótt árið
1966, þegar fimm ungir Iboa-
herforingjar hófu einkasrtyrj-
öld gegn því, sem þeir sögðu
spillingu í stjórn Sir Abubak
ar Tafawa Balewa, hæfiieika-
manns af þjóð Hausa, sem
reynt hfði eftir megni að
halda ríkinu sameinuðu. Iboa-
herforingjámir beittu sinni
alþekktu atorku við að myrða
menn frá norðurhluta lands-
ins. Þessi bylting naut vin-
sælda um hríð, þar til orð
bárust norður til Hausamanna
um, að aðeins einn Iboi í
stjórn landsins hefði verið
tekinn af lífi, fyrir að neita
að afhenta lyklana að vopna-
búri landsins, og allt benti
til þess, að styrjöld Iboanna
hefði í æ meiri mæli beinzt
gegn Norðanmönnum en því
minna gegn spillingu í em-
bættis- og stjórnarkerfinu.
Það var grunnt á hatrið,
sem nærzt hafði í áratuga bar
áttu þjóðanna og sex mánuð-
um síðar gerðu Norðanmenn
gagnbyltingu þá, sem kom
Gowon til valda. í kjölfarið
fylgdi blóðbað, ægilegra eh
sögur fara af jafnvel á myrk-
ustu tímum hinnar myrku
Afríku. Iboar, sem þá hófu að
staðhæfa að fyrir Hausum
vekti að útrýma Iboum, héldu
því fram, að 30.000 Iboar
hefðu verið drepnir í þessum
ofsóknum. Brezka utanríkis-
ráðuneytið — sem raunar er
að verða æ viðkvæmara fyrir
þessu máli, vegna hemaðar-
aðstoðarinnar við Lagosstjóm
in — telur, að tala hinna
föllnu hafi verið nær tíu þús-
undum.
En hvor talan, sem er rétt,
urðu afleiðingarnar þær, að
Iboarair hurfu frá sældarlífi
sínu í Lagos og flýðu til sinna
fyrri heimkynna í austurhlut-
anum. Eldri forustumenn Ib-
oa töldu blóðbaðið binda enda
á samvinnu þjóðanna fyrir
fullt og allt og fóru að tala
um aðskilniað, gegn ráðum Oj-
ukwus, sem þá var ríkisstjóri
Iboa í austurhlutanum.
Þegar Iboar hófu að her-
væðast reyndi Gowon að leys®
málið með því að gefa em-
bættismönnum af Iboaþjóð
mánaðarfrest til þess að snúa
aftur til starfa sinna í Lagos,
ella skyldi látið til skarar
skríða gegn þeim. Þeirri hót-
un fylgdi hamn eftir með því
að skipta landinu í 12 svæði,
— Skipan, sem einangraði Ib
oa og útilokaði þá frá aðgangi
að sjó og olíulindunum dýr-
mætu.
Þegar Ojukwu var orðinn
úrkula vonar um, að sættir
tækjust við Gowon, lét hann
undan öðrum forystumönnum
Iboa og hinn 30. mai 1967.
lýsti hann yfir sjálfstæði lýð-
veldisins Biafra. Ríkið, sem
dró nafn sitt af austasta hluta
Guienuflóa, skyldi taka til
alls landsvæðis austan Níger
og sunnan Benúr, um 75.000
ferkílómetra svæðis, þar sem
bjuggu um 14 milljónir manna
tæpur helmingur þeirra Iboar
frá austurhlutanum. En þar
voru mestallar oiiulindir
landsins og hafmarborgirnar
Bonny, Calabar og Pcjrt Har-
court.
Viku síðar var styrjöldin
hafin.
Um allan heim hlýddu Ib-
oar hinu foraa kalli bræðra-
lags Iboa „Ibo Kwennú' og
sneru heim til að berjast. Þeir
komu úr prófessorastöðum í
Bandaríkjunum og Kanada, úr
lækningastofum og sjúkrahús
um í London og New York,
frá kennslustofum og rann-
sóknarstofum í Cambridge,
Moskvu og Annarbor.
Fram til þess tíma, er Bret-
ar hófu íhlutun í málinu og
veittu Lagosstjórninni aðstoð,
gekk styrjöldin Biaframönn-
um í vil og var um tima svo
að sjá, sem þeir mundu taka
Lagos. En I lok september sl.
var svo komið, að Biafra hafði
aðeins ráð yfir tiunda hluta
þess lands, sem upphaflega
var krafizt. Borg eftir borg
hafði fallið í hendur Benja-
mins Adekunles, höfuðsmanní
og herdeildar hans, einu
virkilegu árásarherdeildar
Lagoshersins. Land Biafrabúa
tók nú aðeins yfir 5.200 fer-
kílómetra, þar sem bjuggu
um sex milljónir manna, þar
af hehningur flóttafólk. Og á
svæðinu var aðeins ein borg,
Umuahia og einn flugvöllur,
2.400 metra þjóðvegur, sem
gengið hefur undir nafninu
„Annabella“. Skotfæri voru
af svo skoraum skammti, að
hver hermaður í fremstu víg-
línu gat aðeins hlaðið byssu
síma tiu sinnum á dag, og elds
neyti svo takmarkað, að það
tók oft þrjá daga að flytja
særða hermenn um 32 km
vegalengd í sjúkrahús.
Taffi Willimans, ofursti frá
Wales og Suður-Afríku, nú
aðstoðaryfirforingi fjórðu
herdeildar Biafra, málaliði að
atvinnu, segir: „Við höfum
enga von um sigur, þeir
þrýsta á okkur frá öllum hlið
um. En við verðum að berj-
ast áfram, við megum ekki
missa meira land. Flóttamanna
vandamálið er þegar yfir-
þyrmandi. Stjórnarhermennir
nir eru fimm á móti hverjum
tveimur okkar en ef við hefð
um vopn gætum við bægt
þeim burt“. Williams er eins
og aðrir málaliðar í Biafra
fullur aðdáunar á þeim hæfi-
leikum Iboanna að mæta hörm
ungunum með brosi á vör.
Nú i nokk-a mánuði hefur
styrjöldin fylgt ákveðnum
dráttum. — Sambandsherinn
hefur sótt fram með aðstóð
stórskotaliðs og náð borg-
um eins og Aba, Pont Har-
court og Enugu. Brynvarð-
ar bifreiðir þeirra, sem þeir
hafa fengið frá Br.etum,
hafa gert þeim fært að halda
flestum helztu vígjum í sínum
höndum. Margar borgir og
þorp, sem þeir hafa tekið,
hafa verið auð þegar að var
komið. Oftast gera Nígeríu-
menn árásir á daginn, tíðum
fram undir nón. Biaframenn
hinsvegar sem halda sig í
skógunum hafa í æ ríkari
mæli gripið til skærúheraað-
ar í skjóli rökkurs, og gera
sínar árásir annaðhvort
nokkru fyrr dögun eða rétt
eftir sólsetur. Þeir hafa getað
gert gagnáhlaup og náð bæj-
um, þorpum og flugvöllum, en
sjaldan hafa þeir nægileg skot
færi til að geta haldið þvi,
sem þeir ná.
Þrátt fyrir yfirburði bæði í
mannafla og vopnum, hafa sum
ar herdeildir Nígeríuhers ver
ið lítt baráttufærar sem er ein
ástæðan til þess hve styrjöld-
in hefur dregizt á landinn.
Sambandsherinn hefur til dæm
is í tvo mánuði verið svo
nærri Annabella-flugvelli að
á hann hefði mátt ráðast með
stórskotaliði, en þeir hafa
ekki gert slíka árás. Annað
herfylki Nígeríumanna, sem
Biaframenn gera mjög gys að
og kalla „skelfingaherfylkið“
hefur ekki farið nema um tíu
kílómetra vegalengd sl. sex
mánuði. Fyrsta herdeildin hef
ur gert töluvert betur, kom-
izt 65 km á heilu ári.
Biaframenn sbaðhæfa, að
Nigeríumenn beiti yfirburð-
um sínum í lofti til þess að
þurrlca út óbreytta borgara.
Odjuku, höfuðsmaður, þeirra
heldur því fram, að aðeins 19
Biafrahermenn hafi farizt í
loftárásum Nígeríumanna en
tugþúsundir óbreyttra borg-
ara, þar á meðal mikið af
bornum, sem hafi látið lífið í
loftárásum á skotmörk, sem
enga hrenaðarþýðingu höfðu.
Nígeríumenn neita þessum
staðhæfingum, hinir reiðustu,
og benda á að þúsundir fboa
hafi orðið eftir að baki víg-
línunni og verði ekki fyrir
misrétti né líkamsmeiðingum.
Staðhæfingar Nígeríumianna
hafa notið stuðnings allmargra
eftirlitsmanna, sem Einingar-
stofnun Afríkuríkjanma hefur
sent til Nígeríu, til þess að
kanma hvað hæft sé í ásök-
unum um, að árásarherirnir
hafi eytt heilu þorpin. En
sannleikurinn er sá, að þess-
ir eftirlitsmenn hafa einung-
is athugað málið frá hlið Ní-
geríumanna en ekki frá hlið
Biaframanna og það hefur
vakið tortryggni, ekki aðeins
og margra evrópskra presta,
lækna og hjálparmann, sem
vita hvernig ástandið er Bi-
aframegin víglínunnar.
Á hinn bóginn hafa Níger-
íumenn með nokkrum rétt get
að svarað ásökunum um, að
þeir svelti markvisst óbreytta
borgara með því, að Ojukwu
hafi notað sér eymd fólks
síns, bæði til þess að vinna
samúð heimsins og sem yfir-
varp til þess að fá flutt inn
vopn jafnframt matvælum.
Fýrir um það bil mánuði
Odumegwu Ojukwu, leiðtogi Biafra.
virtist Biafra alveg að faili
komið. Nú eru hinsvegar jafn
vel læknar og prestar, sem
vilja binda enda á styrjöld-
ina og embættismenn, sem eru
orðnir löngu þreyttir á henni,
sannfærðir um, að Iboar muni
snúa sér algerlega að skæru
hennaði og berjast jafnvel eft
ir að síðasta þorpið er fallið.
Þá er ýmislegt, sem bendir til
þess, að vopnabúnaður Biafra
manna sé að batna. Talið er,
að fyrir hver hundrð tonn
f matvælum og lyfjum, sem
komuzt til Annabelle frá Sao
Tomo og Fernado Po, berist
þangað um 40 lestir eða meira
af vopnum og skotfærum frá
Libreville í Gabon, Abidjan á
FíLabeinströndinni og Lissa-
bon í Portúgal, sem frá upp-
hafi hefur verið miðstöð vopnia
söfnunar fyrir Biafra. Þá er
uppi orðrómur um, að Biafra-
menn hafi sent hermenn úr
fjórða herfylki sínu hundrað
í senn, til þjálfunar í skæru-
hernaði hjá frönskum fall-
hlífahermönnum. Yfirmaður
herdeildarinnar er Rolf Stein
er, offursti, sem var áður lið-
þjálfi í þýzka bernum og síð-
ar í frönsku útlendingaher-
sveitinni. Hann hefur starfað
sem málaliði í Kongó og Al-
sir og er dæmigerður fyrir þá
málaliða, sem komið hafa Bi-
afra til aðstoðar. Félagi hans
Gunter Meisner, fyrrum þýzk
ur hermaður og leikari —
meðlimur í samtökum í Vest-
ur-Berlín, er stuðla að fram-
gangi lista og vísinda —kom
nýlega frá Vestur-Þýzkalandi
með 300 áttavita, 5000 rafhlöð
ur og nokkur tonn af þykk-
um koperleiðslum. Hann sagði
þetta til þess ætlað að reisa
rafstöð fyrir Biaframenn en
þegar til kom, töldu þeir ábata
vænna að búa til úr þessu
dóti flugskeyti. Eitthvað virð-
ist fjárhagur Biafrahers vera
að batna. Að minnsta kosti er
ekki vitað til þess, að hann
hafi nokkru sinni vanrækt að
greiða málaliðunum laun sín
og þau eru yfirleitt ekki skor
in við nögl.
En hvaðan fá þeir pen-
inga? Heimildir í Bretlandi
láta að því liggja, að stóru
olíufélögin styðji Biafra, enda
þótt öll helztu olíusvæðin og
olíuhreinsunarstöðvamar séu
í höndum sambandshersins, að
undanteknum olíulindunum,
sem franska fyxrtækið Total
ræður yfir, en þær eru á
mörkum yfirráðasvæða herj-
anna. Þá hefur heyrzt, að stór
alþjóðlegur banki, sem aðal-
stöðvar hafi í New York, hafi
nýlega lánað Biafrastjórn
hálfa fimmtu milljón sterlings
punda gegn því, að bamn fái
rétt til að nýta úraníum og
columbite námur í Bitafra.
Biaframenn eru hinsvegar
allir á einu máli usm, að Banda
ríkin hafi svo sannarlega ekki
verið hlutlaus í þessari styrj-
öld. Byggist andúðin gegn
Bandaríikjamönnum meðal ann
ars á því, að í Bandaríkjun-
um, þar sem margir Iboar hafi
stundað háskólanátn, hafi ekki
einu sinni tekizt að afla mat-
vælabirgða handa sveltandi
/bömum. Ojukwu og aðrirleið
togar Biafra segja, að þetta
sé það verð, sem Bandaríkja-
menn verði aS greiða Bretum
fyrir stuðning þeirra í Viet-
namstyröjldinni.
En þrátt fyrir svart útlit
er síður en svo, að Biafra-
menn gerist svartsýnir. Þeir
brosa í sifellu. Sá, sem kom-
izt hefur í kynni við þá, sér
og skilur, að Biafrabúar hafa
smakkað á þjóðareiningu og
sjálfstæði og þótt það hafi
verið skammlíft, virðist það
hafa bragðazt þeim vel.
„Osundu Agwuike“ heitir
máltæki meðal Biaframanna"
segir faðir Doyeney, dapur í
bragði. Það þýðir, „þegar mað
ur hleypur til að bjarga lífi
sínu verður hann aldrei
þrejrttur".
i
I
I

j