Morgunblaðið - 09.02.1983, Blaðsíða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. FEBRÚAR 1983
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. FEBRÚAR 1983
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösia: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 150 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 12 kr. eintakið.
Svikin loforð
og vegtyllur
Itilefni af þriggja ára af-
mæli ríkisstjórnarinnar í
gær birti Morgunblaðið 10
atriði úr sáttmála hennar og
eins og lesendur sáu hafði
ekki eitt einasta þeirra náð
fram að ganga. Raunar má
segja að fyrir tilverknað
þessarar dæmalausu stjórn-
ar hafi allt gengið á annan
veg en í sáttmála hennar seg-
ir. Seðlabanka íslands
blöskrar svo stjórnleysið, að í
síðustu viku sendi hann frá
sér greinargerð til að vara
þjóðina við hættuástandinu
sem myndast hefur undir
forystu ríkisstjórnarinnar.
Ríkisstjórnin vildi minnka
verðbólgu. Hún hefur hækk-
að. Ríkisstjórnin vildi bæta
kjör hinna lakast settu. Þau
hafa versnað. Ríkisstjórnin
vildi hraða endurskoðun vísi-
tölugrundvallarins. Það mál
er strandað. Ríkisstjórnin
vildi lækka vexti. Þeir hafa
hækkað. Ríkisstjórnin vildi
beita aðhaldi í gengismálum.
Dollarinn hefur hækkað um
375% í tíð hennar. Ríkis-
stjórnin vildi takmarka er-
lendar lántökur. Þær hafa
aukist í hættumörk. Ríkis-
stjórnin vildi að nú væri
staðgreiðslukerfi skatta lög-
fest. Svo er ekki. Ríkisstjórn-
in vildi að niðurstaða lægi
fyrir hjá stjórnarskrárnefnd
fyrir árslok 1980. Tillögur
nefndarinnar komu 11. janú-
ar 1983. Ríkisstjórnin vildi
sem fyrst setja lög um fram-
haldsskóla. Það hefur ekki
verið gert. Ríkisstjórnin vildi
setja lög um umhverfismál.
Það hefur ekki verið gert.
Þessu tíu atriði, sem hér
eru tilgreind, vega auðvitað
misþungt þegar þjóðarhagur
er metinn. En þar sem þau
vega þyngst eru svik ríkis-
stjórnarinnar mest.
Athyglisvert var að skoða
stjórnarmálgögnin í gær. í
Þjóðviljanum var þriggja ára
afmæli ríkisstjórnarinnar
fagnað og þá sérstaklega
vegna þess, að aldrei fyrr
hefði vinstri stjórn setið jafn
lengi. Þessi fögnuður á auð-
vitað ekkert skylt við um-
hyggju fyrir þjóðarhag, enda
hefur hann aldrei verið hátt
skrifaður hjá Alþýðubanda-
laginu eða ráðherrum þess.
Fyrir þeim Svavari Gests-
syni, Ragnari Arnalds og
Hjörleifi Guttormssyni hefur
það aðeins vakað að sitja sem
lengst í ráðherrastólunum.
Nú þegar Þjóðviljinn lýsir
því yfir, að þeir hafi slegið
nýtt met í vegtyllum er
kannski von til þess að þeir
hugsi sér til hreyfings. í
Tímanum var ekki minnst á
það einu orði, að ríkisstjórn-
in ætti afmæli frekar en hún
væri ekki til, enda óska flest-
ir framsóknarmenn þess lík-
lega nú orðið — í laumi að
minnsta kosti — að ríkis-
stjórnin hefði aldrei orðið til.
Óttinn við dóm kjósenda er
magnaður meðal þingmanna
í stjórnarherbúðunum. Að-
eins ráðherrarnir úr Sjálf-
stæðisflokknum, sem þegar
hafa verið valdir á fram-
boðslista, eru tiltölulega létt-
ir á brún þegar þeir líta til
kosninganna. Þeir vona að
öflug stjórnarandstaða
flokksins verði þeim til fram-
dráttar! Hin sviknu loforð
stjórnarsáttmálans verða
kjósendur að sjálfsögðu að
leggja til grundvallar við
mat sitt á frambjóðendum.
Framsóknarmönnum tekst
ekki að beina athyglinni frá
þeim, jafnvel ekki með því að
svíkjast aftan að kjósendum
og þingmönnum annarra
flokka í kjördæmamálinu.
Sættir á
Vestfjörðum
Yfirlýsingar forystu-
manna Sjálfstæðis-
flokksins á Vestfjörðum
sýna, að þar hafa tekist sætt-
ir í þeirri deilu sem spratt af
fyrirkomulagi ákvarðana um
framboðslista flokksins þar
milli flestra, sem þar áttu
hlut að máli og vonandi tekst
allsherjarsamkomulag.
Morgunblaðið varaði við því
að sprengiframboð sjálfstæð-
ismanna á Vestfjörðum
kynni að verða öðrum for-
dæmi auk þess sem það
myndi veikja tiltrú manna til
Sjálfstæðisflokksins. Af
margvíslegum ástæðum er
þeim sættum meðal sjálf-
stæðismanna á Vestfjörðum
sem lýst var hér í blaðinu í
gær því fagnað. Enginn vafi
er á því, að áhrif sjálfstæð-
ismanna í kjördæminu verða
mun meiri þegar þeir ganga
einhuga til kosninga heldur
en ef tveir listar hefðu verið
bornir fram í þeirra nafni.
Slík sundrungarstarfsemi í
íslenskum stjórnmálum er
tímaskekkja eins og málum
er nú háttað. Fátt er mikil-
vægara en slegin sé skjald-
borg um það stjórnmálaafl
sem þjóðinni hefur reynst
best.
Dreifingarstöð eggja-
bænda sett á laggirnar
Tilgangurinn að ná betri tökum á markaðn-
um, en undirþoð hafa verið tíð undanfarið
Á FUNDI eggjaframleiðenda
síðastliðinn fostudag var sam-
þykkt tillaga þess efnis, að
þegar verði sett á laggirnar
dreifingarstöð fyrir eggja-
bændur. Tilgangur með þessari
dreifirgarstöð er sá, að koma í
veg fyrir undirboð á eggjum,
en talsvert hefur verið um slíkt
að undanförnu. Sem dæmi má
nefna, að kíló af eggjum hefur
verið selt á í kringum 30 krón-
ur í einstaka verzlun, en heild-
söluverð samtaka eggjabænda
er hins vegar 55 krónur.
Einar Eiríksson, formaður Sam-
bands eggjaframleiðenda, sagði í
samtali við Mbl. að skoðanir
manna hefðu nokkuð verið skiptar
á þessum fundi. Sex af sjö stjórn-
armönnum sambandsins sátu
þennan fund og báru þeir fram tii-
lögu þess efnis, að stjórninni yrði
falið að kanna framleiðslu og
birgðir og kaupa upp eggjabirgðir
fyrir framlag frá kjarnfóðursjóði.
í framhaldi af því var gert ráð
fyrir í tillögunni, að kannaður yrði
stofn- og rekstrarkostnaður dreif-
ingarstöðvar. Þessar upplýsingar
lægju fyrir á almennum félags-
fundi, sem haidinn yrði fyrir miðj-
an næsta mánuð.
Tillaga stjórnarmanna var ekki
borin undir atkvæði þar sem áður
var samþykkt með 30 atkvæðum
gegn 22 að stofna nú þegar dreif-
ingarmiðstöð eggjabænda. í báð-
um tillögum segir hins vegar, að
unnið skuli að samhæfingu mark-
aðs og framleiðslu. Einar Eiríks-
son sagði í gær, að menn vildu
reyna að hafa stjórn á verði eggja
og með dreifingarmiðstöð gæti
það helzt tekist. Nefnd var kosin
til að undirbúa stofnun dreif-
ingarstöðvar, en aðeins einn
stjórnarmaður í Sambandi eggja-
framleiðenda situr í þeirri nefnd.
Einar Eiríksson sagðist óttast
að ef ekki næðist betri stjórn á
markaðsmálum yrði fljótlega
skortur á eggjum.
Búist við aukinni frystingu
vegna samdráttar í herzlu
ALLT útlit er fyrir, að aðeins
hluti af skreiðarframleiðslu
síðasta árs verði seldur til
Nígeríu í ár. Því er búist við
að skreiðarframleiðsla drag-
ist verulega saman í ár miðað
við árin á undan og því verði
aðrar framleiðslugreinar í
sjávarútvegi að taka við
miklu af þeim sjávarafla,
Björk, Mývalníwveit, 7. febrúar.
SILUNGSVEIÐI í gegnum ís hófst á
Mývatni um mánaðamótin. Rétthaf-
ar veiða samkvæmt ákveðnum
kvóta, sem ákveðinn er fram til 1.
júní. Algengt er að menn hafi fengið
8 bröndur í 4 net frá því að veiði
hófst, en þó allt upp í 16 fiska.
Mest fer aflinn í soðið hjá veiði-
sem annars hefði farið í
herslu.
Morgunblaðið spurði Eyjólf
ísfeld Eyjólfsson, forstjóra SH,
hvernig frystingin væri í stakk
búin til að taka við þessari
aukningu. Eyjólfur sagði, að
gert væri ráð fyrir heldur
minni þorskafla í ár en á síð-
asta ári og ógerningur væri að
segja til um hve mikill afli
mönnunum, en einnig hjá vinum
og kunningjum. Þá maíti einnig
byrja dorgveiði um mánaðamótin
og er hún aðeins leyfð á laugar-
dögum. Mest er leyfilegt að veiða
10 fiska á dag. Silungurinn hefur
yfirleitt verið ágætlega vænn.
— Kristján.
bærist á land. Þá sagði hann
einnig erfitt að átta sig á því
hve mikið færi í frystingu af
þeim afla, sem t.d. í fyrra hefði
farið í herslu og hvaða tilfær-
ingar yrðu annars á milli fram-
leiðslugreinanna.
Varðandi markaði sagði
hann, að þorskblokk hefði frek-
ar vantað heldur en hitt og á
þann hátt mætti vinna hluta
aflans. Þá væri hægt að selja
meira á Evrópumarkaði, en
hins vegar væri spurning um
stöðu pundsins gagnvart doll-
ar. Því væru ýmsir möguleikar
á markaðnum, en hins vegar
gætu orðið erfiðleikar í frysti-
húsum ef svipað magn veiddist
áfram af karfa, ufsa og öðrum
fisktegundum en þorski. Af-
kastageta frystihúsa væri víða
takmörkuð og því væri ekki
síður, og sennilega frekar,
spurning hvort frystihúsin
gætu annað aukningunni en
hvort markaðirnir tækju við.
Veiðar í gegnum ís
hafnar á Mývatni
Ægir konungur sækir
aö nýja landinu
Veslmaniueyjum. 3. febrúar.
ÆGIR konungur hefur sótt af
hörku að nýja landinu sem
myndaðist á austanverðri
Heimaey í eldgosinu fyrir 10
árum. Þarna hefur orðið um-
talsverð breyting á landslagi
og mikið brotnað úr veikasta
hluta nýja hraunsins undan
þungum ágangi sjávar.
Nú í janúar hefur mörg
kröftug bylgjan ráðist að
nýja hraunhamrinum og þá
varð eitthvað undan að láta.
Sjórinn hefur brotið sér leið
undir hraunmassann á
a.m.k. tveimur stöðum
þannig að myndast hefur
jarðsig, grjótið hrunið niður
í sjó og þarna eru nú stórar
gjótur sem ná alla leið út f
sjó. Eru þessar gjótur bæði
djúpar og stórar um sig en
yfir þeim á hamarsbrúninni
eru steinbogar. Annars sýna
myndir Sigurgeirs Jónas-
sonar betur en orð fá lýst
þessum áfangasigrum sjáv-
arins í glímunni við ný-
storknaðan hraunvegginn.
— hkj.
Fryst karfaflök
á Japansmarkaö
NOKKUR hundruð tonn af frystum karfaflökum voru seld héðan til Japan á
síðasta ári. Óvíst er um hvert framhald verður á þessum útflutningi, en bæði
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna og Samband ísl. samvinnufélaga gera sér vonir
um að veruleg aukning geti orðið á útflutningi karfaflaka á Japansmarkað.
Eyjólfur ísfeld Eyjólfsson, forstjóri SH, sagði í samtali við Mbl. að um 400
tonn af karfaflökum hefðu verið send til Japan í fyrra. Flökin hefðu líkað allvel,
en Japanir gera kröfu um að karfinn haldi sínum rauða lit og sé unninn ferskur.
Hann sagði, að vonir væru bundnar við þennan markað og að þangað mætti
auka verulega söluna á þessu ári. Hins vegar væri ekki búið aö ganga frá
samningum þar að lútandi. Eyjólfur benti á nauðsyn þess að finna fleirr
markaði fyrir karfaafurðir vegna mikillar aukningar í karfaveiði. Hann sagði,
að í fyrra hefðu hús SH unnið 21.500 tonn af karfa, en 17.500 tonn árið 1981.
Sigurður Markússon, fram-
kvæmdastjóri Sjávarafurðadeildar
Sambandsins, sagði, að Sambandið
hefði í október í fyrra sent um 40
tonn af karfaflökum til Japan. Nú
hefðu borizt fregnir af því, að karf-
inn hefði líkað mjög vel og síðar í
þessum mánuði væru Japanir vænt-
anlegir hingað til að ræða um frek-
ari kaup. Eins og Eyjólfur, benti
Sigurður á mikla aukningu í karfa-
veiðum og sagði, að þær hefðu
meira en þrefaldast á síðustu árum.
Aðspurður um verð sögðu þeir, að
Japanir væru samkeppnisfærir við
Bandaríkjamarkað.
I grein, sem Eyjólfur Isfeld Eyj-
ólfsson skrifaði í Morgunblaðið í
vikunni segir meðal annars:
Á síðasta ári voru seld þangað
rúmlega 1000 tonn af þorski, ufsa
og ýsuhrognum, en erfitt hefði orð-
ið að finna aðra markaði fyrir þessa
vöru. Þá hafa einnig verið seld
þangað nokkur hundruð tonn af
heilfrystri síld og þar er verulegur
markaður fyrir síld með hrognum,
sem væntanlega verður hægt að
nýta hér í einhverjum mæli áður en
langt um líður.
Ungir menn kaupa
Guðstein frá Grinda-
vík til Akureyrar
ÞRÍR ungir menn á Akureyri hafa fest kaup á fyrirtækinu Samherja í Grindavík
og þá um leið á togaranum Guðsteini, sem legið hefur bundinn við bryggju í
Hafnarfirði síðustu níu mánuðina. Aðeins er eftir að ganga frá formsatriðum
varðandi kaupin, en búist er við. að skipið haldi til veiða á næstunni.
Kaupendur fyrirtækisins eru þeir Þorsteinn Baldvinsson, Þorsteinn Vil-
helmsson og Kristján Vilhelmsson. Þeir eru synir bræðranna Baidvins og
Vilhelms Þorsteinssona landsþekktra aflaskipstjóra og Þorsteinn Vilhelmsson
hefur undanfarin ár verið skipstjóri á Kaldbaki, einu aflahæsta skipinu í
flotanum.
Eiríkur Alexanderson stjórnar-
formaður Samherja sagði í samtali
við Mbl. að togarinn væri seldur á
46—47 milljónir króna. Guðsteinn
er skuttogari af stærri gerðinni,
smíðaður í Póllandi árið 1974.
Hraðfrystihús Grindavíkur,
Hraðfrystihús Þórkötlustaða,
Fiskimjöl og lýsi, 8 önnur fisk-
vinnslufyrirtæki í Grindavík og
Grindavíkurbær hefðu átt fyrir-
tækið síðan að uppstokkun varð í
því í fyrra og Bæjarútgerð Hafnar-
fjarðar og Barðinn í Kópavogi
hefðu farið út úr fyrirtækinu.
Upphaflega hefðu Grindvíkingar
ætlað sér að treysta atvinnulíf stað-
arins með því að eignast hlut í tog-
ara, en hann síðan ekki reynst sú
l.vftistöng, sem menn hefðu vonað.
Síðustu mánuðina, sem skipinu var
haldið til veiða, hefði það eingöngu
siglt með aflann til að halda tapinu
niðri, eins og Eiríkur orðaði það. Á
heimleið úr söluferð frá Hull í byrj-
un júní í fyrra hefði kviknað í vist-
arverum í skipinu og síðan hefði
skipið legið við bryggju í Hafnar-
firði.
Gjöld Hvals hf. til Hvalfjarðarstrandarhrepps:
Aðstöðugjald um 363 þúsund kr. í
ár og fasteignagjöld um 140 þúsund
Nemur einum sjötta
af tekjum hreppsins
„Ég hef búið hér í sveitinni í
17 ár og því kynnst Hval hf.
mjög vel og hef ekki nema
góða sögu af þeim kynnum að
segja, og það er því sama hvort
við skoðum málið í Ijósi hags-
muna hreppsins eins eða land-
sins alls, ég tel það vera mis-
ráðið að leggja hvalveiðar
niður með þessum hætti,“
sagði séra Jón Einarsson á
Saurbæ, oddviti Hvalfjarð-
arstrandarhrepps, í samtali við
blaðamann Morgunblaðsins i
gær.
Jón kvaðst hafa þekkt Jón heitinn
Bjarnason, forstjóra Hvals hf.,
mjög vel,- „en ég tel hann hafæverið
einn af merkari mönnum íslensks
athafnalífs," sagði Jón. „1 fyrirtæki
hans var alla tíð lögð áhersla á
rannsóknir á hvalastofnum, og að
mínum dómi var fyrirtækið rekið
ákaflega heiðarlega, þannig að
rannsakað var hvað var verið að
veiða, og hefðum við staðið eins að
málum með aðra stofna í hafinu er
við nýtum, væri ástandið vafalaust
betra hér á landi en .iú er. Þá var
Hvalur hf. og er, mjög vinsamlegt
þessu sveitarfélagi hér, hefur lagt
fram fjármagn tií menningarmála,
og þá ekki síst til kirkjunnar hér.
Frá fjárhagslegu sjónarmiði er það
einnig mikill skaði fyrir hreppinn ef
fyrirtækið verður að hætta starf-
semi sinni, því það hefur greitt í
opinber gjöld sem svarar einum
sjötta af öllum tekjum hreppsins.
Tekjumissir okkar verður veru-
iegur, og enn frekar mun þetta hafa
áhrif á atvinnulíf hér og í
nágrannabyggðarlögunum, á Akra-
nesi, í Hafnarfirði og víðar, og hér
hefur fjöldi skólafólks haft vel laun-
aða vinnu árvisst. Aðstöðugjald
Hvals til hreppsins var 242 þúsund
kr. á síðasta ári, og fasteignagjöld
voru um 70 þúsund kr. Á þessu ári
munu fasteignagjöldin verða um
140 þúsund kr. og trúlega mun að
stöðugjald hækka um 50% eða í 363
þús. kr. Þetta eru því verulegar fjár-
hæðir, auk þeirra gjalda er Hvalur
hf. skilar ríkissjóði árlega.“
Jón kvað ekki hafa komið fram
haldbær rök fyrir því að hætta
skyldi hvalveiðum. Náttúruvernd-
arsjónarmið koma ekki til, því þess
hefur verið gætt að ganga ekki of
nærri stofnunum. „É?g hef heyrt að
sumir vilji ekki láta veiða hvali
vegna þess að þeir séu svo gáfaðir.
Ég vil spyrja á móti, á þá ekki hið
sama að gilda um hross og fleiri
dýr? — Sannleikurinn er auðvitað
sá, að mennirnir eru settir yfir
jurta- og dýraríki jarðarinnar, og
þar berum við mikla ábyrgð. En
lögmálið hlýtur að vera það, að við
nýtum það til matar, og það á að
gera með eins skynsamlegum hætti
og við getum Það er ósannað og
beinlínis rangt, að við séum að
ganga of nærri hvalnum. Þá hefur
einnig komið fram, að of mikið virð-
ist hafa verið gert úr hagsmunum
okkar í Bandaríkjunum, að minnsta
kosti eru menn ekki sammála um
það. Forstjóri Iceland Seafood segir
t.d., að hér hafi verið um að ræða
„storm í tebolla".
Þannig mætti lengi telja. Það hef-
ur gerst að alþingismenn hafa látið
beygja sig, það hefur komið í ljós í
ummælum þeirra. Sumir þeirra
segjast að vísu vilja þyrma lífi
stórhvela hafsins, en vilja þó ekki
þyrma lífi ófæddra barna í móð-
urkviði. Ég skil ekki slíkt siðferði.
Úrslit þessa máls á Alþingi eru
okkur vonbrigði, og ég er sammála
þeim, er sagt hafa að þetta sé atlaga
að sjálfsákvörðunarrétti lýðveldis-
ins. Við trúðum raunar ekki að
svona færi, við áttum að mótmæla
um leið og Norðmenn, en í sefjun-
inni síðustu daga létu þingmenn
undan hótunum," sagði séra Jón
Einarsson, oddviti Hvalfjarðar-
strandarhrepps, að lokum.
Hluti íbúðarskála féll ofan á bflinn og toppurinn lagðist saman:
„Eg varð aldrei
hræddur, en hepp-
inn að sleppa vel“
- segir Jón
„Það var ónotaleg tilfinning að
fá brakið af húsinu yfir sig. Þó
gerði maður sér ekki alveg grein
fyrir því í fyrstu atrennu hvaða
hætta var þarna á ferðinni. Ég
hef sloppið undarlega vel, því
þarna hefði getað farið miklu
verr, og það er líka heppni að
ekki urðu stórslys á fólki í skál-
anum,“ sagði Jón Þorsteinsson,
bóndi í llorgarhöfn í A-Skafta-
fellssýslu, en hann slapp naum-
lega þegar vinnuskúrar Vörðu-
fells við Smyrlabjargarárvirkjun
löskuðust í illviðri þar eystra á
laugardag.
„Ibúðarskálinn var við það
að takast á loft þegar ég fór til
að forða bílnum. Við vorum all-
ir í matarskálanum þegar
Þorsteinsson
ósköpin dundu yfir. Ég var að
færa bílinn til þegar brakið
lenti á honum.
Þetta gerðist allt svo hratt
að ég áttaði mig ekki á því
hvað gerst hafði fyrr en eftir á.
Gauragangurinn var mikill og
það eina sem komst að hjá mér
var að forða mér út úr bílnum.
En ég varð aldrei hræddur, það
var enginn tími til þess.
Það var stærðar stykki sem
lenti ofan á bílnum, líklega
fleiri hundruð kíló á þyngd, og
ég get verið ánægður með
hversu vel ég slapp, hlaut smá-
vægileg meiðsl. Toppurinn á
bílnum, sem er Chevrolet Mali-
bu árgerð 1979, lagðist að
mestu saman, og billinn er því
í Borgarhöfn
mikið skemmdur. Ég veit ekki
hvort ég fæ tjónið bætt,“ sagði
Jón.
Jón sagði að starfsmenn
Vörðufells, sem vinna að lagn-
ingu Suðurlínu, hefðu forðað
sér og leitað skjóls í húsum
Smyrlabjargarárvirkjunar
þegar ósköpin dundu yfir, en
íbúðarskáli í búðum Vörðu-
fellsmanna splundraðist og
matarskáli stórskemmdist.
Þrír menn hlutu smávægileg
meiðsl, en um 20 manns voru í
búðunum, þar af tvær ráðskon-
ur og ein þeirra með ungabarn.
Vörðufellsmenn voru síðan
fluttir í Flatey, þar sem þeir
fengu inni i húsum grasköggla-
verksmiðjunnar.