Morgunblaðið - 09.02.1983, Síða 33

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. FEBRÚAR 1983
33
skatturinn hefur farið síhækkandi
— um leið og tollar lækkuðu —
auk þess sem ýmsir nýir skattar
hafa verið lagðir á, t.d. vörugjöld.
Hækkun söluskatts hefur íþyngt
innlendri framleiðslu, sem verður
að bera söluskatt af ýmsum að-
föngum, sem erlendir keppi-
nautar, er búa við virðisaukaskatt,
greiða ekki. Iðnrekendur hafa
fyrir löngu lagt til að hér á landi
verði tekinn upp virðisaukaskatt-
ur en án árangurs. í staðinn hefur
verið lagt á jöfnunargjald og
verstu agnúarnir sniðnir af núver-
andi kerfi með endurgreiðslu upp-
safnaðs söluskatts til útflytjenda.
Þetta getur þó aldrei komið í stað
virðisaukaskattsins.
Verðstödvun
Verðlagsmálin hafa einkennst
af tíu ára svonefndri verðstöðvun.
f reynd hefur þetta þýtt verðlags-
eftirlit á innlendri framleiðslu, á
meðan erlendir framleiðendur
hafa verið frjálsir að sinni verð-
lagningu hérlendis.
Annað slagið hefur verið slakað
nokkuð á verðlagshömlunum en
eftirlitið jafnan hert á ný. Langt
er síðan, að iðnrekendur lögðu til
að verðlag á iðnaðarvörum yrði
gefið frjálst í öllum greinum, þar
sem næg samkeppni er á innlend-
um markaði. Það er hins vegar
fyrst nú um þessar mundir, sem
örlítið hefur miðað í þá átt.
íslenskir iðnrekendur studdu
aðildina að EFTA á sínum tíma.
Það er ótvírætt að EFTA-aðildin
og samningurinn við Efnahags-
bandalagið hefur verið til hags-
bóta fyrir íslenskan þjóðarbúskap.
Iðnaðurinn hefur einnig um margt
haft gott af þeim breytingum, sem
þessu hafa fylgt. Því miður hefur
stefnuleysi í efnahagsmálum síð-
asta áratuginn gert aðlögunina
mun erfiðari en vænta mátti.
EFTA-aðildinni var ekki fylgt eft-
ir á þann hátt, sem búast mátti
við.
Heilsteypt efnahagsstefna
nauðsynleg
Allt ástand efnahagsmála hér á
landi gerir það nú brýnna en
nokkru sinni fyrr að hér komist á
heilsteypt efnahagsstefna, sem
ryðji burt síðustu þröskuldunum í
aðlögunarmálunum jafnframt því
sem frelsi atvinnulífsins verði
aukið með samræmdum aðgerðum
á öllum sviðum efnahagslífsins.
Óðaverðbólga
Stærstu vandamálin í dag eru
óðaverðbólga og mikill halli í
utanríkisviðskiptum. Ef þessi
halli verður ekki minnkaður veru-
lega á næstu misserum verður er-
lend skuldabyrði þjóðarinnar
óbærileg. En hallanum verður
ekki eytt nema með auknum út-
flutningi og minni innflutningi.
Því miður eru aðstæður í sjávar-
útvegi þannig í dag, að ekki er út-
lit fyrir að hann geti lagt meira af
mörkum í þessum efnum á næst-
unni, þótt vonandi rætist úr síðar.
Öll útflutningsframleiðsla á í vök
að verjast um þessar mundir
vegna stöðnunar og samdráttar í
heimsbúskapnum. Það veltur því á
miklu að þjóðin beini útgjöldum
sínum í auknu mæli að innlendri
framleiðslu.
35—40 þúsund ný störf
Þetta tengist einnig spurning-
unni um það, hvernig eigi að
tryggja vaxandi fólksfjölda næga
atvinnu á næstu árum og áratug-
um. Á síðustu 20 árum hefur vinn-
andi fólki fjölgað um 33 þúsund.
Síðustu spár benda til þess að
fram til aldamóta muni þurfa
35—40 þúsund ný störf hér á landi
til að tryggja fulla atvinnu. Það er
gjarnan talað um, að iðnaðurinn
þurfi að sjá verulegum hluta þessa
fólks fyrir starfi. Nú er það reynd-
ar svo að á síðustu 20 árum hefur
meirihluti mannaflaaukningar-
innar verið í þjónustugreinum,
ekki síst hjá hinu opinbera. Þetta
hefur getað gengið, þegar á allt
tímabilið er litið, vegna þess að
framleiðsluatvinnuvegirnir hafa
nokkurn veginn haldið í við þjóð-
arútgjöldin.
Veigamikið hlutverk
iðnaðarins
Allt efnahagsástand í heiminum
er nú ótryggara en um langt skeið.
Það er því ekki vfst að framhaldið
geti orðið með sama hætti og verið
hefur, nema sérstaklega verði að
gert. Næg atvinna og batnandi
lífskjör í framtíðinni verða ekki
tryggð nema burðarásar hagvaxt-
ar verði áfram í atvinnugreinum,
sem annað hvort skapa eða spara
gjaldeyri, svo að unnt verði að
mæta vaxandi þjóðarútgjöldum
án þess að leiði til áframhaldandi
viðskiptahalla. Að öðrum kosti
verður hér ekki næg atvinna fyrir
alla og lífskjör munu versna. Eins
og nú horfir verður iðnaðurinn að
gegna veigamiklu hlutverki í hag-
vexti á næstu árum og áratugum.
Þetta er engin krafa iðnaðarins,
þetta er ekkert sérhagsmunamál
hans. Þetta er einfaldlega eina
leiðin út úr þeim ógöngum, sem
við erum í í dag.
Til þess að þetta megi verða,
þarf margt að koma til, bæði veru-
legt átak í fyrirtækjunum sjálfum
og opinberar aðgerðir. Ein er þó
nauðsynleg forsenda þess, að
árangur náist. Hún er sú að takist
að hemja verðbólguna. Núverandi
óðaverðbóla liggur eins og mara á
allri atvinnustarfsemi og dregur
allan þrótt úr viðleitni manna að
leggja á nýjar brautir, að taka
áhættu.
Beðið eftir stefnufestu
í efnahagsmálum
Atvinnulífið bíður þess eins að
hér komist á að nýju stefnufesta í
stjórn efnahagsmála sem leggi
grunn að nýrri atvinnuuppbygg-
ingu. Það er hlutverk stjórnmála-
flokkanna að veita forystu í þeim
efnum. Atvinnulífið bíður hennar.
Sú bið má ekki vera löng.
íslenskt atvinnulíf hefur á að
skipa góðum og velmenntuðum
starfsmönnum. Skólakerfið okkar
er fullt af ungu fólki sem er að
tileinka sér nýjustu tækni og nýj-
ar hugmyndir. Hugkvæmni og at-
gervi mun því ekki skorta á kom-
andi áratugum.
Á næstu tveim áratugum er at-
vinna þúsunda ungra manna og
kvenna hér á landi undir því kom-
in að athafnir fylgi fögrum orðum
og grundvöllur verði lagður að
nýrri sókn í atvinnumálum.
Grettir Eggertsson
forstjóri -
Á þessum tímamótum þegar
Grettir Eggertsson fyllir áttunda
tug æviára sinna vildi ég mega
votta honum virðingu mína og
þakkir með nokkrum orðum.
Grettir Eggertsson er fæddur í
Winnipeg í Kanada hinn 9. febrú-
ar 1903. Hann er sonur Árna Egg-
ertssonar fasteignasala, er átti
manna mest hlut að þátttöku
Vestur-íslendinga í stofnun Eim-
skipafélagsins fyrir hartnær sjö
áratugum, og konu hans, Oddnýj-
ar J. Jakobsdóttur. Grettir lauk
prófi í rafmagnsverkfræði frá
Manitoba-háskóla árið 1925 með
góðri einkunn og lagði upp frá því
stund á verkfræðistörf víða í
Bandaríkjunum, Kanada og hér á
íslandi. Meðal annars var hann
verkfræðilegur ráðunautur hjá
Rafmagnsveitu Reykjavíkur,
Rafmagnsveitum ríkisins og
Rafmagnseftirlitinu í Reykjavík.
Er þess að minnast að hann starf-
aði á sínum tíma að Ljósafoss-
virkjun, Laxár- og Skeiðsfoss-
virkjunum, Sogsvirkjun og síðari
Elliðaárstöðinni. Þá var hann um
skeið stjórnarformaður Thule
Ship Agency sem var sjálfstætt
fyrirtæki er Eimskipafélagið
stofnsetti í New York árið 1946 til
þess að annast afgreiðslu skipa og
leiguskipa félagsins.
Grettir Eggertsson var kosinn í
stjórn Eimskipafélagsins sam-
kvæmt tilnefningu vestur-
íslenskra hluthafa á aðalfundi fé-
lagsins árið 1954. Átti hann sæti í
stjórninni til ársins 1976 er breyt-
ingar voru gerðar á lögum Eim-
skipafélagsins, að tillögu hluthafa
sem búsettir voru í Kanada, um að
stjórnina skipuðu 7 menn í stað 9
áður og skyldu stjórnarmenn allir
vera búsettir í Reykjavík eða
nágrenni. Féll þar með niður
þátttaka af hálfu Vestur-íslend-
inga í stjórn Eimskipafélagsins.
Drengskapur og dugnaður hafa
alla tíð auðkennt störf Grettis að
málefnum Eimskipafélagsins og
hefur hann frá því fyrsta borið
hag og heill félagsins fyrir brjósti.
Framkoma hans og störf bera
greinileg merki um þá órofa
tryggð sem hann ber til íslands og
alls þess sem íslenskt er. En
Attræður
gleggstan vott um hlýhug hans og
velvild ber þó stofnun Háskóla-
sjóðs Hf. Eimskipafélags íslands,
hinn 5. nóvember 1964, sem Grett-
ir beitti sér fyrir. Lagði hann þá
fram feikna vinnu við að efla sjóð-
inn, með því að hvetja vestur-
íslenska hluthafa til að gefa Há-
skólasjóði hlutabréf sín. í
stofnskrá sjóðsins segir svo að
hann sé stofnaður til minningar
um alla Vestur-íslendinga sem
hlut áttu að stofnun Eimskipafé-
lags íslands og að tilgangur hans
sé að stuðla að velgengni Háskóla
íslands, svo og að styrkja efnilega
stúdenta til náms við Háskólann.
Fyrir allt það starf sem Grettir
hefur unnið að málefnum Eim-
skipafélagsins og í þágu íslensku
þjóðarinnar, færi ég honum þakk-
ir Eimskipafélagsins og allra
þeirra sem nú njóta góðs af. Ég
flyt honum og Irene konu hans
einlægar hamingjuóskir frá stjórn
Eimskips og starfsmönnum á
þessum hátíðisdegi.
Heimili Grettis Eggertssonar er
67 Ash .Street, Winnipeg, Mani-
toba, Canada R3N OP5.
Halldór H. Jónsson
Kær gamall vinur og frændi,
Grettir Eggertsson, er 80 ára í
dag. Ég minnist dvalar minnar á
heimilinu fyrir 20 árum, þar sem
ég átti svo margar ánægjustundir
í minni fyrstu för til Kanada. Eins
og börnum er títt, var ég ákaflega
feiminn við þennan fyrirmannlega
frænda og öll fínheitin á Ash-
street. Aldrei hafði ég séð slík
ósköp af málverkum á veggjum,
stóra spegla og margt fleira, eins
og í stofunni hjá Irene og Gretti.
Stofurnar þeirra eru virkilega fal-
legar, fullar af gömlum erfðavenj-
um og menningu.
Grettir Eggertsson hefir varð-
veitt íslendingseðlið óskert, ís-
lenzka tungu og þjóðerni, brenn-
andi ættjarðarást, barnslega
hreinskilni og viðkvæmni, örlát
hönd hans, sem ei veit, hvað hin
vinstri gefur.
Grettir er hrókur alls fagnaðar,
glaðvær og kátur. Hann er fæddur
í Winnipeg, en foreldrar hans voru
bæði fædd á íslandi, Árni Egg-
ertsson borgarráðsmaður og fast-
eignasali í Winnipeg og f.k.h.
Oddný Jónína Jakobsdóttir frá
Rauf á Tjörnesi, Grettir er gæfu-
maður.
Hann átti gott og glæsilegt
bernskuheimili og skemmtileg
námsár við Manitoba-háskóla og
lauk þaðan prófi með heiðri 1925.
Grettir hefir fengið að vinna lang-
an ævidag, m.a. verið verkfræði-
legur ráðunautur Rafmagnsveitu
Reykjavíkur, Rafmagnsveitna
ríkisins, Rafmagnseftirlitsins í
Reykjavík, og verið í stjórn Eim-
skipafélags Islands. Ég hygg að
engin verkefni hafi verið Gretti
jafn kær og þau sem hann hefir
unnið fyrir ísland.
„Heimur dagleið hvar sem er“
segir skáldið. Fjarlægðarinnar
milli íslands og Kanada gætir sí-
fellt minna. Innilegu handtaki ís-
lendinga austan hafs og vestan má
aldrei slíta, líf Vestur-Islendinga
er runnið af sömu hjartarótum og
okkar hér heima.
Grettir er gæfumaður, hann
kvæntist Irene Eggertsson frá
Kansas City, Missouri.
Ég hef aldrei séð meira ástríki
milli hjóna. Irene gaf honum ung
hjarta sitt, eignaðist þar sérstak-
lega tryggan og góðan mann og
hann fær aldrei fullþakkað Guði
það, að hann gaf honum hana að
förunaut. Grettir Eggertsson hefir
öðlast mikla hylli, virðingu og
sæmd.
Vinirnir eru vafalaust margir
sem minnast hans í dag. Ég er
einn þeirra, þakka honum ætt-
ræknina og vináttuna. Til ham-
ingju með daginn.
Helgi Vigfússon.
Veitt verði nauðsynleg fjár-
veiting til Safamýrarskóla
ALMENNUR fundur í foreldra- og kennarafélagi Safamýrarskóla hefur sent
frá sér ályktun varðandi byggingamál skólans og er hún svohljóðandi:
„Fundur í Foreldra- og kenn-
arafélagi Safamýrarskóla, hald-
inn 27. janúar 1983, beinir þeim
eindregnu tilmælum til stjórnar
Framkvæmdasjóðs þroskaheftra
að veita í ár nauðsynlega fjár-
veitingu til lokaáfanga Safamýr-
arskóla.
Fundurinn bendir á að síðast-
liðið haust var þjálfunarskólinn
við Skálatúnsheimilið í Mos-
fellssveit sameinaður þjálfun-
4 arskólanum við Lyngásdagheim-
ilið í Reykjavík og skólastarf
hafið í nýju skólahúsi sem engan
veginn var tilbúið til notkunar.
Þetta var gert í trausti þess að
stjórnvöld stæðu við það fyrir-
heit að skólabyggingunni yrði
lokið fvrir skólabvrjun haustið
1983.
Fundurinn telur illviðunandi
að hefja skólastarf næsta haust
án þess að tilbúin sé til notkunar
fyrirhuguð heimilis-verknáms-
og líkamsræktaraðstaða skólans,
sem allir hafa hingað til talið
sjálfsagt að ljúka við snemma
árs 1983.
Loks minnir fundurinn stjórn
Framkvæmdasjóðsins á ákvæði í
26. grein laganna um aðstoð við
þroskahefta sem hljóðar svo:
„Varast ber að ráðast í óhæfi-
lega mörg verkefni samtímis."
Telur fundurinn því að ljúka beri
framkvæmdum við Safamýr-
arskóla áður en veitt er til fram-
kvæmda sem fyrirsjáanlega
koma ekki að notum á árinu.“
BÍLASÝNING
Sýnum laugardag og sunnudag frá kl. 1—6
Komið og skoðið hina vinsælu og sparneytnu Renault bíla í husakynnum okkar að
Suðurlandsbraut 20
KRISTINN GIIÐNASON HF.
SUÐURLANDSBRAUT 20, SÍMI 86633
»'!
*
4