Morgunblaðið - 18.03.1983, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 18. MARZ 1983
SKIQASAMBAND "
ISIANDS
Bláfjöll — 26. mars
Fyrsta alþjóðlega
skíðagöngumótið
á Islandi.
Göngulengdir: 42,3 km.
21,0 km.
10,0 km.
SVEITAKEPPNI —
EINSTAKLINGSKEPPNI.
SKRÁNINGU LÝKUR í DAG
FÖSTUDAGINN 18. MARS.
FERÐASKRIFSTOFAN
URVAL
Símar 28522 — 26900
ÞVI EKKI AÐ FA ÞÆR
HEIMSENDAR?
VERJURNAR FRA
AMOR SVÍKJA ENGAN!
16 stk. Long love og 24 stk. Color set.
Samtals 40 stk. fyrir aðeins kr. 240,-
Sendum í póstkröfu um land allt.
§*<--------------------------
Vinsamlegast sendið mér í póstkröfu:
__stk. Amor, samtals kr_
Nafn:.
Heimili:
Sveitarfélag:
Sendist til Póstval, Pósthólf 91 33,
1 29 Reykjavík.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir GUÐM. HALLDÓRSS0N
Andropov og kerfíð
I>egar leiðtogi sovczka kommúnistaflokksins, Yuri Andropov, hitti
helztu hugmyndafræðinga Sovétblokkarinnar að máli í vikunni vakti
athygli að Konstantin Chernenko, sem beið lægri hlut fyrir honum í
valdabaráttunni þegar Leonid Brezhnev lézt, var viðstaddur fundinn.
Chernenko var sérstakur skjólstæðingur Brezhnevs og bandamaður And-
rei Kirilenkos. Ljóst er að togstreitu Andropovs og Chernenkos er ekki
lokið og þátttaka hans í viðræðunum við hugmyndafræðingana bendir
þar að auki til þess að hann sé tekinn við hlutverki aðalhugmyndafræð-
ings Kremlverja, því hlutverki sem Mikhail Suslov gegndi þar til hann
lézt í fyrra.
Andropov virðist þó traustur
í sessi og halda andlegri
orku sinni óskertri, þótt fréttir
um að hann gangi ekki heill til
skógar hafi verið staðfestar.
Hann er 68 ára, elzti maðurinn
sem hefur orðið leiðtogi sovézka
kommúnistaflokksins, og lítur út
fyrir að vera eldri að sögn utan-
ríkisráðherra Frakka, Claude
Cheysson. Mat manna á Andro-
pov hefur breytzt síðan Cheyss-
on ræddi við hann í Moskvu fyrir
nokkru. í fyrstu var hann talinn
gæddur frábærum skipulags-
hæfileikum og djúpstæðum
skilningi á vestrænum þjóðum.
Nú er sú lýsing talin eiga betur
við að hann sé harðsnúinn og
farsæll „kerfismaður“.
Hörð barátta Andropovs gegn
spillingu og agaleysi styður
þessa skoðun. Margt bendir til
þess að þessi herferð sé runnin
undan rifjum yfirmanna hers-
ins, m.a. skipun yfirmanns KGB,
Vitali Fedorchuks, í embætti
innanríkisráðherra og stöðu
hershöfðingja af æðstu gráðu.
Fedorchuk nýtur fyllsta trausts
Andropovs, sem styðst ekki síður
við vin sinn Geidar Aliyev, sem
hann hefur gert að staðgengli
sínum. Þeir þremenningarnir
hafa stjórnað baráttunni í sam-
einingu og hún hefur fengið ein-
kennisstafina „AAF“ eftir upp-
hafsstöfum þeirra.
Eitt síðasta fórnarlambið er
ráðherrann Pyotr Lomako, sem
hefur farið með mál léttaiðnað-
arins síðan 1956. Hann hefur
verið sakaður um að gullgröftur
hafi verið minni en áætlað hafi
verið og verður líklega leiddur
fyrir rétt ásamt 20 öðrum í No-
vosibirsk. í Norður-Kákasus
hafa 66 menn verið dregnir fyrir
lög og dóm, ákærðir fyrir hús-
næðisbrask og hamstur á
neyzluvöru, sem þeir hafi síðan
selt á okurverði.
„AAF“-herferðin hefur borið
nokkurn árangur samkvæmt
opinberum tölum. Framleiðni,
sem er lítil, hefur aukizt nokkuð,
aðallega vegna ótta fólks við
skyndirannsóknir flokksstarfs-
manna í verksmiðjum. Fjarvist-
ir, óregla, leti og spilling hafa
lengi verið vandamál í Sovét-
ríkjunum og sá ásetningur And-
ropovs að breyta þessu ástandi
ber vott um verulegar áhyggjur
hans og annarra ráðamanna af
því hvernig landinu er stjórnað.
Valdi hefur oft verið beitt áður
til þess að útrýma þessum mein-
semdum, en aldrei hefur verið
gengið eins langt og nú. Fyrri
herferðir hafa hins vegar mis-
tekizt og reynslan sýnir að til
lítils er að neyða sovézka borg-
ara til að breyta afstöðu sinni til
vinnunnar, ef víðtækar breyt-
ingar eru ekki gerðar á sjálfu
kerfinu.
Hins vegar bendir ekkert til
þess að Andropov ætli að beita
sér fyrir róttækum breytingum á
hinu miðstýrða efnahagskerfi til
þess að verða við óskum sov-
ézkra borgara um aukið framboð
á neyzluvöru og fá þá til að
leggja harðar að sér. Vandamál-
in eru flókin, afleiðingar rót-
tækra breytinga gætu orðið
ófyrirsjáanlegar og allar aðgerð-
ir gegn efnahagsvandanum
munu mótast af varkárni. Jafn-
vel þótt Andropov vildi standa
fyrir róttækum breytingum er
talið víst að flokkurinn og ríkis-
báknið mundu hindra þær, því
að þær mundu ógna hagsmunum
kerfisins. Andropov er kerfis-
maður, eini munurinn á honum
og öðrum sovézkum ráða-
brottflutnings. Slíkt væri talið
óþolandi veikleikamerki og þetta
gæti þvert á móti verið fyrirboði
meiri harðlínustefnu. Þótt
Andropov væri andvígur innrás-
inni í Afghanistan á sínum tíma
hefur hann sent þangað þúsund-
ir hermanna og von er á fleirum.
Rússar hafa ekki náð tökum á
ástandinu og framtíð Karmal-
stjórnarinnar er óviss, þar sem
henni hefur ekki tekizt að
tryggja sér stuðning almennings
eða koma í veg fyrir upplausnina
í stjórnarhernum.
Forseti herráðs landhersins,
Ivan Pavlovsky hershöfðingi, lét
nýlega af störfum og það styrkti
stöðu Andropovs. Pavlovsky var
handgenginn Chernenko og Kir-
ilenko, stjórnaði innrásinni í
Tékkóslóvakíu og studdi innrás-
ina í Afghanistan af alefli. Eftir-
maður hans, Vassili I. Petrov
hershöfðingi, var hins vegar
ANDROPOV — kerfismaöur
mönnum er sá að hann er harð-
skeyttari og gáfaðri en þeir.
Stjórnarfarið hefur ekki
breytzt í grundvallaratriðum
síðan á dögum Stalíns, ógnar-
stjórnin hefur aðeins orðið fág-
aðri undir forystu manna eins og
Andropovs. Hagsmunir ríkisins
eiga sem fyrr að hafa algeran
forgang, markmið Sovétkerfis-
ins er sem fyrr að halda völdun-
um, tryggja hernaðaryfirburði
og halda uppi algeru lögreglueft-
irliti. Andropov mun halda
áfram á þessari braut, hann hef-
ur ekki reynt að gera Sovétkerfið
mannlegra síðan hann komst til
valda, hann hefur aðeins reynt
að auka framleiðni til að treysta
völd kerfisins.
Stefnan í utanríkismálum er
að miklu leyti arfur frá Brezh-
nev-tímanum. Andropov kom
mikið við sögu þeirra þá sem yf-
irmaður KGB og stjórnmála-
ráðsfulltrúi, og einnig Andrei
Gromyko utanríkisráðherra og
Dimitri Ustinov landvarnaráð-
herra. Einn arfurinn er svoköll-
uð „friðarsókn" í Vestur-Evrópu
og tillögur Rússa í afvopnun-
armálum. Fátt er um þær vitað
og Rússar hafa ekki viljað veita
nánari upplýsingar um þá vilja-
yfirlýsingu að samþykkja ein-
hvers konar eftirlit. Því er talið
að „tillögur" þeirra miði að því
fyrst og fremst að auka fylgi
„friðarhreyfingarinnar".
Sú ákvörðun að leyfa birtingu
blaðafrétta um mannfall í Afgh-
anistan er ekki talin fyrirboði
sáttastefnu, sem muni leiða til
FEDORCHUK — gegn spillingu
Andropov innan handar í Sýr-
landi, Angola og Eþíópíu þegar
Andropov var yfirmaður KGB.
Áhrifum keppinauta Andropovs
hefur þó ekki verið eytt.
• Samkvæmt áreiðanlegum
heimildum munu Chernenko og
Kirilenko njóta stuðnings yfir-
stjórnar flughersins, loftvarna-
herliðsins, eldflaugaherliðsins
og rafeindahernaðardeildarinn-
ar. Þessi „stjórnarandstaða"
mun vera undir forystu Pavel
Kochatovs flugmarskálks, yfir-
manns flughersins, Tulbuko
marskálks, yfirmanns eldflauga-
herliðsins, og Makarenko hers-
höfðingja, yfirmanns rafeinda-
hernaðar.
Andropov virðist aftur á móti
njóta stuðnings Ustinovs land-
varnaráðherra, Sergei Goshkovs
aðmíráls, yfirmanns sjóhersins,
Viktor Kulikovs marskálks, yfir-
manns herliðs Varsjárbandalags-
ins, Nikolai Ogarkovs, forseta
yfirherráðsins, Pyotr Loshev
hershöfðingja, yfirmanns her-
stjórnarumdæmisins Moskvu,
yfirmanna þriggja annarra her-
stjórnarumdæma Rauða hersins
í Sovétríkjunum og Austur-Evr-
ópu, yfirmanna landamærahers-
ins og flestra yfirmanna KGB og
herleyniþjónustunnar GRU.
Samkvæmt þessu er valdabar-
áttunni ekki lokið og Andropov
verður annaðhvort að friða and-
stæðinga sína eða fyrirskipa
hreinsun. Seinni möguleikinn er
líklegri samkvæmt sovézkri
reynslu.