Morgunblaðið - 12.01.1990, Blaðsíða 13

13
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. JANÚAR 1990
KYISLINGAR
í KJARAB ARÁTTU
eftir Þórð Jónasson
í nóvember 1989 var einstaklings
lífeyrir og bætur frá Tryggingastofn-
un ríkisins kr. 42.276 (lífeyrir
10.853, tekjutrygging 19.986, heim-
ilisuppbót 6.788, sérstök heimilis-
uppbót 4.688 kr.), samkvæmt upp-
lýsingum stofnunarinnar. Miðað er
við annars tekjulausan einstakling
sem þarf að framfleyta sér einn.
Það er ljóst að af þessu lifir ein-
staklingur ekki skammlaust og hefur
aldrei fyrir útför. Þetta viðurkenna
stjórnvöld. Viðkomandi einstaklingur
fær því niðurfelld afnotagjöld hljóð-
og sjónvarps og fastagjald af síma.
Helmingsafslátt af læknisþjónustu
og lyfjakostnað, a.m.k. einu dagblaði
og strætisvagnafargjöld. Ástæðan
er að óeðlilegt er að gjaldfæra svo
tekjulága meira. Sjónarmiðið er rétt.
Á þessum mánaðartekjum gerir eng-
inn betur en að tóra.
Þessu til viðbótar halda félags-
málastofnanir uppi niðurgreiddri
þjónustu fyrir viðkomandi, tóm-
stundastarfsemi, snyrtingu o.fl.
Séu þessi sjálfsögðu atriði metin
á tæpar 3.000 kr. á mánuði eru nauð-
þurftaútgjöld einstaklings um 45.000
kr. á mánuði, miðað er við neyslu-
grannan einstakling, með engan á
framfæri, frían við útgjöld vegna
atvinnu, t.d. fata- og ferðakostnað.
Af þessum 45.000 krónum er enginn
öfundsverður. íslensk stjórnvöld of-
greiða ekki bótaþegum, fara sér ekki
að voða í þeim efnum.
45.000 kr. á mánuði eru því fá-
tæktarmörk á íslandi.
I Morgunblaðinu 22. nóvember
1989, Velvakanda, segir K.S. að
meðalkaup 23 aðildarfélaga Dags-
brúnar sé 46.312 kr. á mánuði
(10.692 kr. vikan). Þetta kaup er
eftir 3 ára starf í starfsgreininni,
fyrir 172 stunda dagvinnu. Að frá-
dregnum lífeyrissjóðsgjöldum (5%)
er greitt meðalkaup meðal Dags-
brúnannanns 44.000 kr. miðað við
tölur K.S. Núna, í janúar 1990, eru
kjarasamningar til umræðu. Forystu-
menn launþega og atvinnurekenda
leita nú samninga um óbreytta
launataxta verkafólks. „Annars fer
þetta allt til_ andskotans," segir for-
maður VMSÍ og Dagsbrúnar (Tíminn
16.12.’89). Sá hefur undanfama ára-
tugi barist fyrir kjörum félagsrnanna
Þórður Jónasson
„Eftir gífurlega baráttu
með óbilandi þreki og at-
orku hefur honum nú tek-
ist að koma taxtalaunum
félagsmanna sinna í það
horf sem honum finnst við
hæfi að framlengja
óbreytt. Fyrir 172 tíma í
dagvinnu eiga þau að
vera þúsund kr. lægri en
viðurkennd fátæktar-
mörk einstaklings. “
sinna, verið einn af þessum „stóru",
— í fylkingarbrjósti, og mikið mynd-
og fréttefni. Eftir gífurlega baráttu
með óbilandi þreki og atorku hefur
honum nú tekist að koma taxtalaun-
um félagsmanna sinna í það horf sem
honum finnst við hæfi að framlengja
óbreytt. Fyrir 172 tíma í dagvinnu
eiga þau að vera þúsund kr. lægri
en viðurkennd fátæktarmörk ein-
staklings. Slíkur árangur eftir ára-
tuga baráttu er svo einstakur að trú-
lega á hann sér hvergi hliðstæðu í
veröldinni.
En þessi formaður stendur ekki
einn að þessu afreki, því fer fjarri.
Forystumenn og stjórnarmenn ann-
arra launþega og forysta ASÍ öll
hefur heilshugar staðið að þessu með
honum. Samtök atvinnurekenda,
Vinnumálasamband samvinnufélaga
og stjórnvöld stýðja þessa launa-
stefnu og gildir einu hverjir hafa
verið í stjóm. Flokkar alþýðu jafnvel
verstir. Rétt er að taka fram að
margir atvinnurekendur fara ekki
eftir þessum töxtum, fyrirverða sig
vafalítið fyrir að eiga aðild að því.
En margir nota þá berstrípaða, sem
Biblíu.
Það er undarlegt og óskiljanlegt
að oddviti almenns verkafólks og þý
þeirra í stjórnum launafólksfélaga,
svo og samtök atvinnurekenda og
stjórnvöld, skuli af alefli vinna að
því að mynda öreigastétt vinnandi
verkafólks á íslandi.
Telja þessir aðilar sig hafa hag
af því?
Þó reynt sé af alefli að skilja þá
er það ógjörningur. Þessi launastefna
er í algjörri' andstöðu við markmið
og tilgang launafólksfélaga. Hún
skaðar sjóði þeirra, veikir félögin
fjárhagslega og grefur undan sjálfs-
virðingu og sjálfsmati. Það hlýtur
að þurfa að hringla meira en þijátíu
silfurpeningum til að fá fólk til slíkra
svika, að níðast á þeim sem borga
viðkomandi fyrir að gæta hagsmuna
sinna. Oddvitar launþega eru sæmi-
lega silfribornir af félagsmönnum
sínum miðað við umsamin taxtalaun
láglaunafólks. Hvergi fæst uppgefið
hver oddvitalaunin eru.
Það er illskiljanlegt að atvinnurek-
endur hafi hag af slíkri launastefnu.
Þeir sem skipta við og þjónusta
íslenskan almenning sjá sér varla hag
í viðskiptum við tekjulaust bónbjarg-
arfólk. Varla er vænlegt að framleiða
söluvöru fyrir öreiga og ölmusufólk.
Enn torskildara er sjónarmið
stjórnvalda. Það mega undur teljast
ef þau hafa hag af almennri örbirgð.
Það er nákvæmlega sama frá
hvaða standpunkti málið er skoðað.
Engum íslendingi er hagur í þessari
launastefnu. Húrf er gjaldþrota-
stefna.
Árið 1989 gerðust stórmerki í
Austur-Evrópu. Langkúgað fólk
hristi af sér níðingsstjórnir. Þetta
fólk átti enga sjóði, það þekkti ekki
þjóðfélagslegt réttlæti. Það átti í
upphafi aðeins frelsisvilja. íslenskt
launafólk í ASÍ á sjóði, það á að
heita að það búi við lýðræðisréttindi.
Það virðist hafa langættaðan ófrels-
isvilja að ættarfylgju. Ekki þarf að
ganga gegn byssukjöftum og kylfuv-
æddri lögreglu til að koma kröfum
Taxtalaun ýmissa félagsmanna ASÍ í nóv. 1989 (og jan. 1990)
1. dálkur: Taxtalaun m.v. 3ja ára starf, mánaðarlaun f. 172 st. dagv.
2. dálkur: 5% frádr.prósenta (4% lífeyrissj., 1% félagsgjald).
3. dálkur: Greidd mánaðarlaun, taxtalaun, eftir frádrátt.
4. dálkur: Stéttarfélag; VR/Verslmfél. Rvíkur, I/lðja, D/Dagsbrún, VMSÍ/Verk-
amsmb. íslands, S/Sókn.
5. dálkur: Starfsgrein.
Heildartaxtalaun eru færð að næstliggjandi 100 kr.
54.600 2.730 51.870 VR Skrifstofufólk III
52.000 2.600 49.400 VR Starfsf. m. sérst. ábyrgð
50.600 2.530 48.070 VR Skrstf. II, gestamótt. hótela.
49.800 2.490 47.310 D Skógr. ríkisins, óvaningar á dráttarvél.
49.000 2.450 46.550 D Stjórn vinnuvéla, fyllstu réttindi.
48.000 2.400 45.600 S Ca. miðjutxt.
48.000 2.400 45.600 I Húsgiðn. innréttvinna
47.400 2.370 45.030 D Slippvinna
47.000 2.350 44.650 I Þvottahús, efnalaugar
46.900 2.345 44.555 D Almenn steypustvinna
46.900 2.345 44.555 I Matvælaiðnaður, námskeiðsfólk.
46.700 2.335 44.365 VR Skrifstofuólk I.
46.000 2.300 43.700 I Hampiðja, umbúðir, málningarverksm.
45.200 2.260 42.940 VR Sölutumafólk.
45.100 2.255 41.845 D Vörubílastjórn, (16—231).
44.800 2.240 42.560 D Vegagerð, ríkisverksmiðjur.
44.300 2.215 42.085 I Hreinlvfrml., þvottahús, alm. störf.
44.300 2.215 42.085 D Sérþjálfaðir byggingaverkam.
44.200 2.210 41.990 D Alm. verkamv., Rvíkurborg.
43.700 2.185 41.515 D Vörubílastjórn (10—161).
43.600 2.180 41.420 I Fata- ogskinnaiðn., ekki bónus.
42.400 2.120 40.280 D Hafnarvinna, frystilestir, vindumenn, alm. byggvrkm. ogolíustöðvamenn.
42.300 2.115 40.185 VMSÍ Sérhæft fiskvinnslufólk
41.100 2.055 39.045 D Benzlnafgrfólk, útifólk.
40.400 2.020 38.380 I Fata- ogskinnaiðn., bónusfólk.
39.500 1.975 37.525 VMSÍ Alm. fiskvinnslufólk.
Mánaðarlaun BSRB-félaga, meðaltalslaun, eru um 60.000 kr. f. dagv. 1)
Mánaðarlaun starfsf. hjáTryggingast. ríkisins, ca. 55.000 kr. ' 2)
Mánaðarlaun starfsf. hjá Sjúkrasaml. Rvíkur, ca. 64.000 kr. 3)
Meðalnámslán; (4.500.000.000:6.800): 12 ca. 55.000 kr. 4)
Tr.bætur einstk. utan lífeyrissj. 42.300 kr. ' 5)
Tr.bætur atv.lauss einst., fullar bætur, ca. 37.000 kr. 6)
1) BSRB-tíðindi, bls. 5, des. 1989, 4. tbl.
2) DV 25. nóv. 1989, baksíða. Tryggingastofnunin: Bæturnar oft hærri en laun
starfsfólks segir Örn Eiðsson.
3) DV 22. nóv. 1989, baksíða. Sjúkrasamlag Reykjavíkur lagt niður: Fólkinu boðin
vinna á miklu lægri launum. (Hafði 14 til 20% hærri
laun en starfsf. TR.)
4) Mbl. 1. des. 1989. Menntun borgar sig, ávarp hátíðarnefnd. 1. des. Lán-
asj. þarf 4,5 milljarða á fjárlögum tjj að standa við
skuldb. gagnv. tæpl. 6.800 námsm. og fjölsk. þeirra.
Þetta á bls. 4.
5) E- og Ö-lífeyrir, tekjutr., heimilisuppb. og sérst. heimilisuppb.
6) Fullar bætur (lágmark 1.700 dvst. á liðnu ári).
sínum á framfæri. En annað hvort
er að það þorir það ekki, eða þá að
sinnuleysi og aumingjaskapur eru
sterkustu eðlisþættir þess. Hvorugt
er gott.
I Þjóðviljanum, málgagni sósíal-
isma þjóðfrelsis og verkalýðshreyf-
ingar, stendur 9. janúar: „ÁSI. Fullt
traust. Ánægja með samningavið-
ræður við VSÍ. Samninganefnd Al-
þýðusambandsins hefur fengið já-
kvæðar viðtökur með viðræður sínar
við vinnuveitendur. Forysta ASÍ ósk-
aði eftir viðbrögðum aðildarfélaga
við þeirri stefnu sem tekin hefur
verið í viðræðunum og telja flestir
þetta réttu leiðina miðað við ástand-
ið í atvinnulífinu í dag. Fundur fram-
kvæmdastjórnar VMSÍ í gær taldi
samningaviðræðurnar í réttum far-
vegi þannig að mikilvægast væri að
halda kaupmætti og minnka atvinnu-
leysi. Sama niðurstaða varð á fundi
miðstjórnar rafiðnaðarsambandsins
og einnig hafa sex félög í Landssam-
bandi þjónustufélaga lýst stuðningi
sínum við stefnuna í samningunum.
Henni hefur hins vegar hvergi verið
hafnað."
Getur þetta virkilega verið satt?
Hvarflar að fólki að kaupmáttar-
trygging og atvinnutrygging fáist
með launasamningum? Og þá með
framlengingu nýgildandi launataxta.
Þetta hlýtur að vera lygi.
' Þessi grein var upphaflega mun
lengri. Með von um að hún birtist
sem fyrst var hún mikið stytt. Með
þessari grein fylgir samantekt úr
launatöxtum ASÍ-féiaga, þeim töxt-
um sem til stendur að framlengja.
Höfundur er andófsmaður.
Opið bréf til Svavars Gests-
sonar, menntamálaráðherra
írá Samtökum kvik-
myndaleiksijóra
Þann 29.12. 89, sendi mennta-
málaráðherra, Svavar Gestsson,
stjórn Samtaka kvikmyndaleikstjóra
opið bréf.
Tilefni bréfsins var málsgrein úr
bréfi til Páls Skúlasonar sem Sam-
tök kvikmyndaleikstjóra höfðu sent
Páli, en þar hafði ráðherrann lofað
kvikmyndagerðarmönnum að ef að-
eins þyrfti reglugerðarbreytingu til
að Menningarsjóður útvarpsstöðva
nýttist sjálfstæðri kvikmyndagerð í
landinu eins og upphaflega var
stefnt að, myndi hann sjá til þess
að sú reglugerðarbreyting yrði gerð.
í svarbréfi ráðherra er nú komin
skýring á því, hvers vegna ráðherra
hefur ekki treyst sér til að standa
við þetta loforð. Ástæðuna segir
ráðherra, að Páll Skúlason formaður
Menningarsjóðsins hafi talið rangt
að breyta reglugerðinni, fyrr en upp-
gjör fyrir Menningarsjóðinn lægi
fyrir. Ráðherra segist hafa fallist á
þetta sjónarmið og því hafi reglu-
gerðarbreytingin ekki átt sér stað.
Síðan bætir ráðherra við, að þá hafi
virst skammt undan að hægt væri
að knýja stöðvarnar til uppgjörs, en
því miður hafi þessi bjartsýni ekki
verið á rökum reist.
Kristín Jóhannsdóttir
Við þökkum skýringar. Nú langar
okkur undirrituð að vita, hversu
lengi „bjartsýni sem ekki er á rökum
reist“, eigi að ráða ferðinni varðandi
Menningarsjóð útvarpsstöðva.
Það er staðreynd, að margar út-
varpsstöðvarnar liggja inni með fé
sem þær eiga alls ekki og ætlað er
Menningarsjóðnum. Hversu lengi
eiga kvikmyndagerðarmenn að bíða
áður en gerð er alvara úr því að
knýja stöðvarnar til uppgjörs? Nú
þegar hefur ein stöðvanna lagt uþp
laupana og allsendis óvíst að skuldir
Þorsteinn Jónsson
hennar verði nokkurn tímann inn-
heimtar. Það er líka staðreynd.
Ráðherra veit að framlög til inn-
lendrar kvikmyndagerðar hafa verið
verulega skert á árinu miðað við
fyrri ár og lög um Kvikmyndasjóð
eru því brotin. Þeir erlendu sjóðir
sem stofnaðir hafa verið og íslend-
ingar eiga aðgang að, geta engan
veginn komið í staðinn fyrir þær
skerðingar. Sjóðir erlendis geta aldr-
ei verið grunnur að íslenskri kvik-
myndagerð. Það hefur vonandi held-
ur aldrei verið skoðun þeirra íslensku
Hrafn Gunnlaugsson
ráðamanna sem hafa árum saman
unnið að stofnun þeirra. Staðreyndin
er sú, að íslensk kvikmyndagerð
stendur hallari fæti nú en þekkst
hefur í mörg ár, og það væri vissu-
lega til að bæta erf iða stöðu íslenskr-
ar kvikmyndagerðar, ef hægt væri
að sjá til þess, að Menningarsjóður
útvarpsstöðva þjónaði hlutverki sínu,
eins og honum var ætlað samkvæmt
hugmyndum Bandalags ísl. lista-
manna og kvikmyndagerðarmanna.
Mun ráðherra sjá til þess?
Fjármálaráðherra hefur gengið
„Fjármálaráðherra hefur
gengið hart fram I því að
innheimta söluskatt af
þeim fyrirtækjum sem
ekki hafa staðið í skilum
og lokað þeim. Þegar
kemur að listum og menn-
ingu, virðist hins vegar
ætla að verða óendanleg-
ur biðtími á því, að þeir
aðilar sem skulda í Menn-
ingarsjóð útvarpsstöðva
verði látnir gera upp og
sjóðurinn fái að þjóna
hlutverki sínu.“
hart fram í því að innheimta sölu-
skatt af þeim fyrirtækjum sem ekki
hafa staðið í skilum og lokað þeim.
Þegar kemur að listum og menn-
ingu, virðist hins vegar ætla að verða
óendanlegur biðtími á því, að þeir
aðilar sem skulda í Menningarsjóð
útvarpsstöðva verði látnir gera upp
og sjöðurinn fái að þjóna hlutverki
sínu.
Við spytjum því aftur: Hvað dvel-
ur Pál Skúlason fonnann Menning-
arsjóðs útvarpsstöðva, í hveiju er
hann að pæla? Ætlar menntamála-
ráðherra að láta þetta viðgangast á
meðan íslenskri kvikmyndagerð
blæðir.
Kveðja frá Samtökum kvikmynda-
leikstjóra.
Kristín Jóhannsdóttir,
Hrafn Gunnlaugsson,
Þorsteinn Jónsson.