Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1882, Page 89

89
þekkja sundur jarðlögin, og enn eru þeir að mörgu
leyti eins og vörður á fjallvegi; víða geta menn aðeins
fikað sig áfram eptir þeim, þar sem dimmviðri jarð-
fræðinnar er svo mikið, að eigi grillir í annað. Nú
kemur fleira til skoðunar, nú verða menn með saman-
*
burði að reyna að finna, hvernig breyting og fullkomn-
un hinna útdauðu dýra hefir verið varið ; menn verða
af byggingu þeirra að sjá eðli og ásigkomulag jarð-
arinnar á hverjum tima, og hverjar orsakir hafi verið
til hrörnunar og framfara hjá hverjum einstökum dýra-
og jurtaflokki. Alt þetta verða menn að sjá af stein-
gjörvingunum sjálfum og jarðlögunum með því að bera
þá saman við það líf og þá náttúru, sem vér nú höf-
um fyrir augum vorum.
Fyrst er þá að skoða, hvernig og undir hverjum
kringumstæðum hin ýmislegu jarðlög hafa myndazt.
í lögum þeim, sem mynduð eru af fersku vatni, eru
aðrir steingjörvingar en þeir, sem eru í lögum mynd-
uðum af sjó, f skógum vaxa aðrar plöntur heldur en
í mýrum, uppi í landi annað en við sjó o. s. frv. Bein
og leifar spendýra, landskriðdýra og landskelja eru í
þeim jarðlögum, sem hafa myndazt í stöðuvötnum,
mýrum, ám og lækjum; sum þeirra geta og hafa bor-
izt í jarðlög, sem myndazt hafa í ármynni eða jafnvel
í fjörðum og lónum; í þessum jarðlögum finnst þá sam-
bland sjávar- og landdýra. Sum dýr geta verið jafnt
á sjó sem landi, og bein þeirra eru því jafnt í jarð-
lögum frá báðum stöðum. Hvergi er hægt að sjá
jafngott dæmi upp á sambland ýmissa dýra eins og
hjá Solenhofen í Baiern. f ar hefir fyrrum verið lang-
ur, mjór og grunnur fjörður og skógur á báðarhliðar.
Á fjarðarbotninn settist smágjör kalkleðja lag á lag
ofan og harðnaði jafnóðum. í þeim leirlögum, sem
þar finnast, er mesti aragrúi af steingjörvingum ýmissa
dýra. I.eirleðjan hefir verið svo smágjör, að hver