Morgunblaðið - 30.05.2002, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 30. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
HALLDÓR Ásgrímssonutanríkisráðherra segirfundi sína með ísraelsk-um ráðamönnum í gær
hafa verið mjög góða og markast af
hreinskilni en Halldór hitti Moshe
Katzav, forseta Ísraels, Ariel Shar-
on forsætisráðherra og Shimon Per-
es utanríkisráðherra auk nokkurra
þingmanna á fyrsta degi heimsókn-
ar sinnar til Miðausturlanda.
„Ég hef að sjálfsögðu vottað sam-
úð vegna þeirra atburða sem hér
hafa átt sér stað. Í mínum huga er
engin afsökun fyrir hryðjuverkum,“
sagði Halldór er blaðamaður Morg-
unblaðsins ræddi við hann hér í
Jerúsalem eftir fund hans með
Sharon í gærkvöldi.
„Það er alveg ljóst að fólk er djúpt
snortið vegna þessara atburða.“
Ísraelsmenn segja lykilinn
vera hjá Palestínumönnum
Halldór segir að það sem hafi
komið sér mest á óvart séu þær full-
yrðingar sem alls staðar hafi komið
fram að palestínskir ráðamenn geti
stöðvað hryðjuverk ef þeir vilji og að
þar sé lykilinn að lausn málsins að
finna.
Þetta hafi komið fram hjá forset-
anum, forsætisráðherranum, hjá ut-
anríkisráðherranum og í þinginu.
„Þeir sögðust hafa þessar upplýs-
ingar en lögðu þær ekki á borðið fyr-
ir mig,“ sagði hann. „Þeir fullyrða
þetta og ég hef í sjálfu sér heyrt það
áður frá fulltrúum annarra ríkja að
þeim finnist ekki hafa verið gert nóg
af hálfu palestínskra yfirvalda. Það
verður því fróðlegt fyrir mig að
hlusta á hina hliðina á málinu.“
Halldór sagði ísraelska ráðamenn
almennt viðurkenna að líf Palestínu-
manna væri mjög erfitt og að það
skapaði mikil vandamál. Þeir haldi
Halldór Ásgrímsson telur lausn mála í Miðausturlönd
Engin afsökun
hryðjuverk
Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra hitti m.a. Shimon Pere
ríkisráðherra Ísraels, í gær. Hann sagði fund þeirra hafa verið
Morgunblaðið/Sigr
Utanríkisráðherra ræddi við Moshe Katzav, forseta Ísraels, í Jer
Jerúsalem. Morgunblaðið.
HALLDÓR Ásgrímsson utanrík-
isráðherra lýsti ánægju sinni yfir
því að vera í Ísrael á blaðamanna-
fundi sem haldinn var eftir há-
degisverðarfund hans með Shim-
on Peres, utanríkisráðherra
Ísraels, í Jerúsalem í gær. Halldór
sagði ástandið í Miðausturlöndum
mikið hafa verið rætt um allan
heim og að það ætti einnig við um
Ísland þar sem það hefði bæði
verið rætt á þingi og úti í þjóð-
félaginu. Hann sagði því mikil-
vægt fyrir sig að fá að kynnast
landi og þjóð og ræða við ísr-
aelska ráðamenn um ástand mála.
Oft erfitt að vera vinur Ísraels
Halldór lagði áherslu á að Ís-
lendingar væru friðelskandi þjóð
og benti á að hann væri einn af
fáum varnarmálaráðherrum sem
hefðu ekki yfir her að ráða. Þá
sagði hann Íslendinga lengi hafa
verið vini Ísraels en að þeim
reyndist oft erfitt að skilja hvað
væri að gerast í Miðaustur-
löndum. Þannig hefðu þeir t.d.
horft upp á hernaðaraðgerðir
sem þeir skildu ekki, svo sem
eyðileggingu heimila Palest-
ínumanna og það að börnum væri
meinað að komast í skóla og sjúk-
um á sjúkrahús. Hann sagði að
ekki væri alltaf auðvelt að vera
vinur Ísraels og að vinir þyrftu
stundum að spyrja vini sína erf-
iðra spurninga til að skilja þá bet-
ur.
Peres svaraði því til að það
væri ekki alltaf auðvelt að vera
Ísraeli og að það væri að sjálf-
sögðu ekki vilji Ísraela að koma í
veg fyrir að börn kæmust í skóla
og sjúkir á sjúkrahús, heldur væri
þetta fyrst og fremst barátta
gegn hryðjuverkamönnum og það
hefði hann reynt að útský
Halldóri.
Vinstri- og hægrim
gera mistök
Þá sagðist Peres vera s
það sem hann væri að rey
gera innan ísraelsku ríkis
arinnar þó að hann næði e
af tilætluðum árangri. Ha
bæði vinstri- og hægrimen
ael vera að gera mistök. V
menn teldu að nóg væri a
yfir að þeir vildu frið og a
myndu þeir fá frið. Hann
hins vegar að friður næði
nema meirihluti þjóðarinn
frið og hann væri að reyn
skapa aðstæður til að hæg
Utanríkisráðherra á blaðamannafundi með
Mikil-
vægt að
kynnast
landi og
þjóð
Halldór Ásgrímsson ræddi við blaðamenn ásamt Sh
INDLAND OG PAKISTAN
Á landamærum Indlands og Pak-istans sitja milljón hermenngráir fyrir járnum. Spennan
hefur verið að magnast á landamærun-
um frá því að hryðjuverkamenn réðust
inn í indverska þingið fyrir fimm mán-
uðum og hafa yfirlýsingar leiðtoga
ríkjanna vegna deilunnar um Kasmír
verið með þeim hætti að beri eitthvað út
af er erfitt að sjá hvernig afstýra megi
styrjöld. Indverjar kenna pakistönsk-
um yfirvöldum um árásina á þingið og
krefjast þess að þeir stöðvi hryðju-
verkamenn, sem berjast fyrir aðskiln-
aði Kasmír frá Indlandi. Musharraf
sagði í ræðu á mánudag að Pakistanar
styddu það ekki að hryðjuverkamenn
laumuðust frá Pakistan til Indlands og
myndu aldrei leyfa útflutning á hryðju-
verkum. Hins vegar væri herinn
reiðubúinn til átaka ef indverski herinn
léti til skarar skríða. Jaswanth Singh,
utanríkisráðherra Indlands, sagði á
þriðjudag að ummæli Musharrafs væru
beinlínis hættuleg og hann hefði ekkert
haft fram að færa til að draga úr spenn-
unni milli ríkjanna.
Indverjar og Pakistanar hafa tvisvar
farið í stríð vegna deilunnar um Kasm-
ír. Pakistanar hafa lítið amast við sam-
tökum aðskilnaðarsinna, sem hafa rekið
starfsemi frá Pakistan. Musharraf hef-
ur upp á síðkastið hert aðgerðir gegn
slíkum hópum og meðal annars bannað
starfsemi þeirra. Fyrir því liggja ýmsar
ástæður og ber þar ekki síst að nefna
hryðjuverkin í Bandaríkjunum 11. sept-
ember, samstarf Pakistana við Banda-
ríkjamenn í herförinni í Afganistan og
þátttöku í stríðinu gegn hryðjuverkum.
Indverjar segja hins vegar að hryðju-
verkamenn haldi áfram að ráðast gegn
Indlandi en leiti skjóls í Pakistan.
Erlendar ríkisstjórnir hafa lagt hart
að Musharraf að stöðva hryðjuverka-
starfsemi í landinu og um leið reynt að
stilla til friðar milli ríkjanna, en ekki
haft erindi sem erfiði. Nú síðast í gær
skiptust herir ríkjanna á skotum og
vörpuðu sprengjum. Ástandið er ekki
síst alvarlegt vegna þess að bæði ríkin
búa yfir kjarnorkuvopnum. Nú síðast á
þriðjudag skutu Pakistanar á loft
sprengiflaug, sem getur borið kjarna-
odda. Indverjar hafa sagt að þeir
myndu ekki nota kjarnorkuvopn að
fyrra bragði. Pakistanar hafa hins veg-
ar greint frá því í fjórum liðum undir
hvaða kringumstæðum þeir gætu orðið
fyrri til að beita kjarnorkuvopnum. Það
gæti gerst ef Indverjar næðu hluta af
Pakistan á sitt vald, indverska hernum
tækist að eyða stórum hluta af herafla
Pakistana, ef Indverjar græfu undan
pólitískum stöðugleika í Pakistan og ef
Indverjar gripu til viðskiptaþvingana,
sem hertu verulega að pakistönsku
efnahagslífi. Með því að segja að þeir
gætu beitt kjarnorkuvopnum sínum
undir þessum kringumstæðum eru Pak-
istanar að reyna að fæla Indverja frá
því að ráðast gegn sér. Indverjar vilja
hins vegar sýna fram á að fælingar-
máttur kjarnorkuherafla Pakistana
haldi þeim ekki í spennitreyju.
Þá gæti brotist út kjarnorkustyrjöld
milli Indlands og Pakistans af vangá.
Slík vopn gætu fallið í hendurnar á
hryðjuverkamönnum eða þá að þeim
yrði beitt fyrir slysni.
Afdráttarlausan málflutning
frammámanna í Indlandi og Pakistan
má að hluta til rekja til þess að þeir eru
að reyna að friðþægja herská öfl heima
fyrir. Þegar á hólminn er komið getur
hins vegar verið erfitt að gangast við
því að yfirlýsingarnar hafi verið orðin
tóm. Það verður að vinda ofan af spenn-
unni milli Indverja og Pakistana áður
en verra hlýst af.
SKREF Í RÉTTA ÁTT
Niðurstöður nýafstaðinna sveitar-stjórnarkosninga eru athyglis-
verðar hvað jafnrétti kynjanna varðar.
Hlutur kvenna í bæjar- og sveitar-
stjórnum í þessum kosningum jókst um
4% frá síðustu kosningum, eða úr 28% í
32%. Þetta er ánægjuleg þróun og skref
í rétta átt. Vissulega er þó enn langt í
land til þess að konur í stjórnmálum
endurspegli hlutfall þeirra í raunveru-
leikanum.
Ráðherraskipuð nefnd um aukinn
hlut kvenna í stjórnmálum setti það
markmið í upphafi árs að hlutur kvenna
í bæjar- og sveitarstjórnum yrði 40% að
loknum kosningunum. Af því varð ekki
þótt útkoman hafi nálgast markmiðið.
Þegar litið er á hlut kvenna í bæjar-
og sveitarstjórnum undanfarna áratugi
kemur í ljós að ötult jafnréttisstarf hef-
ur borið talsverðan árangur. Árið 1982
var hlutur kvenna í bæjar- og sveitar-
stjórnum eingöngu rúm 12%. Á tuttugu
árum hefur hlutur kvenna því marg-
faldast og verða þær breytingar að telj-
ast vísbending um að jákvæð þróun eigi
sér stað. En þrátt fyrir þessa jákvæðu
þróun er augljóst að breytingar í jafn-
réttismálum gerast hægt. Þróun kyn-
bundins launamunar er dæmi um það.
Í niðurstöðum Jafnréttisstofu, sem
kynntar voru síðast liðið haust, kom
fram að kynbundinn launamunur væri
12–14%. Þar kom einnig fram að miðað
við þann árangur, sem náðst hefði í
þessum málum á síðustu áratugum,
myndi taka 114 ár að leiðrétta þann
launamun karla og kvenna sem ein-
göngu er bundinn við kynferði þeirra.
Annað dæmi um hægfara þróun í
jafnréttismálum er hlutur kvenna í
stjórnunarstöðum í atvinnulífinu. Í er-
indi Eiríks Hilmarssonar aðstoðarhag-
stofustjóra, sem hann hélt nýverið á
ráðstefnu Félags kvenna í atvinnu-
rekstri, kom fram að í öllum atvinnu-
greinum landsins gegndu konur fram-
kvæmdastjórastarfi í aðeins 18%
tilvika. Hann benti þó á ákveðnar vís-
bendingar um að konur væru í vaxandi
mæli að taka að sér fyrirsvar fyrir at-
vinnurekstur. Konur væru fram-
kvæmdastjórar í 22% fyrirtækja sem
stofnuð voru á síðustu fimm árum en í
12% fyrirtækja sem stofnuð voru fyrir
meira en 10 árum.
Þessar upplýsingar um slaka stöðu
kvenna í æðstu stöðum í atvinnulífinu
koma heim og saman við stöðu þeirra í
stjórnmálum. Á framboðslistum til
sveitarstjórnarkosninga nú voru konur
í fyrsta sæti í 20% tilvika. Þær tölur
sýna að þrátt fyrir aukna þátttöku
kvenna í stjórnmálum, er enn tiltölu-
lega fátítt að þær leiði stjórnmálaafl
eða lista. Undantekning er 36 tilvik af
182 framboðslistum.
Með áframhaldandi virkri umræðu
um jafnréttismál mun bilið á milli
kynjanna, bæði í stjórnunarstöðum og í
stjórnmálum, að öllum líkindum fara
lækkandi á komandi árum. Sífellt hærri
tölur um þátttöku kvenna í stjórnmál-
um og atvinnulífinu staðfesta að jafn-
réttið nálgast smátt og smátt þótt þró-
unin sé hægari en margir óska.