Morgunblaðið - 30.05.2002, Blaðsíða 52

MINNINGAR
52 FIMMTUDAGUR 30. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Það var skömmu fyr-
ir síðustu jól sem Frið-
jón Kristinsson, fyrrum
kjötbúðarstjóri, póstaf-
greiðslumaður og safn-
vörður á Dalvík, lauk lífsgöngu sinni.
Við vorum allmörg brottfluttir Svarf-
dælingar syðra sem komum til minn-
ingarathafnar í Grafarvogskirkju
milli jóla og nýárs. Séra Jón Helgi
Þórarinsson, áður sóknarprestur á
Dalvík, flutti góða minningarræðu.
Hann rifjaði meðal annars upp fróð-
leik úr Sögu Dalvíkur (IV, 97): Ásgeir
kennari Sigurjónsson (eða Sigjóns-
son eins og réttara mun vera) hafði
forgöngu um það fyrir jólin 1938, að
barnadeild Ungmennafélagsins
skyldi taka við bréfum og bögglum
frá fólki á Þorláksmessu og fá jóla-
svein til að bera póstinn í hús á Dal-
vík á aðfangadag. Fyrsti jólaveinninn
sem annaðist póstburð var Friðjón
Kristinsson, þá þrettán ára gamall.
Þetta varð svo fastur og ógleyman-
legur þáttur jólahaldsins á Dalvík.
Það var vel til fundið að geta þess
þarna. Líka sagði presturinn frá því
þegar séra Stefán Snævarr spurði
einhvern tímann á samkomu hver
væri besti vinur barnanna. Lítill
snáði rétti þá upp hönd og svaraði
hiklaust að það væri hann Friðjón í
Kjötbúðinni! Og svo kvöddum við að
lokum vin okkar með því að syngja
yfir honum sönginn um Svarfaðardal.
Friðjón var sjötíu og sex ára þegar
hann lést og nú er afmælisdagur
hans. Ég get ekki sagt að við höfum
verið nákunnugir, en góðar minning-
ar á ég um hann frá fyrsta fari. Mér
FRIÐJÓN
KRISTINSSON
✝ Friðjón Kristins-son fæddist í
Jarðbrúargerði í
Svarfaðardal 30. maí
1925. Hann lést á
heimili sínu í Reykja-
vík 16. desember síð-
astliðinn og fór útför
hans fram frá Dal-
víkurkirkju 28. des-
ember.
varð snemma ljóst að
faðir minn, Stefán Hall-
grímsson, skrifstofu-
stjóri við Útibú Kaup-
félagsins, taldi Friðjón í
fremstu röð samstarfs-
manna sinna. Þar kom
til óbrigðul samvisku-
semi hans, lipurð og öt-
ulleiki. Snyrtimennska
og vandvirkni settu
svip á öll störf hans og
hann hafði með afbrigð-
um skýra rithönd. Frið-
jón var kjötbúðarstjóri
þegar ég man fyrst til
og tók alltaf vel á móti
krökkum sem þangað voru sendir að
kaupa í matinn. Ekki minnist ég þess
síst þegar ég kom bak við í búðinni og
horfði á hann saga niður kjötskrokka
af mikilli kúnst, jafnframt því sem
hann spjallaði við mig og gerði að
gamni sínu. Það eru engar ýkjur að
börn hafi laðast að Friðjóni, eins og
orð drengsins á samkomunni eru til
vitnis um. Hann var hlýr og alúðleg-
ur og hafði næmt auga fyrir skopleg-
um hliðum tilverunnar. Þá hafði hann
eftirhermugáfu og góða leikhæfi-
leika. Að vísu var hann að mestu leyti
hættur að leika þegar ég fór að sækja
leiksýningar, en ég sé hann ljóslega
fyrir mér í hlutverki Jakobs skómak-
ara í Jeppa á Fjalli. Einnig las hann
oft upp á samkomum.
Síðast en ekki síst bar fundum
okkar Friðjóns saman í Bókasafni
Dalvíkur. Ásamt Stefáni föður mín-
um, Tryggva frystihússtjóra og síðar
Sigurpáli frá Melum, sat hann í
stjórn Lestrarfélagsins sem rak
safnið. Þeir Friðjón og Sigurpáll voru
oftast við afgreiðslu þegar opið var á
sunnudögum. Ég fór snemma að
hjálpa til við það starf og þá kynntist
ég Friðjóni vel. Hann var bókamaður
og gaman að spjalla við hann um hug-
tækt lestrarefni. Þá var ég að byrja
að lesa bókmenntir fyrir fullorðna. –
Þess verður að geta að í mínu nán-
asta umhverfi var afstaða til Halldórs
Laxness töluvert blendin, jafnvel nei-
kvæð. Var það af pólitískum sökum
og átti líklega upptök í viðbrögðum
framsóknar- og samvinnumanna við
Sjálfstæðu fólki forðum daga. Frið-
jón var lengra til vinstri í stjórnmál-
um. Hann var fyrsti aðdáandi Hall-
dórs sem ég kynntist og átti sinn þátt
í að beina athygli minni að verkum
skáldsins. Fyrir það verð ég honum
ævinlega þakklátur. Það er sannast
að segja að deilurnar um Halldór
urðu á sínum tíma til að halda ýmsum
bókhneigðum unglingum frá verkum
hans, þótt nú kunni mönnum að
þykja slíkt ótrúlegt.
Ekki löngu eftir að ég fluttist suð-
ur að föður mínum látnum hætti
Friðjón hjá Kaupfélaginu og varð af-
greiðslumaður á Pósthúsinu. Þar
hitti ég hann í norðurferðum mínum
og mætti sömu vinsemd og hlýju og
jafnan áður. Það var augljóst að hon-
um leið vel þarna, í dálítið hreinlegra
umhverfi en í Kjötbúðinni og við
minna líkamlegt álag, þótt hann virt-
ist raunar vel á sig kominn sem fyrr.
Síðast hitti ég Friðjón í safnahúsinu
Hvoli þar sem hann fræddi gesti um
hvaðeina sem fyrir augu bar af áhuga
og traustri þekkingu, svo nátengdur
sem hann var byggðarlaginu og sögu
þess. Friðjón naut sín með ágætum í
þessu starfi. Mér fannst hann þar
eins og persónugervingur Dalvíkur
sem hann hafði um ævina séð vaxa úr
smáþorpi í myndarlegan kaupstað.
Sjötugur að aldri flutti Friðjón
með konu sinni til Reykjavíkur. Það
kom mér að vissu leyti á óvart um svo
ramman Dalvíking, enda mun brott-
flutningurinn hafa verið honum erf-
iður og hugurinn löngum fyrir norð-
an eins og geta má nærri. Svo stór er
Reykjavík orðin að við sáumst aldrei
síðustu árin. En af tilviljun hitti ég
dóttur hans á fjarlægri sólarströnd á
síðasta sumri og gat sent honum
kveðju. Þá rifjuðust upp samveru-
stundir okkar á löngu horfinni tíð.
Þegar hann var allur stigu þær upp
af djúpi hugans í skærri birtu. Mér er
einkum hugstæð greiðvikni hans,
hversu hann var jafnan boðinn og bú-
inn að rétta mönnum hjálparhönd
þegar nokkuð lá við. Ég minnist
Friðjóns Kristinssonar með þakklæti
fyrir vinsemdina og hans góða þátt í
að móta æskuumhverfi mitt á Dalvík.
Hvíli hann í friði innan þess svarf-
dælska fjallahrings sem líf hans allt
var bundið.
Gunnar Stefánsson.
Hinn 30. maí hefði Friðjón Krist-
insson, fyrrverandi kjötbúðarstjóri,
póstafgreiðslumaður og safnvörður á
Dalvík, orðið 77 ára en hann lést í
desember síðastliðnum.
Frá yngri árum minnist ég Frið-
jóns úr göngunum þegar hann slóst í
för afréttarmanna við Hreiðarsstaði,
vel ríðandi ásamt hundinum Kaffon.
Í háværum gleðskap braggans á
Krosshóli sat hann lengstum úti í
horni, á lágu hljóðskrafi við þá Stein-
grím á Sökku og Friðrik á Hánefs-
stöðum. Hann hafði þó gaman af
söng okkar hinna og átti það til að
panta óskalög. Ég minnist hans líka
þegar ég vann nokkur haust ungling-
ur hjá honum á sláturhúsinu. Hann
var óvenjulegur yfirmaður. Hann
hafði m.a. þann sið að kalla starfs-
menn, einn eða tvo í einu, inn á her-
bergi til sín og veita þar kamfóru-
dropa í sykurmola. Þar talaði hann
við mann eins og jafningja, fór með
vísur, sagði sögur og hermdi eftir
sögupersónunum sínum. Það var
mikið spé.
Svo liðu árin. Ég flutti til Akureyr-
ar og hafði lítið af Friðjóni að segja.
Maður varð þó óhjákvæmilega oft
vitni að upplestrum hans á svarf-
dælskum samkomum. Hann las svo
vel upp, laust sem bundið mál, að
hann þótti ómissandi í öllu skemmt-
anahaldi um langt árabil. Hann var
snjall í leikrænum flutningi, enda á
sínum tíma einn af stofnendum Leik-
félags Dalvíkur og virkur félagi á
fyrri árum þess. Árið 1995 fluttu þau
Friðrika til Reykjavíkur til að kom-
ast nær börnum sínum og barna-
börnum. Þetta þótti kunningjum
Friðjóns heimafyrir mikill skaði og
grunaði að svo inngróinn Svarfdæl-
ingur gæti aldrei þrifist almennilega
á mölinni þarna syðra. Sjálfur talaði
hann þó aldrei um slíkt.
Fyrir um þremur árum fór ég að
rita sögu hestamennsku í Svarfaðar-
dal. Þá heimsótti ég Friðjón oftar en
einu sinni í Reykjavík. Hann reyndist
afar áhugasamur um ritunina og
greinagóður heimildarmaður, ná-
kvæmur og annt um að rétt væri far-
ið með. Hann var til dæmis ótrúlega
minnugur á hross, nöfn þeirra, ætt og
helstu eiginleika. En þarna kom
einnig í ljós hinn góði sögumaður. Af
svarfdælskum hestamönnunum fyrri
tíma sagði hann sögur sem í senn
voru skemmtilegar og lýsandi fyrir
viðkomandi menn. Guðmann á
Tungufelli, Sigurpáll á Steindyrum
og fleiri stigu ljóslifandi fram. Eftir
heimsóknir mínar sendi hann mér
nokkra stutta pistla um þessi mál-
efni. Það var mikill fengur að þeim
því maðurinn var mjög pennafær,
skorti hvorki sagnaanda né litríkt
orðfæri. Pistlana birti ég alla
óbreytta í bókinni og hefðu þeir mátt
vera fleiri.
Þann skamma tíma sem eftir var
hélt ég góðu sambandi við Friðjón og
kynntist honum betur. Það kom ein-
faldlega til af því hvað félagsskapur
hans var skemmtilegur. Hann var
víðlesinn og margfróður maður, eink-
um í því sem kalla má þjóðlegan fróð-
leik. Þó að minnið væri óvenju gott
var hann varfærinn í öllum fullyrð-
ingum. Hann talaði eins og sá sem
lengi hefur fengist við fræði og skrift-
ir fremur en óskólagenginn maður
sem stundað hefur slátrun og kjöt-
sölu. Friðjón var fágaður maður í
allri framgöngu, sagði afar vel frá en
sögurnar einkenndust ekki af ýkjum
og stórviðburðum heldur trúverðug-
leik og hárfínum húmor. Skemmtun-
in var aldrei á kostnað þess sem um
var talað og rýrði hann ekki, nema
síður væri. Í viðbót við þetta hafði
hann ákveðnar þjóðfélagslegar skoð-
anir og trausta dómgreind.
Friðjón Kristinsson var afar hóg-
vær maður og líklega mætti segja
dulur. Ég hafði það á tilfinningunni
að hann hefði svo miklu og mörgu að
miðla sem við meðborgararnir hefð-
um gagn og gaman af að ekki mætti
láta það fúna ónotað í sjóði. Ég hugs-
aði mér að heimsækja hann og reyna
að hagnýta sjóðinn á einhvern hátt
fyrir okkur hin. Koma einhverju nið-
ur á blað. Ég nefndi þetta við hann
síðastliðið sumar. Hann svaraði fáu
sem hans var von, neitaði þó ekki. En
nú er það um seinan. Ég sit enn með
þessa tilfinningu. Og þar við bætist
eigingjarn söknuðurinn: að maður
skyldi ekki njóta betur samfylgdar
hans meðan hún bauðst.
Þórarinn Hjartarson.
✝ Stefanía AnnaGuðmundsdóttir
fæddist í Reykjavík
4. ágúst 1926. Hún
lést á Sjúkrahúsi
Akraness 21. maí síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Guð-
mundur P. Ásmunds-
son, f. 31. des. 1890,
d. 23. júní 1981, og
Málmfríður Jóhanns-
dóttir, f. 18. okt.
1887, d. 26. okt. 1964.
Bróðir Önnu er Ás-
mundur Uni, búsett-
ur á Akranesi.
Anna giftist 7. júlí 1951 Sigur-
vini Ingva Guðjónssyni, f. 18. apríl
1927, d. 1. ágúst 1998. Foreldrar
hans voru Guðjón Gísli Sigurðsson
Börn: 1) Sigurbjörn Ingvi, sam-
býliskona Margrét Harðardóttir.
Þau eiga eina dóttur. 2) Anna
Soffía, sambýlismaður Ingimund-
ur Barðason. Þau eiga einn son og
eina dóttur. 3) Guðni Þór, sam-
býliskona Veronika Matvejeva.
Hún á einn son. 4) Jenný Ósk. 5)
Sæmundur Þór. 6) Dóttir Þórðar:
Sigrún Herdís, gift Eggerti Jó-
hannessyni. Þau eiga tvær dætur.
Ársgömul flutti Anna með for-
eldrum sínum vestur í Dali, að
Krossi í Haukadal. Níu árum
seinna flytur hún með foreldrum
sínum að Þormóðsdal í Mosfells-
sveit. En þegar Anna var 18 ára
flutti fjölskyldan aftur í Dalina, að
Krossi. Árið 1949 hóf Anna búskap
ásamt manni sínum Ingva á Vatni í
sömu sveit. Þau fluttu síðan að
Mjóabóli árið 1959. Anna og Ingvi
brugðu búi árið 1993 og fluttu til
Akraness.
Útför Stefaníu Önnu verður
gerð frá Akraneskirkju í dag og
hefst athöfnin kl. 14.
og Sólveig Ólafsdóttir.
Börn Önnu og Ingva
eru: 1) Sólveig Erna, f.
10. okt. 1950, gift
Gísla Gunnlaugssyni.
Börn þeirra eru Guð-
jón Ingvi og Guðrún
Jóhanna, hún er gift
Sigurjóni Magnússyni
og eiga þau eina dótt-
ur. 2) Málmfríður Guð-
rún, f. 26. des. 1952.
Synir hennar eru Guð-
mundur Stefán og
Birgir Þór Kjartans-
synir. Sambýliskona
Guðmundar er Stein-
unn Halldórsdóttir. Þau eiga einn
son. Guðmundur á tvo aðra syni. 3)
Þórður Guðni, f. 17. des. 1953,
kvæntur Hildi Sæmundsdóttur.
Þegar sest er niður til að rita
minningar um kæra móður, tengda-
móður, ömmu og langömmu á
stundu sem þessari er erfitt að
koma böndum á hugsanirnar sem
hrannast fram og hætt er við að
kveðjuorðin verði fátækleg, ekki síst
þeim sem þekkja þá persónu sem
um er ritað.
Mamma var alltaf kölluð Anna
þótt hún héti að fornafni Stefanía.
Hún var stórbrotin kona og þykk í
lund og hafði sterkar skoðanir en
sannur vinur vina sinna. Á heimili
mömmu og pabba var ávallt gest-
kvæmt. Gestrisni var þeim eðlislæg
þrátt fyrir lítil efni og þröngan
húsakost. Þau og þeirra kynslóð
háðu oft harða lífsbaráttu. Ekkert
kom upp í hendurnar fyrirhafnar-
laust. Oft var þröng á þingi og glatt
á hjalla á Mjóabóli. Þetta þekkja
hestamenn sem áttu leið um dalinn
kæra og ekki síst þeir sem komu úr
leitum af Villingadal og Haukadals-
afrétti með fé í Kirkjufellsrétt í
fyrstu leit. Í gegnum hestamennsk-
una, búskapinn og ævistarfið eign-
aðist mamma hóp góðra vina og
kunningja sem eiga þakkir skildar
fyrir vinsemd og tryggð. Alla tíð
fylgdist mamma vel með öllu því
sem var að gerast og var fróð um
margt og hafði gott minni. Hlustaði
mikið á útvarp, las blöð, horfði á
sjónvarp og hin síðari ár tók hún
upp á myndbönd mikið af íslensku
efni sem hún síðar stytti sér stundir
við að skoða. Þar er geymdur mikill
fróðleikur og margt skemmtiefnið.
Mamma hafði áhuga á að kynnast
landinu, sem hún þekkti ótrúlega vel
í gegnum fjölmiðla og af lestri blaða
og bóka. Henni gafst ekki tóm til að
ferðast á yngri árum. Lífsbaráttan
var ávallt í fyrsta sæti. Sumarið
1999 buðum við henni í orlofshús á
Akureyri í vikutíma. Ferðast var um
Norðurland flesta daga, allt norður
að Mývatni. Sumarið 2000 dvaldi
hún með okkur vikutíma í orlofshúsi
í Ölfusborgum. Ferðast var um Suð-
urland og Suðausturland allt að
Skaftafelli. Þessara ferðalaga naut
mamma og sagði í lok seinna ferða-
lagsins: „Ég hef ferðast nú á tveim-
ur árum miklu meira en allt mitt líf
áður.“ Ætlunin var að halda uppi
venjubundnum hætti og ferðast
sumarið 2001 en heilsa hennar leyfði
það ekki.
Mamma hafði gaman af gríni og
glettni og tók þátt í því af fullum
hug. Einn gamlársdag, miðdegis,
eftir að mamma og pabbi voru flutt
á Akranes, kom síðbúinn jólasveinn
í heimsókn í fullum skrúða. Hann
hafði meðferðis nokkur myndbönd
sem hann þóttist vera að selja til
styrktar umkomulausum og ættbók-
arlausum hestum. Það varð mikil
kátína þegar upp komst um tengda-
soninn. Mamma hló lengi að þessari
uppákomu. Alltaf þegar færi gafst
var gripið í spil. Mömmu gekk vel
við spilaborðið. Hún naut þess að
spila þótt hún ætti alltaf slæm spil,
ekki „málaðan gosa“ á hendi.
Mamma fór að kenna sér lasleika
á síðasta ári. Heilsu hennar hrakaði
jafnt og þétt. Þegar kom fram á vet-
urinn kom í ljós að hún gekk með al-
varlegan sjúkdóm. Hún var send í
aðgerð sem bar ekki árangur. Öllum
var ljóst að stundin mikla nálgaðist
hratt. Mamma tók ótíðindunum með
æðruleysi og sýndi hetjuskap í
banalegunni. Mamma sagði við eina
starfsstúlku sjúkrahússins nokkrum
dögum áður en yfir lauk: „Viltu fara
með faðirvorið yfir mér ef ég dey á
þinni vakt.“
Starfsfólki Sjúkrahúss Akraness
eru færðar sérstakar þakkir fyrir
einstakan hlýhug og umönnun. Þar
er mannauð að finna.
Elsku ættingjar og vinir, minn-
ingin lifir um vandaða persónu.
Sólveig, Guðrún og fjölskyldur.
Elsku amma mín hefur nú fengið
hvíldina eftir erfið veikindi. Alltaf
var gott að koma til ömmu. Amma
var dugleg kona og í veikindum sín-
um kvartaði hún ekki. Af einstakri
hugprýði mætti hún örlögum sínum
með staðfestri trú á að hlutir hafi
sinn ákveðna gang í veröld okkar
manna.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Elsku amma, takk fyrir allt sem
þú gafst mér. Guð blessi þig og
minningu þína.
Jenný Ósk Þórðardóttir.
ANNA
GUÐMUNDSDÓTTIR