Morgunblaðið - 01.08.2002, Blaðsíða 36

UMRÆÐAN
36 FIMMTUDAGUR 1. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
H
versu vel þekkir
fólk sjálft sig? En
bestu vini sína?
Ástvini eða aðra?
Hvað með hjón?
Franskar konur þustu í versl-
anir á milli jóla og nýárs, fyrir
rúmlega hálfu ári, í því skyni að
skila kynþokkafullum undirfatn-
aði sem þeim var gefinn af eig-
inmönnum og kærustum, sam-
kvæmt frétt frá Reuters.
Í fréttinni kom fram að flestar
kvennanna hefðu sagst vera að
skila efnislitlum flíkunum vegna
þess að þær væru ekki af réttri
stærð en margar sögðust vilja fá
eitthvað annað en undirfatnað í
jólagjöf.
„Eiginmenn eru hvatvísir. Þeir
kaupa blúnd-
umskrýddar
lendaskýlur
(g-string) eða
gagnsæ
sokkabönd,
oftast í rauðu
eða svörtu,“ var haft eftir yf-
irmanni undirfatadeildar stór-
verslunarinnar Galeries Lafay-
ette á Fréttavef Morgunblaðsins
á sínum tíma. „Síðan kemur eig-
inkonan og skiptir þessu fyrir sí-
gildan og þægilegan undirfatnað í
svörtu eða hvítu,“ bætti hann við
og sagðist hafa haft í nógu að
snúast milli jóla og nýárs við að
taka á móti undirfatnaði.
Sem sagt: sígild og þægileg
nærhöld í stað blúndumskrýddra
og gagnsærra.
Gott að vita það.
Starfsmaður stórverslunar
segir eina konuna hafi skipt und-
irfatnaði fyrir fat undir eftirrétti.
Sú gaf þá skýringu að matarfatið
væri mun gagnlegra.
Var ekki einhvern tíma sagt að
leiðin að hjarta mannsins væri í
gegnum magann? Það hefur hún
líklega talið, sú sem fékk eftir-
réttadiskinn fyrir nærhaldið, en
aftur á móti verður að telja ólík-
legt að hjartað hafi verið fyrir-
hugaður áfangastaður eigin-
mannsins.
Í þessari litlu en stórmerkilegu
frétt frá Reuters var þess getið
að um 15% af undirfatnaði, sem
keyptur er í Frakklandi fyrir jól-
in, væri skilað aftur. Versl-
unarstjóri einnar undirfatadeild-
ar sagði að undirfatnaðurinn væri
oftast nær valinn af karlmönnum
sem viti ekki hvað þeir eigi að
gefa eiginkonum sínum í jólagjöf.
Síðan segir: „Á aðfangadag
komu nokkrir karlmenn í undir-
fatadeildina rétt fyrir lokun og
voru í örvæntingarfullri leit að
einhverju sem gæti glatt eig-
inkonurnar. Þessar konur gætu
verið meðal þeirra sem reyna að
fá undirfatnaðinum skipt,“ sagði
verslunarstjórinn.
Nú eru sjö mánuðir liðnir af
nýju ári og enn hefur ekkert ból-
að á sambærilegum mannlífs-
rannsóknum hér upp við heim-
skautsbaug, þótt furðulegt megi
teljast. Er virkilega ekki sam-
bærilegur áhugi í Reykjavík og í
París – þessum tveimur háborg-
um tískunnar – á nærfatagjöfum
og -skilun íbúanna um jól?
Notar íslenskt kvenfólk annars
ekki örugglega nærföt?
Gaman væri að vita hve mörg-
um prósentum nærbuxna,
brjóstahalda og þess háttar, sem
íslenskir karlmenn kaupa fyrir
jólin, er skilað. Og þá hversu
miklu vegna þess að það er of lít-
ið eða of stórt, hversu miklu
vegna þess að það er ekki í rétt-
um lit og hve miklu er skipt út
fyrir matarílát.
Og hversu miklu er þá að sama
skapi skipt af matarílátum fyrir
nærbrækur? Er ekki til einhver
tölfræði þar að lútandi?
Og óneitanlega yrði skemmti-
legt að fá að vita hvort ástandið
er eins á landsbyggðinni, bæði
hér heima og í Frakklandi?
Skyldi landsbyggðarliðið þar
vera jafnpúkó og hér?
Hversu líkir eru Íslendingar
íbúum annarra landa? Ekki að
það skipti endilega máli, en gam-
an getur verið að velta því fyrir
sér. Og ef einhverjum, þá hverj-
um?
Stundum eru Íslendingar sagð-
ir drekka áfengi eins og Finnar,
og ekki ljóst hvort það er annarri
hvorri þjóðinni til sóma.
Farsímamenningin íslenska ku
einnig vera lík þeirri finnsku; all-
ir alltaf í símanum. Bílaeignin
heimsmet; ámóta eða meiri en í
Bandaríkjunum, við erum líka
fallegust, hamingjusömust, ríkust
(miðað við höfðatölu) og eigum
auk þess flesta frambærilega
söngvara, leikara og íþrótta-
menn; í sumum tilfellum þarf
varla einu sinni að miða við
höfðatöluna, tölurnar eru svo
lygilegar.
Alls staðar á toppnum!
Ég velti því stundum fyrir mér
hvort hægt sé að ætlast til þess
að okkar yndislega þjóð sé ein-
ungis við efstu mörk þeirra mæli-
kvarða þar sem okkur finnst út-
koman jákvæð. Að við séum
hamingjusömust, fallegust og
frjálslyndust en ekki líka drykk-
felldust, eigingjörnust og ömur-
legust að einhverju leyti? Öfund-
umst við kannski líka mest út í
náungann? Í könnun sem birt var
í Bretlandi fyrr á þessu ári og
sagt var frá í útvarpinu kom fram
að rúmlega 60% þarlendra karla
vita hvað einn bjór kostar á
kránni, en aðeins rétt ríflega 30%
þeirra vita hins vegar hvaða
númer af nærbuxum og brjósta-
höldum eiginkonan notar (ég skil
reyndar ekki hvers vegna í
ósköpunum maðurinn ætti að vita
það).
Er nokkuð undarlegt þótt kon-
an bregðist hart við fái hún allt of
stór nærföt frá sínum heittelsk-
aða í jólagjöf? En allt of lítil?
Hver er ég?
En hann:
„Ég hef aldrei byrjað svona
snemma um verslunarmanna-
helgi,“ sagði ungur maður fyrir
utan eina verslana ÁTVR í gær
þegar höfundur þessa pistils
gekk framhjá. „Í fyrra og hitti-
fyrra var ég meira að segja edrú
á föstudagskvöldinu!“ Hann virt-
ist óhemju stoltur – og ég velti
því fyrir mér hvort þessi ungi
maður væri ekki viðtalsefni.
Edrú á föstudagskvöldi um versl-
unarmannahelgi! Er hann ekki
Íslendingur?
Hver er þessi piltur?
Hver erum við?
Hver
er ég?
Gaman væri að vita hve mörgum pró-
sentum nærbuxna, brjóstahalda og þess
háttar sem íslenskir karlmenn kaupa
fyrir jólin er skilað. Og hversu miklu
vegna þess að það er of lítið eða of stórt.
VIÐHORF
Eftir Skapta
Hallgrímsson
skapti@mbl.is
Í UMRÆÐUM um
bankakerfið þessa dag-
ana er því ítrekað og
mótbárulaust haldið
fram að samruni banka
leiði til hagræðingar og
lægri fjármagnskostn-
aðar fyrir einstaklinga
og fyrirtæki.
Í ummælum forystu-
manna Búnaðarbanka
og bandamanna þeirra,
svonefndra „fimm-
menninga“, um fyrir-
hugaða yfirtöku á
SPRON, svo og for-
svarsmanna Íslands-
banka um áhuga þess
banka á að kaupa ráð-
andi hlut í Landsbanka eða Búnaðar-
banka, kemur ítrekað fram að til-
gangur aðila sé að stuðla að aukinni
hagræðingu og hagkvæmni í ís-
lensku bankakerfi, með samruna eða
víðtæku samstarfi við þær stofnanir
sem yfirtakan nær til. Í bréfi Ís-
landsbanka til einkavæðingarnefnd-
ar, sem birt er úr í Morgunblaðinu sl.
laugardag ásamt viðtali við einn for-
svarsmanna bankans, segir að rekst-
ur bankakerfisins hér kosti helmingi
meira en í sambærilegum löndum og
við sambærilegar aðstæður.
Reksturinn kosti árlega 15–16
milljarða (um 2% af þjóðarfram-
leiðslu) umfram það sem samsvar-
andi þjónusta á Norðurlöndum og
Bretlandi kostar og því sé með hag-
ræðingu eftir miklu að slægjast. Um
leiðir til úrbóta segir í bréfinu að
frekari samþjöppun í bankakerfinu
sé „forsenda“ þess að unnt sé að
„leysa úr læðingi æskilega kostnað-
arhagræðingu“, og myndi lækkun
kostnaðar „stuðla að minni fjár-
magnskostnaði heimila
og fyrirtækja“. Í viðtali
við RÚV sl. mánudag
ítrekar forstjóri bank-
ans þetta og segir að
kostnaðarlækkunin
sem hlytist af samrun-
anum „tryggði“ neyt-
endum „til lengri tíma
litið“ lægri fjármagns-
kostnað. Sams konar
fullyrðing kemur fram í
skrifum ritstjóra DV
29. júlí þar sem segir:
„Staðreyndin er sú að
íslenskar fjármála-
stofnanir eru litlar og
sameining þeirra er
allra hagur. Eigendur
hagnast og viðskiptavinir njóta betri
og ódýrari þjónustu en áður.“
Bankastjóri Landsbankans heldur
þessu sama fram í viðtali í Morgun-
blaðinu 31. júlí og í Ísland í dag á
Stöð 2 kvöldið áður hélt þáttar-
stjórnandi þessu fram við tvo þing-
menn, sem létu gott heita.
Þessar fullyrðingar eru teknar
góðar og gildar á Stöð 2, RÚV og
Mbl., a.m.k. er ekki spurt þeirrar
spurningar sem við blasir: Getur
verið að óhagkvæmni íslenska
bankakerfisins og hár fjármagns-
kostnaður stafi af skorti á samkeppni
á milli þeirra, en ekki smæð hvers og
eins?
Það er að vísu rétt að fyrirtæki
eins og bankar og tryggingafélög
sem stunda áhætturekstur verða að
ná vissri stærð til að dreifa áhættu,
en hvergi kemur fram hjá banka-
mönnum að málið snúist um það að
þessu sinni.
Ekki veit ég hvar þeir banka- og
fjölmiðlamenn lærðu þá rekstrar-
hagfræði að færri og stærri einingar
„tryggðu“ aukna hagkvæmni og
lægra verð til neytenda. Varla hafa
farið framhjá þeim kenningar
Adams nokkurs Smith, átjándu aldar
hagfræðings sem sýndi fram á að
frjáls samkeppni á markaði þar sem
henni yrði við komið, samkeppni í
verði og gæðum, væri skilvirkasta
leiðin til að auka hagkvæmni í rekstri
fyrirtækja. Þetta væri vegna þess að
samkeppni neyddi fyrirtæki til að
leita stöðugt leiða til að auka hag-
kvæmni til þess síðan að geta lækkað
verð, aukið gæði og boðið betur en
keppinautarnir, þar til ekki yrði
lengra gengið. Einhverjir heltust úr
lestinni á leiðinni, en þannig fengju
neytendurnir bestu mögulegu vör-
una á hverjum tíma og þjóðhagslega
væri þetta einnig hagkvæmast þar
sem vinnuafl og önnur gæði sem
spöruðust mætti nýta til annarrar
framleiðslu sem kæmi þegnunum til
góða, sbr. 15 milljarðarnir í útreikn-
ingum Íslandsbanka.
Hagkvæmni stærðarinnar væri
síðan hugsanleg afleiðing harðrar
samkeppni, en ekki forsenda, auk
þess sem hagræðing í sjálfu sér
„tryggir“ ekki lægra verð til neyt-
Er samruni banka for-
senda hagræðingar og
vaxtalækkunar?
Margrét S.
Björnsdóttir
Bankakerfið
Á kvarða verðs og hag-
kvæmni, segir Margrét
S. Björnsdóttir, virðist
hér ekki samkeppni
„upp á líf og dauða“
milli bankastofnana.
MIKIL umræða hef-
ur staðið að undan-
förnu um þær fyrirætl-
anir stofnfjáreigenda í
SPRON að selja Bún-
aðarbankanum yfirráð
yfir bæði sínum eignar-
hlut og fjármunum sem
samkvæmt stofnskrá
eiga að renna til tiltek-
inna þjóðþrifamála.
Þetta telja stofnfjár-
eigendur sig geta á
grundvelli þeirra laga
um viðskiptabanka og
sparisjóði sem sett
voru á Alþingi á árinu
2001.
Ýmsir þingmenn, m.a. formaður
efnahags- og viðskiptanefndar, hafa
sagt að þetta stæðist ekki lög og væri
andstætt vilja Alþingis. Þeir hafa tal-
að eins og þeir væru undrandi á því
að mál af þessu tagi gæti komið upp.
Þó var ítrekað varað við nákvæm-
lega þessum afleiðingum lagasetn-
ingarinnar í umræðum um málið á
Alþingi.
Hvað borgar hann mikið
til stjórnarinnar?
Pétur Blöndal alþingismaður fer
fyrir hópi manna sem ætla að selja
sinn hlut í SPRON og vilja fá í leið-
inni verulega fjármuni fyrir þau yf-
irráð sem þeir hafa samkvæmt lög-
unum yfir fé sem þeir eiga ekki. Í
umræðum um málið spurði ég hann
eftirfarandi spurningar:
„Síðan langar mig að spyrja hv.
þm. sem hefur velt þessum málum
mikið fyrir sér hvernig hann sjái fyr-
ir sér stöðu þessara sparisjóða og
gagnvart því að aðilar myndu vilja
eignast þá. Þá þarf að ná samningi
við þá sem stjórna sparisjóðunum
um kaupin. Það er sem sagt hægt að
kaupa sig inn í veisluna, finnst mér,
kaupa sparisjóðina upp með samn-
ingi við fáa stofnfjár-
eigendur, samningi við
stjórnir sparisjóðanna
og í gegnum þetta. Ég
spyr: Er hugsanlegt að
menn séu að verðleggja
eigið fé sem þeir eiga
ekki inni í þessari sölu,
þ.e. ráðin yfir því eigin
fé sem er í öllum spari-
sjóðnum ?“
Þó að þingmaðurinn
kysi að svara því ekki
beint hvaða stöðu
stofnfjáreigendur
fengju var svarið at-
hyglisvert. Hann sagði:
„Síðan er spurning
hvað gerist í samningum við stjórn.
Ég benti á það áðan að stjórnin verð-
ur að samþykkja framsal á hlutum.
Þar af leiðandi verður stjórnin á
þeim tímapunkti áður en breytt
verður í hlutafélag afskaplega valda-
mikil. Hún hefur þetta allt í hendi
sér. Hún gæti t.d. heimilað að ein-
hver stór aðili keypti alla hluthafana
út á mjög háu verði og þá er spurn-
ingin, ég þori varla að segja það:
Hvað borgar hann mikið til stjórn-
arinnar?“
Þjóðin hefur fylgst full undrunar
með darraðardansinum um SPRON.
Pétur Blöndal hefur kosið sér það
hlutskipti að vera í fyrirsvari fyrir
menn sem vilja græða á fé sem þeir
eiga ekki með því að selja yfirráðin
yfir því. Orð hans á Alþingi eru op-
inber gögn.
Eftirfarandi spurningar hljóta að
vakna:
Hefur sá hópur stofnfjáreigenda
sem hann fer fyrir boðið stjórn
SPRON fé fyrir að samþykkja fyr-
irhugaðan gerning?
Hefur hópurinn, sem hefur lýst því
yfir að hann ætli að setja stjórn
SPRON af, boðið aðilum sem eiga
ríflega hluti eða geta tryggt yfirráð
yfir slíkum hlutum stjórnarsetu með
góðum kjörum?
Vinnubrögð Alþingis við þá laga-
setningu sem hefur valdið þessum
umbrotum er ádeiluverð. Afstöðu
stjórnarliða er ágætlega lýst í and-
svari viðskiptaráðherra við áhyggj-
um, viðvörunum og athugasemdum
mínum við frumvarpið. Ráðherrann
sagði: „Hæstv. forseti. Það er þetta
með hver á hvað. Ég segi það aftur
við hv. þm.: Hver á að fara með þenn-
an eignarhlut ef ekki þeir sem eru þó
stofnfjáreigendur? Við höfum bók-
staflega ekki aðra útgönguleið ef við
viljum yfirleitt breyta lögum um
sparisjóði og gera þeim mögulegt að
eiga möguleika í þeirri hörðu sam-
keppni á fjármagnsmarkaðnum. Ég
tel eðlilegt að hv. þm. og aðrir hafi
efasemdir um málið og um þetta at-
riði en ég hef ekki heyrt að nokkur
hafi getað bent á betri leið til þess að
ná fram því markmiði sem ég held að
við öll eða allflest stefnum að í sam-
bandi við frv.“
Þetta svar sýnir að áhuginn fyrir
því að leita leiða sem ekki hefðu
hættur af því tagi sem sannanlega
mátti sjá fyrir var enginn og niður-
staða stjórnarmeirihlutans var sam-
kvæmt því gamla mátæki að betra er
illt að gera en ekki neitt. Sú krafa
hvílir nú á Alþingi að taka þetta mál
til vandaðrar meðferðar þar sem tek-
ið verði fullt tillit til þess skýra vilja
sem fyrir liggur í stofnskrám spari-
sjóðanna um það hvert arður af
starfsemi þeirra skuli renna.
Sparisjóðirnir
Jóhann Ársælsson
Sparisjóðir
Sú krafa hvílir nú
á Alþingi, segir
Jóhann Ársælsson,
að taka þetta mál til
vandaðrar meðferðar.
Höfundur er alþingismaður.