Morgunblaðið - 01.08.2002, Page 39

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. ÁGÚST 2002 39
„MÓÐIR unni drengnum sínum
mjög, það var henni hörð raun að
mega ekki leggja hann á brjóst.
Ég taldi rétt, að hún gerði það
ekki, því að þá mundi hún fyrr
verða þurrmjólka og við áttum nú
annað verk fyrir höndum.“ (Bein
tilvitnun í ævisögu Frederic
Loomis læknis) Nú þegar hafin er
hin árlega brjóstagjafavika er okk-
ur hollt að líta til baka og horfa
fram á veginn.
Í skýrslum Sigurðar Sigurðsson-
ar héraðslæknis í Dalasýslu um
1907 lýsir hann meðferð ungbarna.
Fæst börn eru höfð á brjósti, flest
fá pela sem hirt er misjafnlega
um. Lýsir hann pelaspena sem
tálguðum úr tré og borað á gat,
pelaspeninn endist lengi en er
jafnframt illa þrifinn. Sigurður
segir sóðaskap og kúamjólk flýta
fyrir dauða barnanna, en tíðni
ungbarnadauða var há á þessum
tíma.
Í skýrslu Jóns Blöndal í Borg-
arfjarðarhéraði bendir hann á að
mæður hafi börn sín ekki nærri
nógu almennt á brjósti. Því séu
meltingarsjúkdómar tíðir.
Hann bendir jafnframt á að
mæður vilji ala börn sín á brjósti
en hafi oft ekki lag á því að venja
þau á brjóst og að yfirsetukonur
gangi ekki nógu röggsamlega
fram í því að kenna börnum að
sjúga.
Á þessum tíma höfðu konur sem
bjuggu í þéttbýli börn sín frekar á
brjósti þar sem erfitt var að fá
kúamjólk. Amma mín var ein af
þessum konum, en aldrei minnist
ég þess að hún hafi talað um
brjóstagjöf.
Eitt sinn er ég var á ferðalagi í
Akraborginni varð tveggja ára
gömul dóttir mín þyrst og vildi fá
að drekka og fékk brjóstið, þá
heyrist í aldraðri frænku minni:
ætlarðu að verða eins og hún
amma þín og hafa börnin á brjósti
til þriggja ára aldurs.
Á þessum tíma var heilbrigð-
iskerfið í frumbernsku sinni. Mikið
hefur unnist en vandamálin eru
þau sömu hvað ungbörnin varðar,
þeim þarf að kenna að taka brjóst
og mæðrum þeirra að leggja þau á
brjóst.
Við bætum heilsu barna okkar
með brjóstamjólk sem inniheldur
rúmlega 1000 næringarefni og
mörg þeirra vitum við ekki enn
hvað gera, samt vitum við að með
því að gefa barni brjóstamjólk
verndum við það fyrir ýmsum
sjúkdómum síðar á ævinni og
drögum úr líkum á ofnæmi.
Þurrmjólkin inniheldur einungis
um 60 næringarefni. Hvar fá pela-
börnin þá hin 940 næringarefni
sem skortir? Stórt er spurt en fátt
um svör.
Í okkar vestræna samfélagi hafa
ungar mæður jafnvel aldrei séð
aðra konu gefa barni brjóst þegar
þær standa sjálfar frammi fyrir
því að brjóstfæða barnið sitt. Oft
má sjá barn lagt á brjóst í sömu
stellingu og þegar barni er gefinn
peli, slíkt lofar ekki góðu vegna
þess að brjóstagjöf og pelagjöf eru
gerólíkar athafnir.
Munnur og gómur vinna allt
öðruvísi.
Mæður verða að læra að leggja
barn á brjóst einnig verður barnið
að læra að taka brjóstið og mjólka
það. Brjóstastærð, lögun brjósta
og staðsetning geirvörtu ræður
öllu um hvað er rétt
ásetning við brjóstið.
Það að barn og móðir
liggi maga við maga
á einungis við þegar
mæður eru með lítil
brjóst og geirvartan
vísar fram.
Hins vegar eru
brjóst misjöfn að
stærð, lögun og stað-
setningu geirvört-
unnar, ekki síst þeg-
ar sífellt verður
algengara að konur
fari ýmist í brjósta-
minnkun eða -stækk-
un. Því er rétt ásetn-
ing breytileg á milli
kvenna.
Rétt ásetning er þegar hægt er
að draga beina línu frá
miðri rót brjóstsins
gegnum geirvörtuna
og höfuð barnsins og
aftur að hnakka þess.
Ef nef barnsins press-
ast upp við brjóstið
bendir það til þess að
barnið liggi of hátt.
Þess vegna er mikil-
vægt að velja rétta
stærð á brjóstagjafa-
púðum þar sem mæður
eru misháar upp til
brjóstsins. Móðir skal
gefa barni sínu brjóst í
þeirri stellingu sem
henni líkar best.
Ljósmæður, hjúkr-
unarfræðingar og áhugafólk um
brjóstagjöf á í dag kost á því að
sérhæfa sig í því að aðstoða konur
við brjóstagjöf.
Námið er erfitt hér á landi þar
sem allur undirbúningur er á eigin
hendi því engin námskeið eru í
boði nema að fara til útlanda.
Nú þriðja árið í röð hefur hópur
íslenskra kvenna lagt út í alþjóð-
legt IBLCE próf sem tekið er
samtímis í 12 löndum á jafnmörg-
um tungumálum af 2600 konum.
Þetta gefur þeim alþjóðleg réttindi
til að starfa sem brjóstagjafaráð-
gjafar.
Því geta ungar mæður í dag leit-
að sér aðstoðar hjá sérfræðingum,
þegar vanda ber að höndum í
brjóstagjöf.
Alþjóðleg
brjóstagjafa-
vika árið 2002
Arnheiður
Sigurðardóttir
Brjóstagjöf
Móðir skal gefa
barni sínu brjóst,
segir Arnheiður
Sigurðardóttir,
í þeirri stellingu sem
henni líkar best.
Höfundur er hjúkrunarfræðingur og
LLL-brjóstagjafarleiðbeinandi.