Heimilistíminn - 14.10.1976, Blaðsíða 28

Þeir fóru vestur
hópur Tankton-Súa i biiöum. Hinn 27.
ágúst var Pryor liöþjálfi svo sendur viB
þriöja mann aö bjóBa Indiánunum til
fundar. Janktonar voru mun friösamari
þjóö en frændur þeirraTetonarnir og tóku
liöþjálfanum meö kostum og kynjum og
buöust til aö bera hann til þorps sfns á
visundsfeldi — en slikt var mesta sæmd
sem þeir veittu nokkrum gesti. Hann af-
þakkaöi sómann á þeirri forsendu aö hann
væri ekki nema undirforingi aö tign. Hann
þekktist hins vegar aö gjöf heilan hund
steiktan yfir eldi. Hann kann aB hafa setzt
aB þeirri máltiö meB nokkrum efasemd-
um, en þær hurfu honum brátt, og hann lét
þess getiö aö kjötiö heföi veriö ágæta vel
matreitt. AkveBiB var aö efna til mikils
viöræöufundar tveimur dögum siöar. Svo
hélt Pryor til sinna manna og fylgdu hon-
um fimm höföingjar og sjötiu hermenn.
Þetta var fyrsta stóra Indiánaþorpiö,
sem leiöangursmenn höföu fyrir hitt, gert
af keilulaga tjöldum úr stöngum, sem á
boru breidd visundaskinn máluö hvít og
rauð. 1 hverju tjaldi bjuggu tíu til fimm-
tán manns. Eldur logaöi i miöju tjaldi og
leitaöi reykurinn upp um gat á þakinu.
bessi eldur var einungis til hitunar, þvi
matur var eldaður I skýli hjá ibúöartjald-
inu. Lewis og Clark leizt vel á þessa
menn, þeir höföu yfir sér „ákveöinn svip
virðuleika og festu”. Klæddir voru þeir i
kufl og legghlifar úr visundshúö utan yfir
lendaklæöi og mjög glysgjarnir. Sumir
gengu meö hálsbönd meö þriggja þum-
lunga löngum bjarnarklóm, og allir voru
þeir faröaöir og meö puntsvinsbrodda og
fjaörir i hári. Flestir voru vopnaðir boga
og örvum, en fáeinir áttu fornar fugla-
byssur. Gestirnir veittu athygli ungum
mönnum, sem blönduöust ekki fjöldanum.
Þetta voru „hundakapparnir”, sérstakar
hersveitir sem bandaríska riddaraliöiö
átti eftir aö kynnast óþyrmilega I Indi-
ánastriöunum sextiu árum siöar. Þeir
voru eiöi bundnir aö hopaaldrei. Lewis og
Clark greina frá þvi fullir aödáunar
hversu tuttugu og tveir þessara manna
hafi nýlega tekið þátt i orrustu gegn
Kráku-Indiánum og hafi átján falliö, en
hina fjóra hafi vinir og samherjar þurft aö
draga af vigvellinum. En landkönnuöirnir
láta þess lfka getiö, aö þrákelkni þeirra
og einstrengingsháttur leiöi þá stundum i
gönur. Þeim var sagt frá flokki þessara
garpa, er fariö heföu yfir isi lagt vatn er
isinn brast og einn féll i vök. Hinir héldu
áfram og drukknuöu fremur en brjóta odd
af oflæti sinu og snúa viö eöa sveigja
kringum ótrygga svæöiö.
Lewis og Clark völdu til ráöstefnunnar
opið rjóöur undir stóru tré og drógu upp
fánann er æösti höföingi janktona,
Skjálfhentur, gekk til mótsins meö undir-
höföingjum sinum sem hétu Hvita-Trana,
Poní-sleginn og Hálfur-Maöur. (Gera má
ráö fyrir aö hinn siðastnefndi hafi ekki
hlotið nafn sitt vegna skorts á hreysti eöa
karlmannsnáttúru heldur hafi hann sjálf-
ur tekiö sér þetta nafn af hógværö, hann
hafi meö öörum oröum ekki gert kröfu til
að vera talinn mikill kappi.)
Fyrsti fundurinn fór vel fram. Aö lok-
inni heföbundinni inngangsathöfn þar sem
friöarpipa var reykt hélt Lewis sfna
venjulegu ræöu um aö Bandarikin tækju
nú aö sér aö vernda Indiána og lét svo af
hendi gjafir sinar — stóra oröu, sprotum
settan jakka iiöþjálfa i stórskotaliöinu og
þristrendan baröahatt meö rauöri fjööur
handa yfirhöfðingjanum og minni oröur
handa hinum óæöri. Höfðingjarnir héldu
fund innbyrðis og tilkynntu siöan aö þeir
mundu svara daginn eftir. Þaö sem eftir
var dagsins fór þvi i gleöskap. Indiánarn-
ir sýndu bogfimi sina. Lewis lætur þess
getiö, aö hann hafi séö aöra Indiána hæfa
mun betur af boga og lét sér fátt um finn-
ast, en veitti þó sigurvegaranum verö-
laun. Svo hófst dansinn, margra stunda
fábreytilegur dans viö undirleik frá
trumbum og hringlum úr visundahúöum
meö skröltandi steinum inni i.
Næsta dag hófst mótiö aftur meö viö-
höfn á friöarpipureykingum. Svo reis
Skjálfhentur höföingi upp og tók til máls.
Franskur maöur, sem meö Súunum bjó,
túlkaöi ræöu hans. Höföinginn kvaö Eng-
lendinga og Spánverja hafa gefiö sér orö-
ur, ,,en ekkert til aö festa þær i, þar sem
þér hafiö gefiö mér bæöi oröur og fatnaö.
En vér erum samt fátækir og sú er ósk
min, bræöur, aö þér gefiö oss einnig eitt-
hvaö handa konum vorum”. AB loknum
ræðum annarra höföingja tók einn af
köppum þeirra til máls og sagöi, aö þaö
sem þeir raunverulega vildu væri „mjólk
hins Mikla-Föður” (viski) en kjarninn i
ræöum þeirra flestra var aö þeir væru fá-
tækir og þyrftu kaupmenn, sem færöu
þeim varning og byssur. Ef þaö fengist
væru þeir fúsir aö friömælast viö grann-
þjóðirnar og senda sendimenn til
Washington til marks um góöan ásetning.
Lewis og Clark iétu af hendi frekari gjafir
til aö staöfesta samning þess efnis aö
sendimenn Súa sæktu heim Washington
aö ári.
Þetta var enginn stórsigur, en þeir
þurftu tæpast aö búast viö meiru. 1 þaö
minnsta skildu þeirsvo viöjanktona, aö
báöir aöilar voru sáttir. Daginn eftir
héldu þeir áfram ferðinni og sóttist greiö-
lega upp ána i viku eöa svo. Þarna var
mjög mikiö um vlsunda — þeir gátu sér til
að I einni hjöröinni væru fimm hundruö
skepnur. Unglingurinn George Shannon
sannaöi þeim nú I fyrsta sinn hve léttilega
hann gat villzt. Hestarnir tveir, sem
veiöimennirnir notuöu, reikuöu frá hópn-
um um nótt og hann var sendur eftir
þeim. Hann fann hrossin, en geröi ráö fyr-
ir aö leiöangrinum heföi sótzt betur förin
upp fljótiö en raun var á og lenti þvl á
undan hópnum. Hann fór á undan þeim I
meir en viku áöur en hann áttaöi sig á
villu sinni og sneri viö. A sextánda degi
frá þvi hann varö viöskila viö félaga sfna
fann hann þá aftur. Hann haföi oröiö aö
skilja eftir annan hestinn, sem oröinn var
örmagna, og sjálfur var hann nær dauöa
en lifi af hungri. A fjóröa degi var hann
oröinn kúlnalaus en tókst þó aö skjóta
kaninu með höröu spreki i byssukúlu staö.
Annars nærðist hann á berjum. Hann var
svo örvæntandi oröinn, aö hann var i þann
veg aö drepa hinn hestinn sér til matar
þegar hann kom auga á hópinn á leiö upp
ána til hans.
Nú bar ekkert til tiöinda i nokkrar vik-
ur. Þeir sigldu krókinn mikla á Missouri,
þar sem fljótiö rennur svo til i hring,
framhjá Sedruseyju þar sem franskur
kaupmaöur haföi bækistöö. Hinn 24.
september fengu þeir fyrsta ávæning þess
aö þeir væru komnir i land Teton-Súa.
Coulter var á veiöum uppi á bakkanum.
Meöan hann læddist aö veiðidýri var stol-
iö hesti hans, hinum eina sem leiðangur-
inn áttieftir. Aöalhópurinn hitti fimm Súa
viö ána. Lewis lét manna fallbyssuna og
baö menn sina vopnast og setti út akkeri
nokkuö frá landi. Túlkurinn hrópaöi til
Indlánanna aö þeir færu meö friöi, en
væru óhræddir viö Tetona og vildu fá
hross sitt aftur. Þeir ætluöu aö færa
höföingja Tetona hestinn aö gjöf, en
mundu ekki tala viö hann fyrr en skilað
heföi veriö þýfinu. Súarnir fimm kváöust
ekkertvita um hestinn, en sögöust mundu
koma honum til skila ef þeir fyndu hann.
Lewis og Clark voru ekki meö öllu sáttir
viö þetta og sendu einn Indiánann aö
segja höföingja sinum aö þeir vildu ræöa
viö hann. Hinum Indiánunum var leyft aö
sofa á bakkanum og gætti þeirra
þriöjungur leiöangursmanna, sem jafn-
framthaföi vakandi auga meö litlu bátun-
um tveimur sem voru þar á bakkanum.
Hinir sváfu i stóra bátnum meö byssur
sinar sér viö hliö.
Með morgninum fór allur hópurinn I
land og var skipaö liöi aö hermannasiö,
allir vopnaöir byssum. Faninn var dreg-
inn að húni er æösti höföinginn, Svarti-
Vlsundur, kom aö og meö honum Óeirinn,
sem stóð honum næstur aö tign, og einir
fimmtiu striösmenn. Ekki höföu þeir
stolna hestinn meöferöis. Þeir voru stór-