Skinfaxi - 01.11.1941, Blaðsíða 23

SKINFAXI
71
mætti að orði komast — sem fáir þekkja og enn færri skilja.
í heimalandi hvers einasta býlis á landinu er fjöldi náttúru-
einstaklinga af þjóðþekkum tegundum, sem lifa saman í ríkj-
um og félögum, og heyja baráttu fyrir lífinu eins og fólkið.
Þar er fjöldi blómjurta, grasategunda, fugla, skordýra o. m. fl.
Oft er litið svo á, að sumar þessar tegundir séu gagnslaus-
ar og mönnum til ama og óþæginda. Þá er herjað á þær
miskunnarlaust, sem væru þær óvinaþjóð, og reynt að út-
rýma þeim með öllu móti. Stundum sjá menn þó eftir á, að
þeir hafa gert sjálfum sér með því mikið tjón. Menn eru
jafn-ófróðir um steina og bergtegundir og samsetning þeirra
og verðmæti, enda þótt þeir séu alstaðar kringum híbýli
manna, og fólkið gangi daglega á þeim.
Hverl sem litið er, ber einhver fyrirbrigði náttúrunnar
fyrir augu manna og eyru. Hver þúfa, laut, brekka og bali
í heimalandi hverrar ábúðarjarðar á landinu, er heimili fjölda
jurta og smádýrategunda, sem eiga þar lífsuppeldi, fæðast
þar og deyja. Tegundir jiessar tala mál, 'sem fæstum mönn-
um er gefið að skilja og skynja, eða leggja sig eftir að læra.
Engum stæði þó nær en ábúanda á hverri jörð, að afla sér
þekkingar á náttúrulífi i landareign sinni. Hann ætti að þekkja
hverja einustu jurt, sem þar vex, eins vel og eyrnamörkin
á sauðfé sínu. Og allar aðrar tegundir, lifandi og dauðar, smá-
ar og stórar, í riki náttúrunnar, þær, er þar eiga heima.
Þetta ætti að vera með því fyrsta, sem hver maður heimtaði
af sjálfum sér, um leið og hann reisir bú á jörð. Aðstoðar
sérfræðinga eða vísindamanna ætti ekki að þurfa með, til þess
að ráða við þetta, að öðru leyti en því, hvað hægt er að
slyðjast við hækur þeirra og ritgerðir. Hver meðalgreind-
ur og athugull alþýðumaður getur sem bezt allnigað og rann-
sakað náttúruna umhverfis sig, af eigin ramleik, með ein-
földum lijálpargögnum.
Nú á dögum standa menn betur að vígi að gefa sig við
náttúrurannsókn, en nokkru sinni fyr. Ágælar bækur eru
fyrir hendi að styðjast við, sem ekki voru til áður. Má þar
nefna Islenzk dýr I—III, eftir Bjarna Sæmundsson, og Flóru
íslands eftir Stefán Stefánsson. Þetta eru ágæt stuðningsrit
fyrir alla, sem fást við náttúrurannsókn. Enn eru þó stór-
ar eyður i alþýðlegar bókmenntir um náttúrufræði. Það vant-
ar með öllu skordýrafræði, steinafræði, jarðlagafræði o. fl.,
á borð við áðurgreindar hækur. Ljósmyndavél, sjónauki (kík-
ir) og smásjá (stækkunargler) eru nauðsynleg áhöld við at-
hugun jurta og dýra. Þau ættu að vera til á hverju sveita-