Andvari - 01.01.1895, Blaðsíða 72

42
kýr, 30 ásauðar og 6 ær, kúgildishross, 3 hundruð
í metfé o. s. frv., enn fremur segir, að þangaðliggi
undir tvö bænhús (hvar?) og takast 6 aurar af
hvoru1. Hnappavallakirkja átti þá 30 hesta hrís-
högg í Breiðárlandi. Eptir eldgosin miklu og jökul-
hlaupin á miðri 14. öld hefir kirkjan lagzt af á
Breiðá; seinast á öldinni voru að minnsta kosti
kirkjuklukkurnar frá Breiðá komnar að Stafafelli.
Bærinn hefir ef til vill þá farið af og verið byggð-
ur upp aptur. Breiðamörk hefir verið byggð fram
á 17. öld öndverða, en í byrjun 18. aldar er jörðin
i eyði; í jarðabókum 1709 er Breiðaraörk kölluð
eyðijörð, en þó metin 6 hundruð og 80 álnir og
landsskuld talin 40 álnir; þar er sagt, að jörðin hafi
skógartak nokkuð í Breiðamerkurmúla; liklega hefir
hann þá ekki verið luktur jöklum. í skýrslu um
eyðijarðir í Öræfum2, er ísleifur sýslumaður Einars-
son lót gjöra 1712, segirsvo um Breiðumörk: »Breiða-
mörk hefir bær heitið og var byggð fyrir 60 árum;
var hálf kóngs eign, en hálf bænda eign, öll jörðin
6 hundruð. Hún er nú af fyrir jöklavatni og grjóti,
sést þó til tópta; þar hafði verið bænhús, og lá
þar milli dyraveggja 1 bænhústóptinni stór heila,
hálf þriðja alin á lengd, en á breidd undir tvær áln-
ir, vel þverhandarþykk, en hvítgrá að lit, sem köll-
uð var Kárahella; sést hún nú ekki, en þó kunna
menn að sýna, hvar hún liggur undir. Er það sagt,
1) ísl. Fornbréf'asafn II. bls. 772—73.
2) Hdrs. Hasks, nr. 102 — 8vo. Prentað í Norðanfara
(þó ekki orðrétt) 17. árg. 1878, bls. 43—44; ágrip af sörau
skýrslu er prentað í jarðeldariti M. Loptssonar, bls. 84—87.
Um eyðibæi í Öræfum heíir Kr. Kalund ágætlega ritað í Hist.
topogr. Beskr. af Isl. II, 281—301.