Skírnir - 01.01.1929, Síða 68
62
Daði Halldórsson og Ragnheiður Brynjólfsdóttir. [Skirnir
i Prestastefnubók hans í Þjóðskjalasafninu, bls. 241 — 245,
eins og það er dagsett í Skálholti 16. júní 1651, og Iesið
upp á Alþingi sama ár.
Tildrög þessarar ritgerðar voru þau, að biskup vildí
afnema það ranglæti gagnvart konum, að karlmaður mætti
sverja sig undan faðerni, ef einhverju þótti skeika um venju-
legan meðgöngutíma. Ritið er samið af jafnmiklum lærdómi.
sem sannfæringu, og biskup gerir rækilega grein fyrir þeirri
niðurstöðu, sem vísindin hafa komizt að í þessum efnum,
bæði að fornu og nýju: að fæðingartíminn bregðist iðulega
til beggja vona, svo að munað geti vikum og jafnvel mán-
uðum á hvorn veg — og fer þar jafnvel lengra en líf-
fræði vorra daga leyfir sér.
Ep þó að Ragnheiður þurfi ekki að flýja á náðir neinna
undantekninga i þessum efnum, hafa samfarir þeirra Daða
samt getað hafizt löngu fyrir 11. maí og hún þá framið
meinsæri engu að síður. Er hún saklaus eða sek — vér
viljum vita annaðhvort, hvorki til að sýkna hana né dæma,
aðeins til að þekkja hana.
í Lífssögu Þórðar Daðasonar, sem samin er af Brynj-
ólfi Sveinssyni sjálfum, segir á einum stað um för Ragn-
heiðar til Bræðratungu:
». . . Virðuleg höfðings matróna Helga Magnúsdóttir, sem þar
átti og enn á fyrir að ráða, hafði þangað til Bræðratungu Ragnheiði
Brynjólfsdóttur af sinni geðprýði og göfuglyndi að sér tekið, máske
að hún heyrt hafi illan orðróm á leika um dagfar og framferði þeirra
Daða og Ragnheiðar hér á heimilinu, og hafi þvi viljað þeirra dag-
legri umgengni hvort við annað i sundur bægja«.
Vér sjáum þá, að Daði og Ragnheiður eru saman i
Skálholti allt sumarið eftir eiðinn fram i lok september-
mánaðar, því að Ragnheiður er þá þar við dánarbeð ömmu
sinnar og fer þaðan ekki fyr. Og þó að búið sé að vígja
Daða til prests í júlí, fer hann ekki samt úr Skálholti; þau
eru þar daglega á heimilinu, og dagfari þeirra og fram-
ferði er svo háttað, að orðrómur, sem á því leikur, getur
hugsazt að berist til Bræðratungu. Ef Ragnheiður hefur
svarið rangan eið, og Daði hefur hylmað yfir með henni,.