Skírnir - 01.01.1929, Page 93
Skírnir]
Lifsskoðun Hávamála og Aristoteles.
87
Óbrigðra vin
fær maðr aldregi
en manvit mikit. (6)
í þessari samlíkingu við óbrigðan vin felst fyrst og fremst
það, að vér eigum að treysta vitinu eins og vér treystum
tryggum vini, þar sé vort bezta athvarf, en jafnframt hitt,
að vér eigum ekki að bregðast vitinu, breyta á móti boð-
um þess, og loks skín út úr þessum orðum ánægjan af
því að hugsa, ánægjan af sambúðinni við vitið, ef svo má
að orði kveða. Vitið er betra en auður, því að heimskur
maður kann ekki að beita auðnum rétt og
svá er auðr
sem augabragð,
hann er valtastr vina. (78)
öll tilvera hins volaða er undir vitinu komin. Það er síð-
asta og eina athvarf hans.
Þessari virðingu höfundarins fyrir vitinu, trausti og ást
á þvi fylgir ljós skilningur á því, hvernig menn eiga að
afla sér þekkingar með stöðugri athugun:
Hinn vari gestr,
er til verðar kemr,
þunnu hljóði þegir;
eyrum hlýðir,
en augum skoðar;
svá nýsisk fróðra hverr fyrir. (7)
En um það, sem ekki ber sjálft fyrir augu og eyru, verð-
ur að spyrja:
Fregna ok segja
skal fróðra hverr,
sá er vill heitinn horskr. (63)
Hann á ekki aðeins að spyrja, heldur verður líka að segja
frá og fræða aðra, um leið og hann fræðist af þeim. Að
líkindum ekki aðeins vegna þess, að »glík skulu gjöld gjöf-
um«, heldur og fyrir þá sök, að þekking vor skýrist fyrir
sjálfum oss, er vér komum orðum að henni. Vér eigum
raunar með fullum sanni þá eina hugsun, sem vér getum