Skírnir - 01.01.1929, Síða 100
94
Lifsskoðun Hávamála og Aristoteles.
[Skimir
brigðast í eðli manns, lifir maður öðrum um ókomnar aldir.
Mitt og þitt verður allt eitt, þegar um hin varanlegu gæðin
er að tefla.
Carlyle hefur líkt mönnunum á deyfðar- og vandræða-
tímum við »þurt, dautt eldsneyti, er bíður eftir því, að eld-
ingu himins slái niður og kveiki í því. Mikilmennið, sem
fengið hefur sitt frjálsa afl beint úr hendi guðs, er eldingin.
Orð hans er hið læknandi vizku-orð, sem allir geta trúað.
Allt logar glatt í kringum hann, jafnskjótt og hann hefur
tendrað í því líkan eld og í sjálfum honum brennur^.1)
»Hið frjálsa afl« og »hið læknandi vizku-orð«, »eldingin«,
»lof ok líknstafir«, »brandr af brandi brenn«, kemur allt í
sama stað niður. Orðstírinn, sem aldrei deyr, er sá andans
eldur, er tendrast af dæmum mikilmenna. —
Eitt er nú, hvernig Hávamál líta á gildi lífsins og mark-
mið þess, annað skoðun þeirra á mönnunum almennt. Þar
kemur mér jafnan í hug orð Bjarna Thorarensens til kunn-
ingja síns:
Fengið hef ég bréf
frá þér af vegum
hinna náköldu
norðanvinda.
Fylgdi þvi sem þeim
þurt og hreint veður.
»Þurt og hreint veður« — og heldur kalt er í dómum
Hávamála um mennina:
Litilla sanda,
litilla sæva,
litil eru geð guma. (53)
Það er ekki stórstreymt í mannssálunum. Þeir eru smásálir.
Eigingirnin býr undir, jafnvel þar sem annað sýnist. »Ey
sér til gildis gjöf« (145, sbr. 39), og höfundurinn brosir í
kampinn, er hann segir:
Hér ok hvar
myndi mér heim of boðit,
‘) Thomas Carlyle, On heroes, hero worship and the heroic in
history. London: Chapman and Hall, 1901, bls. 12.