Skírnir - 01.01.1929, Side 104

98 Lifsskoðun Hávamála og Aristoteles. [Skírnir
»HIátr við hlátri skyli höldar taka« (42). »Vápnum ok váð-
um skulu vinir gleðjask, þat er á sjálfum sýnst« (41). Þó
þurfa gjafirnar ekki allt af að vera stórar (52). í stuttu
máli: Vináttan heimtar endurgjald, jöfnuð, bergmál. í fljótu
bragði kann þetta allt að virðast hversdagslegar verzlun-
arreglur og ekkert annað, en höfundurinn veit vel, hvað
hann er að fara. Vináttan, eins og hvert annað hugarþel,
lifir og nærist af athöfnunum. Mönnum er eiginlegt að
fórna einhverju fyrir þá, sem þeir unna, og hins vegar fer
mönnum, eins og Aristoteles hefir fyrir löngu sýnt, að þykja
vænt um þann, sem þeir fórna einhverju fyrir. Sá, sem
gefur vini sínum gjöf, glæðir þar með hjá sjálfum sér vin-
arþelið til hans, og hinn gerir eins með því að gefa á móti.
Sá, sem þiggur án þess að gefa aftur, verður minni vinur
eftir en áður. Eigi vináttan að haldast, verður að vera jafnt
á báðar hliðar. Einmitt af því að vináttan lifir á verkun-
um, eru vopn og klæði svo góðir gripir til gjafa — »þat
er á sjálfum sýnst« — þau skarta á manni sjalfum og eru
þannig sýnilegur vottur og minning um gefandann og vin-
áttuna og halda henni þar með við.
í því að blanda geði við vin sinn er fólgin fullkomin
hreinskilni og þar með að segja honum til syndanna, ef
þörf gerist: »era sá vinr öðrum, er vilt eitt segir« (124)
kenna Hávamál. Jafnframt á maður aldrei að verða fyrri
til að slíta vináttunni (121). En þar af leiðir, að »óvinar
síns skyli engi maðr vinar vinr vera«, því að þar sem
tveir menn standa á öndverðum meiði, er ekki unnt að
fylgja báðum að málum, heldur verður að velja á milli og
þar með bregðast öðrum hvorum. Og þar sem vináttan er
einskonar sifjar og sálufélag, ríður á að velja sér góðan
mann að vini:
Góðan mann
teygðu þér að gamanrúnum
ok nem líknargaldr meðan þú lifír. (120)
Vinátta vondra manna stendur skamma stund:
Eldi heitari
brennr með illum vinum