Tímarit lögfræðinga - 01.10.1984, Qupperneq 5

kunnugt er. Undirritaður telur að fulls réttaröryggis sé gætt með þeim til-
lögum sem hér verða settar fram. Þó er Ijóst að mjög reynir á málsforræðis-
og sakarforræðisregluna eins og jafnan við gerðardómsmeðferð. Tillögurnar
eru þessar:
1. Að komið verði á fót fastri gerðardómsstofnun. Hún starfi eftir sérstök-
um samþykktum sem hún setur sér sjálf. Ekki er óeðlilegt að Lagastofnun
taki að sér þetta hlutverk í byrjun en fleiri aðilar, ekki síst einkafyrirtæki,
koma að sjálfsögðu til álita. Gert er ráð fyrir þvf að gerðardómsstofnunin sjái
um viss framkvæmdarstörf í sambandi við þau mál sem henni berast. Hún
mundi t.d. gera lista yfir dómendur og útnefna þá, útbúa reglur um málsmeð-
ferð sem gerðarmenn eiga að starfa eftir, veita upplýsingar og leiðbeiningar
o.s.frv.
2. Nauðsynlegt er að útbúa og auglýsa reglur um skipun gerðardóms og
málsmeðferð. Þær verða ávallt að fullnægja vissum lágmarksskilyrðum. Þar
verður því m.a. að ákveða:
a. Að dómsformaður skuli ávallt vera þeim kostum búinn að hann fullnægi
skilyrðum laga til þess að verða skipaður hæstaréttardómari. Gerðardóms-
stofnunin tilnefni síðan meðdómsmenn eftir ósk aðila eða ex officio í sam-
ræmi við reglur eml.
b. Að nákvæmar reglur verði um það hvernig þóknun til gerðarmanna skuli
ákveðin. Þess verði sérstaklega gætt að henni sé í hóf stillt.
c. Að gerðardómsstofnunin taki ákvörðun í hvert skipti um lengd málsmeð-
ferðarinnar eftir að hafa heyrt skoðanir aðila og gerðardómsformanns. Gerð-
ardómsstofnun hafi heimild til að svipta gerðarmenn umboði sínu ef farið
yrði fram yfir þann frest hvort sem þar væri um að ræða sök aðila eða gerðar-
manna.
d. Að gerðardómur dæmi einungis eftir lögum.
e. Að gerðardómur starfi að öðru leyti eftir viðurkenndum gerðardómsreglum.
3. Gerðardómum sem fullnægðu fyrrgreindum skilyrðum yrði veitt aðfarar-
hæfi með lögum. Jafnframt yrði ákveðið að málsókn til ógildingar gerðardómi
frestaði ekki aðför.
Gert er ráð fyrir því að gerðardómsstofnunin hafi til afnota sérstakt staðlað
form um skipun gerðardóms og málsmeðferð fyrir honum. Þar komi fram
fyrrgreindar reglur og aðrar reglur sem stofnunin telur ástæðu til að setja.
Við það verði miðað að almenningur geti á auðveldan hátt skírskotað til
þessa skjals í samningum, t.d. [ samningum um fasteignir eða lausafé eða í
öðrum tilvikum. Erfitt er að hnekkja gerðardómi eins og kunnugt er. Tillögur
þessar þykja e.t.v. róttækar með hliðsjón af því og fela í sér skert réttaröryggi.
Slikur ótti hefur þó ekki við rök að styðjast. Þó er Ijóst að mikið veltur á því
hvernig til tekst í framkvæmd. Gerðardómsstofnun af því tagi sem hér er gert
ráð fyrir verður að njóta trausts almennings og þeirra sem til hennar leita.
Möguleikarnir eru góðir ef þeim meginsjónarmiðum er fylgt sem felast í til-
lögum þessum.
Stefán M. Stefánsson
59