Tímarit lögfræðinga - 01.10.1984, Page 22

andvígur var miðlínureglunni en vildi leysa málið á grundvelli sann-
gjarnra meginreglna (equitable principles) og með tilliti til aðstæðna
í hverju tilviki. Laut þessi hópur forustu frlands.
Það samkomulag sem að lokum náðist á ráðstefnunni og nú er 83.
gr. sáttmálans ber meira svipbragð tillagna síðarnefnda hópsins enda
hefur öll tilvísun til miðlínukerfisins verið þurrkuð út. Er 1. mgr. 83.
gr. svohljóðandi:
„Mörkun landgrunnsins milli öndverðra eða samliggjandi ríkja skal
komið í kring með samningi á grundvelli þjóðaréttar, eins og getið er
í 38. gr. samþykktar Alþjóðadómstólsins, svo að sanngjarnri lausn
verði náð.“
Þegar þessi samkomulagstexti er nánar skoðaður kemur í ljós að
sættir tókust hér aðeins með því að fella burt alla tilvísun í hin önd-
verðu sjónarmið en skrá þess í stað almennt orðalag sem að mestu
er innihaldslaust og allir gátu því fellt sig sæmilega við. Það felst ekki
ýkja mikið leiðbeiningargildi í þeirri almennu reglu að markadeilur
skuli leysa á grundvelli þjóðaréttar svo að sanngjörn niðurstaða fáist,
sérstaklega þegar haft er í huga að hér er um að ræða eitt hið erfiðasta
úrlausnarefni á sviði hafréttarins, svo sem glöggt kom fram í Nortli
Sea Continental Shelf málunum fyrir Alþjóðadómstólnum í Haag. Grein-
in veldur því óhjákvæmilega vonbrigðum vegna innihaldsleysis síns
og mun sennilega leiða til fleiri og erfiðari deilna um landgrunnsmörk-
in milli ríkja en ella hefði verið. f rauninni felst það í orðalagi hennar
að ekkert efnislegt samkomulag náðist á ráðstefnunni um ótvíræða nýja
þjóðréttarreglu á þessu sviði. Við því má þar af leiðandi búast að til
áframhaldandi deilna muni koma milli ríkja um landgrunnsmörkin.
Við lausn þeirra verður þá ekki síður að styðjast við niðurstöður Al-
þjóðadómstólsins í North Sea Continental Shelf málunum (1969) og al-
þjóðlegra gerðardóma sem gengið hafa í slíkum deilum.
í því sambandi getur hér einnig haft þýðingu og fordæmisgildi nið-
urstaða sáttanefndarinnar í deilu Islands og Noregs um mörk land-
grunnsins milli Jan Mayen og íslands, en ríkisstjórnir beggja landanna
samþykttu niðurstöðuna, sem felur í sér sameiginléga nýtingu grunns-
ins að hluta til, með samningi 2. júní 1982. Rétt er að taka það hér fram
að þótt Hafrétarsáttmálinn geri almennt ráð fyrir bindandi lausn deilu-
mála eru frá því nokkrar undantekningar. Meðal þeirra eru deilur um
landgrunnsmörkin milli öndverðra eða samliggjandi ríkja, sbr. gr.
298 (a) (i). Aðeins verður að leggja slíkar deilur fyrir sáttanefnd en
niðuretöður hennar binda ekki aðila.
Ekki er að efa að oft muni reyna á ákvæði 83. gr. í framtíðinni. Hún
76