Tímarit lögfræðinga - 01.10.1984, Síða 36

a) Gæzla unglinga, sjúklinga, vanfærra kvenna og fl. skv. 69. gr.
oml. Ef sökunautur er yngri en 16 ára, skal hann í stað gæzluvarð-
halds falinn forsjá barnaverndarnefndar, er komi honum fyrir á góðu
heimili eða fái honum aðra viðunandi gæzlu eftir þörfum. Sjúklinga,
vanfærar konur eða konur með barn á brjósti skal úrskurða til geymslu
eftir læknisráði á spítala eða öðrum viðeigandi stað með þeim hætti, að
heilsu þeirra sé borgið. Sú gæzla, er hér um ræðir, er í öllum tilvikum
ígildi gæzluvarðhalds og kemur því refsingu til frádráttar.
b) Farbann, trygging eða ábyrgð skv. 71. og 72. gr. oml. koma í stað
gæzluvarðhalds, en eru þess eðlis og svo ólíkar gæzluvarðhaldi, að þær
eru ekki frádráttarhæfar.
Dvöl manns á eigin heimili undir eftirliti lögreglu (stofufangelsi) er
ekki frádráttarhæf, nema um hreina innilokun sé að ræða.1) Sama máli
gegnir um vistun í einkahíbýlum annarra eða á öðrum stöðum, sem
ekki eru löggiltir til slíkrar notkunar, sbr. 72. gr. oml.
c) Handtaka skv. VIII. kafla oml. er ekki talin frádráttarhæf, þótt
henni fylgi nokkur frjálsræðissvipting. Að öllum líkindum skiptir það
ekki máli, þótt dómari hafi gefið skipun um handtöku skv. 59. gr.
oml. Óeðlilegt er að undanskilja sannanlega nauðungarvistun af þessu
tagi. Yfirleitt væri rétt de lege ferenda að draga frá sérhverja nauð-
ungarvist, sem sökunautur hefur orðið að sæta vegna rannsóknar máls,
áður en dómur er upp kveðinn.-) Það er hins vegar oft vafamál, hve
lengi handtaka hefur staðið og hvort draga eigi frá slíkan tíma, hversu
skammur sem hann er. Norræna refsilaganefndin mælir með frádrætti
handtökutímans, ef hann er lengri en 24 stundir.2) Sú leið er einnig
fær að slá því föstu í lögum, að handtaka, hversu stutt sem hún varir,
teljist a.m.k. einn dagur til frádráttar. Er fyrri leiðin valin í dönskum
rétti. Handtaka, er varir skemur en 24 stundir, kemur ekki til frá-
dráttar. Gildir það jafnt, þótt maður hafi sætt handtöku oftar en einu
sinni í sama máli og handtökutíminn nái samanlagt 24 stundum.3)
d) Geðrannsókn. Ef sökunautur er úrskurðaður í gæzluvarðhald jafn-
framt geðrannsókn, leiðir það beint af 76. gr. hgl., að gæzluvarðhalds-
vistin kemur til frádráttar. Að öðru leyti verður geðrannsókn því að-
eins tekin til greina, að sökunautur sé lagður inn til rannsóknar, sbr.
Hrd. XII, bls. 243 (255). Rannsóknin verður að hafa í för með sér
1) Sjá Knud Waaben, Straffe og andre retsf0lger (1983), bls. 37. Dómurinn í U 1980. 22H
snýst um takmarkatilfelli, þar sem undirréttur heimilaði frádrátt, en bæði landsréttur
og hæstiréttur hnekktu þeirri niðurstöðu.
2) Sjá Betankande om avrakning av hdktningstid m.m., NTfK 1971, bls. 330—331.
3) Sjá Knud Waaben, Straffe og andre retsf0lger (1983), bls. 37—38.
90