Tímarit lögfræðinga - 01.10.1984, Síða 53

ið liggur fyrir þykir rétt, að K, þar sem búið er að selja eignina, fái
vissan hluta af nettóandvirði hennar. Við ákvörðun á hlutanum er
tekið tillit til lengdar sambúðarinnar, sameiginlegra nota aðila af eign-
inni og tekjum aðila, meðan á sambúð stóð“.
Minnihluti Hæstaréttar var sammála meirihlutanum um það, að
ekki hefði myndast sameign eða fjárfélag samsvarandi hjúskap, og
vildi sýkna M alfarið. Minnihlutinn taldi, að sambúð aðila gæfi K
engan rétt til að fá hlut í tekjum M og líta yrði svo á, að M hefði greitt
fyrir húsið, þar sem hann var miklu tekjuhærri. Minnihlutinn tók
ekki heldur til greina þrautavarakröfu K um, að hún ætti rétt á endur-
gjaldi eða bótum eftir mati.
Dómur þessi vakti mikla athygli í Danmörku. Ekki eru þó allir sam-
mála um það, hvernig túlka skuli þennan dóm. Sumir telja, að krafa
K hafi verið dæmd út frá því sérstaka auðgunarsjónarmiði, að M hefði
ekki getað keypt húsið og þar með fengið hagnaðinn af sölu þess, ef
K hefði ekki veitt verulega fjárhagslega aðstoð. Aðrir telja, að af
dóminum megi álykta, að unnt sé að dæma þeim aðila, sem notað hefur
tekjur sínar í þágu heimilisins, peningafjárhæð samkvæmt sanngirn-
isreglu, í þeim tilvikum þegar hinn aðilinn hefur notað sínar tekjur
til fjárfestingar. Flestir eru þó sammála um, að fleiri dómar þurfi
að ganga í Hæstarétti, áður en hægt sé að fullyrða um afstöðu Hæsta-
réttar til þessara mála.1)
Eins og fyrr getur, er Hrd. 1981:128 fyrsti dómurinn, sem víkur
frá þeirri dómvenju að dæma ráðskonulaun og dæmir í staðinn öðr-
um sambúðaraðila hlutdeild í þeirri eignamyndun, sem hefur átt sér
stað á sambúðartímanum.2) Frá því að sá dómur gekk hafa gengið
4 hæstaréttardómar um fjárskipti vegna slita á óvígðri sambúð, og
virðist vera unnt að lesa úr þeim dómum ákveðna stefnubreytingu hjá
Hæstarétti. Að vísu er í tveimur þessara dóma, Hrd. 1982:1107 og Hrd.
1983:865, dæmd greiðsla vegna vinnuframlags á heimili á sambúðar-
tíma, en hafa ber í huga, að í hvorugu málinu var höfð uppi krafa
um hlutdeild í eignamyndun eða sameign, og bæði málin voru höfðuð,
1) Sjá Inger Margrete Pedersen: Jnristen & 0konomen 1981 s. 217, Vibeke Vindel0v: U
1980 B s. 226, V. Tops0e: U 1980 B s. 333, J0rgen Graversen: Familieret 1980, s. 611,
P. Holm-J0rgensen: U 1981 B s. 16.
2) í sératkvæði í Hrd. 1978:893 taldi einn dómarinn lagarök benda til þess, að sambúðar-
kona öðlaðist hlutdeild í þeirri fjármunamyndun, sem varð meðan á sambúð stóð.
107