Vera - 01.10.1991, Blaðsíða 3

V E R A
O K T Ó B E R
HVAR ERUÐ ÞIÐ
JAFNÖLDRUR
MINAR?
A
('« ..
Hvað hefur orðið um allar þær konur sem
nú eru um þrítugt? Hvar sem maður lítur í
kringum sig í þjóðfélaginu sér maður eldri
konur og yngri konur. En eini staðurinn þar
sem maður rekst á fyrrnefndan aldurshóp
kvenna er þegar þær kaupa í matinn í
stórmörkuðum. Því það er undantekning ef
konur á þessum aldri eru virkar í félags- og
stjórnmálasamtökum eða öðru en lýtur að
vinnu og heimilislífi.
Margar þessara kvenna eru í hlutastarii
eða húsmæður og líf þeirra snýst um heim-
ilið, börnin og eiginmanninn. Og allt þar íýrir utan er eitthvað
sem þær hafa ekki áhuga á þessa stundina. Þær gefa sér ekki
tíma til að kynna sér baráttumál eða launamál kvenna. Þær gefa
sér e.t.v. tíma til að fara í saumaklúbb og matarboð, en eru þá
fullar af samviskubiti yfir að þurfa að yfirgefa heimilið. Og það
skrítna er, að þegar þessar konur hittast í saumaklúbbum, þá er
umræðuefnið oftast börnin, slúðrið og heimilið, jafnvel þó að
þessar sömu konur séu ósáttar við stöðu kvenna og laun og hafi
verið fullar af baráttuanda nokkrum árum áður.
Á vinnustað eru þessar konur yíirleitt lítt áberandi og hafa sig
ekki í frammi varðandi launabaráttu eða vinnu innan stéttar-
félagsins. Einnig velja þær oft þannig vinnu að sem minnst
ábyrgð hvíli á þeim, þær þurfa jú að sinna heimilinu svo ekki sé
talað um ef börnin veikjast.
Það hlýtur að vera eitthvað að þessu þjóðfélagi sem fær ungu
konurnar til að missa áhugann og einangra sig í þvi að hugsa nær
eingöngu um heimili og börn. Auðvitað veit ég að betur mætti
standa að dagvistun og að börn þurfa öryggi og tíma heimavið. En
hvar eru eiginmenn þessara kvenna? Þeir eru oftast á kafi í að
byggja upp frama sinn á vinnustað og pota sér áfram. Þeir hafa
nefnilega fyrir íjölskyldu að sjá!
Það sem við þurfum fýrst og fremst að berjast íýrir eru laun
kvenna, það að konur og karlar fái sömu laun og sömu tækifæri
á vinnustað, og einnig að útmá hugtökin „kvennastarf* og
„karlastarí". Hvort sem þú ert kennari, fóstra, verslunarmaður,
viðkiptafræðingur, bakari eða annað, þá þarft þú að geta lifað af
þínum launum án þess að vinna allan sólarhringinn. Það að kona
fái mannsæmandi laun mundi létta einangrun þeirra kvenna,
sem eru fastar innan veggja heimilisins og sjá enga leið út. Og
gera eiginmennina virkari innan heimilisins. En til þess að það
geti orðið þurfum við konurnar að sýna áhuga, rífa okkur upp og
berjast fyrir jafnrétti launa.
Birna Björnsdóttir
þessu sinni er viðfangsefni okkar „skapandi
konur". Ekki eru allir á eitt sáttir um hvað það er að
vera skapandi. Flest horfum við til hinna hefð-
bundnu listgreina þar að lútandi. Aðrir halda þvi
fram að sköpun sé fyrst og fremst spurning um
hugarfar og þær konur skapandi sem móta líf sitt
og örlög sjálfar. Einn umdeildasti félagsvisinda-
maður Vesturlanda í seinni tíð, Claude Léví-
Strauss, heldur því fram að kynjamun megi m.a.
rekja til þess að konur skapi af „sjálfu sér“ á
„náttúrulegan hátt“ með þvi að ganga með og ala af
sér börn. Karlar þurfa aftur á móti að finna
sköpunarþörf sinni annan farveg og þ.a.l. eru þeir
allsráðandi á hinum opinberu sviðum mannfífsins,
þar með talið í menningu og listum. Þótt mörgum
þyki skilgreining Lévi-Strauss hæpin, er augljóst að
í sögulegu samhengi vegur framlag karla til
listsköpunar mun þyngra en kvenna. Karlar hafa
einnig lengst af skilgreint list, en það sem konur
hafa fengist við á þeim vettvangi, eins og t.d. prjón
eða útsaumur hefur fallið utan þess ramma. Margt
bendir til þess að þetta haíi verið að breytast á
undanförnum áratugum. Konur hafa sannarlega
orðið meira áberandi í listalífinu og eflaust á
kvenfrelsisbaráttan sinn þátt í þeirri þróun. í kjölfar
hennar hafa m.a. verið tekin upp hugtök eins og
kvenlægt og karllægt sjónarhorn til þess að skýra
tengsl listamannsins/konunar við viðfangsefni sitt,
þó seint verði allir á eitt sáttir um hversu miklu
kynferði listamannsins ræður um útkomuna. Þegar
konur fara að fást við og túlka verk sem hingað til
hafa verið nær einungis túlkuð af körlum verður
útkoman oft frumleg og spennandi. Dæmi um þetta
er uppsetning Þórhildar Þorleifsdóttur á Pétri Gaut í
Þjóðleikhúsinu síðastliðinn vetur. Mörgum varð
tíðrætt um óvenjulega uppsetningu verksins, en
eins og Þórhildur segir sjálf í Veruviðtali er
sjónarhorn hennar sem leikstjóra óhjákvæmilega
feminískt því það hljóti að markast af lífssýn hennar
og skoðunum eins og hjá öllum öðrum lista-
mönnum.
DHK
í ÞESSARI VERU:
FJALLKONAN OG ÍSL. ÞJÓÐERNISVITUND 4
Viðtal við Ingu Dóru Björnsdóttur, mannfr.
SKAPANDI KONUR 9
NJÓHU MATARÞÍNS 24
KONUR OG SPARNAÐUR 27
NÝJAR ÞINGKONUR 30
HAGSTÆRÐIR OG ÞJÓÐARHEILL 32
... og ýmislegt fleira
3