Vera - 01.10.1991, Blaðsíða 37

HEÐAN OG ÞAÐAN
„Þegar konan var oröin
ólétt, mátti ráöa í þaö af
mörgu, hvort hún gengi
með pilt eöa stúlku. Piltar
sprikla meira í móðurlífi en
stúlkur, og þaö ber meira á
þykkt móöurinnar, hún er
stœrri um sig, ef hún gengur
meö pilt, en stendur meira
fram, ef hún gengur meö
stúlku. Ef þykktin er meiri
hcegra megin, gengur hún
meö pilt, og sömuleiðis ef
hœgra þrjóstiö stcekkar
meira. Ef þetta er allt jafnt,
getur brugöizt til beggja
vona, hvaö er á leiöinni."
Þannig segir í bók Jónasar
Jónassonar frá Hrafnagili,
íslenskir þjóðhættir, þegar
hjátrú íslendinga varðandi
meðgöngu og barnsfæðingar
ber á góma. Fólk var þó ekki
einvörðungu með vangaveltur
um það hvort konan gengi með
dreng eða stúlku, þvi einnig
var spáð í þær meðvituðu og
ómeðvituðu hættur sem þung-
uð kona varð að varast.
En lifir hjátrúin í brjóstum
barnshafandi kvenna í dag og
hefur hún breyst mikið með
nýjum lífsháttum og þjóð-
félagi? Þessi spurning vaknaði
í huga VERU, þegar ónefnd
kona gaf vinkonu sinni það
„óbrigðula“ ráð, að til að koma
fæðingu af stað skyldi hún
hesthúsa Lindubuff og litla
kók! VERA leitaði svara hjá
Sigríði Jónsdóttur hjúkrunar-
fræðingi og ljósmóður;
„Ég hef að vísu aldrei heyrt
talað um áhrifamátt þessara
sætinda á barnsfæðingar" seg-
ir Sigríður brosandi „en hitt er
annað mál að hjátrúin lifir enn
í hugum íslendinga varðandi
ýmis atriði sem tengjast með-
göngu og fæðingu. Til dæmis
eru margar konur sem taka
ekki blómin sem þær fá í
sængurlegunni með sér heim
og margar koma einnig með
nýja inniskó með sér. Sam-
kvæmt hjátrúnni geta þær
annars búist við því að koma á
deildina aftur innan árs. Það
sama gildir reyndar líka ef þær
gleyma kápunni sinni þegar
þær halda heim á leið, en
pabbarnir sjá nú oftast um að
slikt gerist ekki!
Fólk spáir heilmikið í það á
meðgöngunni hvort kynið
barnið sé og tekur þá gjarnan
mið af lögun kúlunnar. Margir
halda líka að hjartsláttur
stúlkubarna sé hraðari en í
drengjum, en það er rangt því
að hjartslátturinn er mjög
breytilegur og fer að hluta til
eftir líðan móðurinnar.
Miðað við mína reynslu, þá
er nokkuð til í þvi, að fæðingar
Sigríöur Jónsdóttir hjúkrunar-
frœöingur og Ijósmóöir.
séu íleiri þegar tungl er fullt.
Það sama má reyndar segja
þegar miklar loftslagsbreyting-
ar eiga sér stað, t.d. þegar
djúpar lægðir skriða inn yfir
landið, því þá er yfirleitt allt
vitlaust að gera í fæðingum."
Samkvæmt gamalli hjátrú
mátti þunguð kona ekki borða
með spæni eða skeið sem
skarð var á, þvi þá varð skarð i
vörinni á barninu. Ef hún setti
pott á hlóðir svo að annað
eyrað sneri fram en hitt upp,
átti annað eyrað á barninu að
verða á enninu en hitt á
hnakkanum. Ekki mátti hún
súpa á pottbarmi, þvi þá gat
hún ekki fætt nema potti væri
hvolft yíir hana. Ekki mátti
hún hlaupa þvi að þá varð
barninu sundlahætt og ekki
horfa fram af háu þvi að þá
varð það lofthrætt. Ef hún
horfði á norðurljós tinaði
barnið eða varð rangeygt og ef
hún borðaði rjúpu eða rjúpna-
egg varð barnið freknótt.
„Það var svo margt sem þung-
aðar konur þurftu að varast og
margt var reyndar ekki á
þeirra valdi. Þar má t.d. nefna
að ef maður kom inn með poka
á bakinu, en leysti hann ekki
af sér úti þar sem ólétt kona
var inni, varð barnið kryppl-
ingur. Konan mátti heldur
ekki ganga undir þvotta-
snúrur því að þá átti nalla-
37