Vera - 01.10.1991, Blaðsíða 38

HÉÐAN OG ÞAÐAN
strengurinn að vera vafinn um
hálsinn á barninu og ekki
mátti hún greiða sér í rúminu
því að þá kom hún hart niður.
Ekki mátti heldur bregða
konunni þvi þá gat barnið
stamað og ef þungaðri konu
varð hverft við að sjá eitthvert
dýr, þá fékk barnið fæðingar-
blett sem var í lögun eins og
dýrið. Ekki mátti konan hugsa
ljótar hugsanir því þá varð
barnið órólegt og stirt í skapi.
Það er ekki mjög algengt að
fólk velti þessum atriðum fyrir
sér í dag. Það er einna helst að
það eimi enn af þeirri trú að
kona megi ekki drekka úr
skörðóttum bolla, því þá geti
barnið fæðst með skarð í vör.
Það að hjátrúin hafi breyst í
aldanna rás og margt lagst
niður er í rauninni mjög eðlileg
þróun. í gamla daga var ung-
barnadauði mjög algengur og
læknavísindin ekki svo langt á
veg komin, þannig að fólk var i
rauninni að leita skýringa á
því ef eitthvað fór úrskeiðis í
fæðingunni eða ef barnið
fæddist vanheilt eða andvana.
Mér finnst samt alls ekki rétt
að vísa allri hjátrú frá sem
tómri vitleysu, þvi það getur
verið fólki mikið hjartans mál
að halda í gamla siði og trú. Ég
hef t.d. orðið vör við það að
margar konur spá mikið í
drauma sína á meðgöngunni.
Þær virðast sérstaklega taka
draumana alvarlega þegar þá
má túlka á þann veg að látinn
ættingi eða vinur sé að vitja
nafns.“
Það var talið mikið gæfumerki
ef barn fæddist þannig að
líknarbelgurinn væri heill utan
um það og rifnaði ekki. Þá er
sagt að barnið fæðist í sigur-
kufli og verður það þá fyrirtaks
lánsmaður. í íslenskum Þjóð-
háttum segir að það hafi átt að
hirða sigurkuílinn og á sá er í
honum fæddist að geyma hann
alla sína ævi enda væri hann
til margra hluta kröftugur.
Sumir segja að þeir sem fæðist
í sigurkufli verði skyggnir og
enginn galdur vinni á þeim og
þeir haíi sigur í hverju máli ef
þeir beri hann á sér. Undan-
farna áratugi hefur belgurinn
oftast verið sprengdur, en nú
er það að færast í vöxt að hann
sé látinn springa af sjálfu sér.
Þar af leiðandi fæðast sífeiit
fleiri börn í sigurkuíli.
Venja var að brenna fylgj-
una og er svo gert enn í dag. Sú
var trú fyrrum, segir í bók
Jónasar, að fylgjan væri heiiög
og henni fylgdi hluti af sálu
barnsins sem ekki fæddist fyrr
en með henni. Ef hún er
brennd fýlgir manninum ljós
eða stjarna. Í fornri trú hafði
hver maður fylgju og voru þær
oftast eitthvað keimlíkar lund-
arfari hans.
A árum áður var nánast
ekkert undirbúið fýrir komu
barnsins fyrir utan hið allra
nauðsynlegasta. í dag eru for-
eldrarnir og nánustu aðstand-
endur oft búnir að kaupa
barnaföt, vöggu og sængur-
fatnað handa barninu. Iðulega
geymir fólk það að kaupa
barnavagn, þar til barnið er
fætt og margar jrora ekki að
selja vagninn, þvf hver veit
hvenær er von á næsta barni. í
Bandaríkjunum er þessu allt
öðru vísi farið, þar tíðkast að
halda svokallað „baby shower”
tveimur til jDremur mánuðum
áður en barnið fæðist. Þetta er
eins konar „fyrir-fæðingar-
veisfa”t þar sem ættingjar og
vinir gefa ófæddu barni föt,
kerru, vagn, rúm, bílstól og
fleira nytsamlegt.”
Samkvæmt lögum mát
ert barn skíra nema í kirkju,
nema líf fægi við og lágu sektir
við ef skírn dróst í meira en
viku. Fólk var hrætt um að
huldufófk og trölf rændu
óskírðum börnum og settu
umskiptinga í staðinn. Eins
var mikill ótti við Kölska og ára
hans sem sættu fagi við að ná
óskírðum barnsanda tif sín.
„Af þeim siðum sem tengjast
skírn þekki ég aðeins þann, að
það boði gæfu fýrir barnið að
sofna í skírnarkjólnum og veit
dæmi um mikið streð foreldra
og ættingja tif að fá barnið til
að dorma í kjólnum."
Það er verðugt rannsóknar-
efni að kanna viðhorf fólks til
hjátrúar sem tengjast barns-
fæðingum og meðgöngu fýrr og
nú þvi eflaust eimir eftir af
gömlum siðum víða í landinu.
Ég hef hug á því að kanna
þetta nánar og er eiginlega að
safna í sarpinn varðandi þetta
málefni. Það væri þvi gaman ef
lesendur VERU gætu orðið að
liði og sent inn línu ef þeir
luma á einhveiju varðandi
hjátrú íslendinga, sem ekki
hefur komið fram hér”.
gg
ER HEIMIL

SLYSAGILDRA?
Er eldavélin laus í eldhúsinn-
réttingunni þannig aö ef barn
stígur á ofnlokiö þá getur þaö
hœglega fengiö vélina yfir sig
og allt sem er á hellunum? Eru
bókahillurnar vandlega festar í
veggina heima hjá þér? Eru
rafmagnssnúrur á víö og dreif
um íbúöina og rafmagnslokar
óvaröir? Er barnið í beisli í
barnavagninum? Geymirðu
38
eiturefni og rœsingarvökva á
öruggum staö?
Slysagildrur leynast víöa
inná heimilum. Hversdagslegir
hlutir sem við fulloröna fólkiö
hugsum jafnvel ekki um dag-
lega geta reynst börnum stór-
hceftulegir og varhugaverðir.
Slysin gera ekki boö á undan
sér og þau eru því miður allt of
tíö. Þaö er bót í máli, aö þaö
má koma í veg fyrir mörg þeirra
slysa sem eiga sér staö t.d. í
heimahúsum, meö því aö gera
sér grein fyrir hœffunum og
fyrirbyggja þœr.
Rauði Krossinn hefur um
þriggja ára skeið haldiö nám-
skeiö fyrir foreldra og alla þá
sem hafa meö umönnun barna
aö gera. VERA leitaöi til Her-
dísar Storgaard sem sér m.a.
um námskeiðið „slys á börn-
um".
„Þetta ertveggja kvölda nám-
skeið, þrír tímar í senn, þar sem
lögö er áhersla á að gera fólk
meðvitað um algengustu slys á
börnum, orsakir fyrir þeim,
meöhöndlun og helstu forvarn-
ir. Viö leggjum áherslu á alla
aldurshópa frá ungbörnum upp