Vera - 01.10.1991, Blaðsíða 35

KVENNABLAÐIÐ
leggur til að Alþingi veiti leik-
urum styrk eins og listmál-
urum. Stefanía Guðmunds-
dóttir leikkona hlaut styrk frá
Alþingi árið 1907. Bríet skrifar
síðar langa grein um Stefaníu í
tilefni 25 ára leikafmælis
hennar.
Er nær dregur aldamótum
fara greinar um kvenréttindi
að skjóta upp kollinum, þó
einkum eftir að Framsókn
lagði upp laupana 1901. Bríet
skrifar mikið um ijármál
hjóna, enda segir hún ekkert
...af kvenréttindamálam vor-
um mun verajafn-mikið áhuga-
mál allra hugsandi kvenna og
þetta mál.“ Fréttir birtast frá
heimsfélagi kvenna en það er
skoðun ritstýrunnar að ís-
lenskar konur eigi að setja sig í
samband við félagsskap
kvenna erlendis. Einnig eru
greinar um kvenfélög og
Sigurlaug Gunnarsdóttir í Ási í
Hegranesi skrifar um uppeldi
og menntun kvenna. Sigurlaug
var frumkvöðull fyrsta kven-
félagsins sem stofnað var hér á
landi 1869. Halldóra Bjarna-
dóttir sendir fréttapistla frá
Noregi og segir ítarlega frá
skólafyrirkomulagi og skólalífi
þar. Þóra Friðriksson sendir
bréf frá París með skemmti-
legum frásögnum af menning-
ar- og menntalífi borgarinnar.
Árið 1905 breytist Kvenna-
blaðið í kvenréttindablað. í
fyrsta tölublaði þess árs segir
Bríet að blað hennar sé eina
blaðið á landinu sem gefið sé
út til að „...halda fram hags-
munum kvenna og hlynna að
heimilunum. Hér eftir mun það
og gera sér far um að halda
fram réttindum þeirra og benda
á ráð til að bæta hag þeirra og
atvinnu. “ Eftir að Kvenrétt-
) indafélag íslands var stofnað
1907 varð Kvennablaðið mál-
gagn þess. Blaðið flutti fréttir
af kvennabaráttunni heima og
erlendis. Tilgangur blaðsins
var einnig að stuðla að breytt-
um hugsunarhætti og leggja
línurnar í baráttunni.
Líklega missti Kvennablað-
ið einhverja kaupendur við
þessi stakkaskipti og árið 1910
var haldinn almennur kvenna-
fundur í Iðnó um Kvenna-
blaðið. Þar var „Stúfandi fullt
hús.“ Konur voru hvattar til að
styrkja blaðið og styðja með því
að borga það, útbreiða og
skrifa í það. Bríet gerði grein
fyrir stöðu mála og mótmælti
aðfinnslum um einhliða efni.
Hún las upp fyrirsagnir flestra
frumsaminna greina þriggja
síðustu árganga sem ekki
snertu kvenréttindamálin eig-
inlega og sýndi hvernig þar
hefði verið slegið til hljóðs fyrir
skólamál, fræðslumál, hús-
stjórnarkennslu, búnaðar-
skóla kvenna, samtök og
samvinnu, menntun kvenna,
skóla, bindindi, heilbrigðis-
mál, siðgæðismál; auk þess
mörgu fleira hreyft, bæði utan
úr heimi og fréttum frá konum
auk kvenréttindamálanna. En
ekkert hefði dugað; konur
hefðu jafnan þagað. Bríet
heldur áfram: „Og svo spurði
eg: Hver eru þá áhugamál
kvenna? Hvaða interessur
hafa þær þá fyrst það er ekkert
af þessu? Því það er ekki af því
að þær virði Kvennablaðið
minna en önnur blöð að þær
rita ekki í það - þær rita í engin
blöð.“ Bríet lagði áherslu á að
hún væri ekki að biðja um
neinar ölmusur. „En velfynd-
ist mér við konur ættum aðgeta
unnt hver annarri að geta lifað
af störfum okkar og fúsari
ættum við að vera til að styrkja
hver aðra en til þess að
eyðileggja atvinnu hver ann-
arrar. Eg kvaðst vera orðin
þreytt á þessu og ef konur vildu
hvorki eiga blaðið né sjá það,
hvorki kaupa það, borga, lesa,
né rita í það, þá ætti það ekkert
erindi til þeirra, þá væri best að
hætta að halda því úti. “
Áskrifendum ijölgaði nokkuð,
en áskriftir innheimtust enn
illa. í leiðara fyrsta tölublaðs-
ins 1919 segir Bríet frá erfið-
leikum blaðsins. Verðhækk-
anir voru miklar, kostnaður við
útgáfu blaðsins jókst og
prentunarkostnaður hafði t.d.
hækkað um 160%. Kvenna-
blaðið bar sig ekki og safnaði
skuldum. Bríet vildi ekki
breyta ritstjórnarstefnu blaðs-
ins, fýlla það með sögum og
öðru léttmeti, í von um fleiri
áskrifendur. „Mér finst það
væri að niðurlægja Kvenna-
blaðið, að afneita sínum
stærstu áhugamálum." í des-
ember 1919 kvaddi Briet því
kaupendurna og segir í ævi-
ágripinu: „Létt verk var mér
það ekki að veita Kvenna-
blaðinu nábjargirnar. Það hafði
verið mér trúr og tryggur
Jorunautur um 25 ár. Það hafði
gefið lifi mínu rílcara innihald
en það mundi annars hafa
getað átt. Og það hefur haldið
mér andlega lifandi á erfiðum
tímum, iyálpað mér til aðJinna
sjálfa mig, missa aldrei móð-
inn, en sjá aUtaf sólargeisla
framundan sem keppa bærí
að. “
Það er eftirtektarvert hve
undirbúningur að útgáfu
Kvennablaðsins var vel skipu-
lagður. Umboðsmenn voru um
allt land og dreifingin þvi
fullkomin og innheimta gekk
einnig vel framan af. Bríet
skrifar eða þýðir megnið af
efninu sjálf. Það hefur verið í
nógu að snúast hjá henni
samanber kafia úr bréfi til
Laufeyjar, líklega skrifað um
1910:
„En klukkan er að ganga 3
um nótt. Kvennablaðið kemur
út í fyrramálið. Á morgun þarf
eg að láta prenta boðsbréjið og
svo búa það út á einum og
hálfum degi. - Og vera á safn-
inu - elda matinn og gera önn-
ur húsverk - hlaupa erínda -
tala við fólk - rita upp það sem
eg gleymi. - „Hvað gerír þú
mamma?" segið þið stundum
og satt er það að lítið liggur eftir
mig. En bæðifætur, höfuð, þ.e.
minnið. og margt jleira bilar
mig nú. “
RV
Heimildir:
Kvennablaðið 1895-1919
Bríet Héðinsdóttir: Stró í hreiðrið,
1988
Gefið meðgöngunni
léttan og litríkan blœ í fötum frö okkur.
Nýjar vörurí hverri viku.
Grettisgötu ó
Sími 626870
Opið virka daga 10-18 • LaugardagalO-14,
35