Árbók VFÍ - 01.01.1992, Blaðsíða 230

228 ÁrbókVFÍ 1990/91
hefur þokað, því erfiðara verður að hafa áhrifá gerð þess og kostnað. Jafnframt
verður æ dýrara að koma á hreytingum, eftir því sem á verkið líður.
Samt verður maður að gera sér greinfyrir þeirri staðreynd að oft geta hreytingar,
og jafnvel kostnaðarsamar breytingar, átt fullan rétt á sér á framkvœmdaferlinu.
En þá þarfað vera hœgt að sýnafram á að hreytingin leiði til hetra mannvirkis,
lœgri reksturskostnaðar eðaminna viðhalds. Að spyrnafótum við öllum hreytingum
án þess að brjóta áhrifþeirra til mergjar getur orkað tvímœlis. Og sjáirðu galla
við verk, sem er íframkvæmd, þá skaltu hreyta því efmögulegt er, þannig að þú
losnir við gallann, en þuifir ekki að lifa við hann um aldur og œvi.
3. Verkkaupi segist ætla að byggja hús af gerð „A“, en þegar að framkvæmd kemur,
byggir hann hús af gerð „B“.
Hœttast er við slíkri uppákomu, þegar verkkaupinn er ekki vel læs á teikningar,
áœtlanir og önnur hönnunargögn. Slíkir aðilar eru oft lítt agaðir í öðrum rekstrar-
þáttum.
4. Raunhæfar kostnaðaráætlanir skortir, enda ekki unnt að gera raunhæfar
kostnaðaráætlanir, fyrir vanhannað verk, þegar um slíkt er að ræða.
Skortur á raunhæfum kostnaðaráœtlunum leiðir oftast til ófuUkominnaframvindu-
áœtlana. Tafir geta hlotist af afhendingardrœtti aðfanga, sem verkkaupi á að
leggja til verksins, hvort sem um er að ræða efni, aðstöðu eða fjármagn. Slíkar tafir
valda alltaf aukakostnaði.
5. Nauðsynlegt fjármagn til verksins hefur ekki verið tryggt.
Dœmi um slíkt er þegar verkkaupi rœðst í miklu stœrra verkefni, en hann hefur
sjálfur þörffyrir íþví trausti að hann geti áframkvœmdatímanum selt eðafengið
samstarfsaðila, sem tryggi viðhótarfjármagn.
6. Greiðsluáætlun hefurekki verið gerð. Greiðsluflæði til verksins helstekki í hendur
við fjármögnun verkkaupans.
Hjá mörgum aðilum, opinberum sem einkaaðilum, koma tekjur mjög mismunandi
inn á hinum ýmsu tímum árs. Alls óvíst er að útgjaldatopparnir séu á sama tíma og
tekjutopparnir.
7. Pólitískar ákvarðanir koma í veg fyrir að horft sé á verkið til enda.
Dæmi eru um það að pólitískir ráðamenn stingi höfðinu í sandinn gagnvart
kostnaðaráœtlunum. Það getur verið óheppilegtfyrirframgang verksins að allur
kostnaður þess komi fram í upphafi. Vafalaust má að einhverju kenna hér um
starfsháttumfjárveitingavaldsins og þeirri staðreynd að ekki má skuldbinda ríkið
með fjáiframlög nema innan eins fjárlagaárs í senn.
8. Vanhæfni þeirra ráðgjafa verkkaupans, sem eiga að gera kostnaðaráætlanir.
Vanhæfni ráðgjafa getur að mínu mati verið aðallega með tvennu móti.
Annars vegar er um að rœða ráðgjafa, sem tekur að sér -vonandi oftast ómeðvitað-
verkefni, sem hann ekki veldur. Iþessum tilvikum ermeiri hœtta á skekkjum, villum
og ósamræmi í útboðsgögnum, sem leitt getur til hreytts og þá íflestum tilvikum til
hœkkaðs verðs. Hins vegar er um að ræða ráðgjafa, sem hafa ekki til að bera
nægilegt sjálfstœði til að standa við sannfæringu sína. Kannski er réttara að kalla
það skortá hugrekki. Slíkum ráðgjöfum snúa verkkaupar gjarnan og beita áœtlun-
um þeirra fyrir sig og þá oft í pólitískum tilgangi eða í valdatafli.