Árbók VFÍ - 01.01.1992, Blaðsíða 252

250 Arbók VFI 1990/91
fjórðungur og upp í þrír fjórðu af upphaflegri stærð.
Hiti vatnsins er aðeins um 2-3°C og engar marktækar hitabreytingar mældust í gegnum
göngin. Samsætumælingar á súrefni benda til að grunnvatnið í jarðgöngunum sé tiltölulega
ungt og skammt að komið.
6.4 Bergfærslur vegna spennuástands
í miðjum göngum eru rúmlega 800 m til yfirborðs en lækkar nokkuð jafnt til beggja enda. Út
frá þunga yfirliggjandi bergs var áællað að lóðrétt bergspenna yrði rúmlega 20 MPa í miðhluta
ganganna og lækkandi til beggja átta. Lárétt spenna var áætluð helmingur lóðréttu spennunnar.
Þetta eru langhæstu spennur sem áætlaðar hafa verið við neðanjarðarvirki á landinu. Til sam-
anburðar er lóðrétt spenna í jarðgöngum Blönduvirkjunar áætluð hæst 6-7 MPa. Engar spennu-
mælingar voru gerðar í Múlagöngum.
Er göngin voru orðin rúmlega l .100 m fór að bera á því að bergið brotnaði smám saman í
veggjum og kverk og myndaði flögur sem losnuðu frá bergyfirborðinu á nokkrum dögum eða
vikum. Flögur þessar voru yfirleitt 10-30 cm á þykkt og oftast innan við metra á lengd en þó
kom fyrir að mjög stórar flögur losnuðu úr veggjum allt upp í tvo til þrjá metra á hæð.
Flögnunin náði hámarki í um 1.500-1.600 m lengd en minnkaði úr því. Þó ágerðist flögnunin
af og til á afmörkuðum svæðum allt til 2.600 m. Dæmi voru um að allstórar flögur féllu niður
veggi nokkrum dögum eftir að sprengt og hroðið var á sama stað. Stundum þurfti að hrjóða
sama svæðið nokkrum sinnum vegna flögnunar. Mjög lftið bar á flögnun í þekju og afar
sjaldgæft að brot dyttu úr þekju.
Sandsteinlög í veggjum og kverk brotnuðu niður í hnefa- og höfuðstóra mola þannig að
geilar mynduðust í veggi þar sem setlög voru á flögnunarsvæðum. í misgengisbreksíu og
leirfylltu brotabergi varð lítið vart við flögnun heldur seig bergið smátt og smátl inn í göngin
sérstaklega í veggjum.
Fljótlega eftir að bera fór á flögnun voru settir upp mælipunktar í nokkrum þversniðum í
göngunum (veggjum, kverk og þekju) og fjarlægð milli þeirra mæld mjög nákvæmlega með
stálbandsmælingu („tape extensometer“) og fylgst með hreyfingum bergsins. Undantekningar-
laust mældist mest hreyfing í neðri hluta veggja og yfirleitt langminnst í þekju. Á þeim stöðum
þar sem mælt var í basalti er hreyfingin mest fyrstu klukkutímana og dagana eftir sprengingu
en dregur síðan úr henni og
eftir 15-20 daga er hún að
mestu afstaðin. Mæld heildar-
hreyfing vegg í vegg í heillegu
basalti var 5-10 mm en raun-
veruleg hreyfing er efalaust mun
meiri þar sem nokkrar klukku-
stundir og jafnvel dagar liðu frá
útmokstri á mælistað þar til
fyrsta mæling var gerð. I lélegu
bergi var hreyfingin meiri og
langmestu hreyfingar voru
mældar í lengd 2.553 í mjög
leirfylltu brotabergi. Mesta
Færsla (mm)
60
50
40
30
20
10
0
Steypt I gólf s X
0 5 m \ langir boltar t
sp reng rétt hjá

4 m lar igirb oltar

10 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120
Dagar frá fyrstu mælingu
Mynd 7 Mœlclarfœrslur milli veggja í lengd 2.553 m.