Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Side 41

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
39
g-j HÁLSIINYKKUR (Whiplash)
FaraldsfræOilcg athugun á tíðni og afleiðingum.
Hlvnur Þorsteinsson. Jóhann Ág. Sigurósson, Brynj-
ólfur Mogensen. Heilsugaeslustööin Sólvangi Hafnar-
firöi/Heimilislæknisfræöi Háskóla íslands.
Inngangur: Fjöldi áverka á hálsi hefur fariö vaxandi
hér á landi á síöustu árum, sérstaklega í tenglsum
viö umferöaslys. Hálshnykkur (whiplash) veldur oft
verulegum og langvarandi óþægindum og óvinnu-
færni. Bótakröfum á hendur tryggingafélaga vegna
þessa vanda fer fjölgandi. Vitaö er aö aöeins hluti
tilfella er tilkynntur til lögreglu og hugsanlegt aö
aöeins sé fariö meö alvarleg tilfelli á Slysadeild Bsp.
Heilsugæslustöövar í þéttbýli taka í vaxandi mæli
þátt í slysaþjónustu. Tilgangur þessarar athugunar
var því aö atla faraldsfræöilegra upplýsinga og um
tíöni áverkans og afdrifa sjúklinga meö hálshnykk.
Efniviöur og aöferöir: Þann 1. janúar 1990 voru
Hafnfiröingar samtals 15.225 (6% allra íslendinga).
Allar koinur sjúklinga á Heilsugæslustööina Sólvangi
og Slysadeild Bsp. eru tölvuskráöar. Aflaö var
tölvutækra upplýsinga um Hat'nfiröinga sem fengiö
höföu greininguna whiplash (ICD-9 = 847.) á árinu
1990. Allar sjúkraskrár þessara sjúklinga voru
kannaöar varöandi greininguna, rannsóknir og eftirlit
eftir áverkann. Áverkinn var talinn alvarlegur ef
viökomandi var óvinnufær í 3 mánuöi eöa meir.
Niöurstööur: Alls fengu 117 einstaklinar hálslmykk
á árinu (nýgengi 7,7/1000), sem svarar til 2,4% allra
skráöra slysa. Hálshnykkur var algengari meöal
kvenna (nýgengi 9.5/1000 konur og 5,9/1000 karlar;
p< 0,05. RR 1,62; CI 1,12-2,34). Tíönin er mest
meöal ungs fólks á aldrinum 15- 20 ára og flestir
slasast á seinni hluta ársins. 81% hálshnykkja var
vegna umferöaslysa. 62 (53%) voru sendir í röntgen-
mynd af hálsliöum, sem var eölileg í öllum tilvikum
og 29% fóru í sjúkraþjálfun. Alls voru 34 (14,5%)
meö alvarlega áverka. Nýgengi alvarlegs whiplash=
2,2/1000 íbúar/ár.
Samantekt og ályktanir: Hálshnykkur er algengur
áverki. í flestum tilvikum er um minniháttar tognun
aö ræöa en hluti áverkanna veldur langvarandi
óþægindum og óvinnufærni. Orsakir eru oft aörar
en afleiöingar umferöaslysa. Röntgemnyndir eru
yfirleitt eölilegar skömmu eftir áverka.