Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Side 49

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
47
Stofa 201, þriðjudagur 8. desember
Lífeðlis- og lífefnafræði
Fundarstjóri: Jón Ó. Skarphéðinsson
E-64 Stefán B. Sigurösson 10.45-11.00
E-65 Kristín Magnúsdóttir 11.00-11.15
E-66 Hörður Filippusson 11.15-11.30
E-67 Logi Jónsson 11.30-11.45
E-68 Þórarinn Ólafsson 11.45-12.00
64 RANNSÓKNIR Á SLÉTTUM VÖÐVUM í
BERKJUM LUNGNA MEÐ TILLITI TIL ASTMA.
Slefán B. Sicurðsson. Hilmar Björgvinsson, Þorsteinn
Sv. Stefánsson og Bjami Torfason.
Lífeðlisfræði, Læknagarði, H.I. og Landspítalinn
Hluti þeirri alvarlegu lungnasjúkdóma sem hrjá okkur
stafa af þrengingum öndunarvega sem gera öndun mun
erfiðari. Almennt er álitið að þessar þrengingar byrji
með samdrætti t' sléttum vöðvum í barka og berkjum,
en síðar komi fram bólga og aukin slímmyndun sem
gæti viðhaldið þrengingunni, þótt samdrátturinn hætti.
Mikið af þeirri þekkingu sem við höfum nú á
uppbyggingu og starfsemi öndunarvega kemur frá
rannsóknum á sléttum vöðvum í barka (tracheal
smooth muscle). Barkinn hefur verið notaður í stað
berkja vegna þess hve erfitt er að ná berkjum
óskemmdum úr lungnavefnum. Þau dýr (marsvín,
rottur, hundar) sem hingað til hafa verið notuð til
þessara tilrauna hafa smágerð lungu. Menn ákváðu
því að barki og hinir sléttu vöðvar hans væru fullgildir
fulltrúar fyrir berkjur og gæfu nægilega góða mynd af
starfsemi þeirra.
Nú er vitað að ofnæmisviðbrögð í lungum eins
og þau sem koma fram í upphafi astmakasts stafa af
þrengingum f miðlægum berkjum. Þvf þróuðum við
aðferð til að nota þessar berkjur og fundum að mikill
munur getur verið á viðbrögðum þeirra og barkans.
Fyrsti hluti þessara rannsókna fór fram
erlendis með hunda sem módel. Hér á landi höfum við
notað svínalungu og geftst vel. Síðastliðin tvö ár hefur
rannsóknarstofan í samvinnu við Landsspítalann
unnið með mannlungu. Lungu þessi eru fengin úr
skurðaðgerðum við lungnakrabbameini þar sem
fjarlægja þarf annað lungað. Þá höfum við notað
heilbrigðasta hlutann til rannsókna. Tekist hefur að
þróa aðferð til að ná berkjunum úr lungnavefnum,
fjarlægja brjósk og bandvef þannig að eftir er einungis
sléttur vöðvi með tilheyrandi band- og taugavef ásamt
epitheli, sem þó er einnig hægt að fjarlægja. Þessi
vöðvasýni starfa mjög vel, svara rafertingu með
samdrætti og svara lyfjum og boðefnum eins og ætla
mátti út frá niðurstöðum frá tilraunadýrum.
Niðurstöður sýna að ( samdráttarsvöruninni er
slökunarþáttur, þ.e. að við rafertingu losna ekki
einungis örvandi efni úr frumum (taugaendum), heldur
einnig efni sem verka slakandi. Okkur hefur einnig
tekist að sýna fram á að slökuninni er ekki miðlað af
B-viðlökum eins og ætla mætti, þar sem ekki er hægt
að koma í veg fyrir slökunina með viðurkenndum B-
blokkerum. Unnið er að frekari rannsóknum til að
finna hvaða cfni er um að ræða. Auk þessa hafa
rannsóknir okkar sýnt að þessar sléttu vöðvafrumur
eru algjörlega háðar kalsíum í ytra umhverfi til að geta
dregist saman. Niðurstöður þessara rannsókna gætu
skipt máli varðandi meðhöndlun astma og skyldra
sjúkdóma þar sem samdráttur í berkjum er talinn
byrjunareinkenni sjúkdómsins.
Styrkt af Rannsóknarsjóði H.í. og Vísindaráði.