Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2009, Page 30

Uppgröfturinn í Gautavík fór fram á
fjórum svæðum (mynd 5). Vesturrúst-
irnar (= W) voru aðskildar frá hinum
svæðunum vegna þess að lækur rann
milli þeirra. Við ströndina (= U) var
aðeins grafinn sniðskurður. Innan
austurrústanna (= O) grófu íslensku
samverkamenn okkar upp stórt hús.
Milli reitsins við ströndina (U) og
austurrústanna (O) lá naustið (B), sem
gekk einnig undir nafninu suðurrústir,
en þar fundust tvær byggingar ofan á
hvor annarri sem höfðu haft mismun-
andi hlutverki að gegna og voru frá
mismunandi tíma.
Uppgraftarreitirnir voru mældir sam-
kvæmt hnitakerfi sem sett hafði verið
út af íslenskum samverkamanni áður
en uppgröfturinn hófst og ásar þess
skilgreindir með X og Y. Skurð-
punktur ásanna lá fyrir utan það svæði
sem kom til greina fyrir búsetu á mið-
öldum, til þess að tryggja að ekki
þyrfti að nota mínusgildi fyrir fundi á
svæðinu. X-gildin hækka til norðurs og
Y-gildin til austurs. Á þennan hátt var
hægt að bæta við þeim minjum sem
síðar skutu upp kollinum á norðvestur-
strönd víkurinnar. Margir vísindamenn
telja staðinn líklegan lendingarstað
vegna hamarsins sem er á stöku stað
lóðréttur. Rannsóknir því til staðfest-
ingar á svæðinu hafa hins vegar ekki
borið árangur. Ekkert landsvæði er
heldur að finna í klettunum sem gæti
hafa þjónað hlutverki tengivegar milli
lendingarstaðarins og byggðarinnar.
Hæðarmælingarnar á myndum 21, og
þeim sem fylgja, á eftir eru miðaðar
við meðalstöðu sjávar.

Vesturrústirnar
Við rætur hæðarhryggjarins „Búðar-
mels“ er vestursvæðið í Gautavík stað-
sett. Það er sjálfsagt frá þessum rústum
sem Olaus Olavius segir frá.91 Daniel
Bruun gaf jafnframt út af staðnum
teikningu sem er reyndar afvega-
leiðandi hvað varðar mælikvarða og
stefnu rústanna.92
Vesturrústirnar eru enn þann dag í
dag sýnilegar með sínum sérstaklega
háum veggjagörðum (mynd 8). Snið í
gegnum hinar enn óröskuðu minjar
sýnir þetta mjög greinilega (mynd 9).
Auðvelt er að greina í sundur einstaka
herbergi á yfirborðinu. Þau eru mörg
tengd saman og hafa því myndað
samantengda heild.
Vesturrústirnar liggja milli hnitanna
Y 346 og Y 378 annars vegar og hins
vegar X 182 og X 199 í hinu stað-
bundna hnitakerfi (mynd 10). Rústirnar
voru því rúmlega 30 m langar og að
hámarki 17 m þar sem þær voru
breiðastar. Af yfirborðinu er ekki hægt
að dæma um það hvort sum herbergin
hafi verið byggð við síðar. Af eins-
leitni veggjarústanna má hins vegar
ætla að öll byggingin hafi verið byggð
á saman tíma.
Uppgraftarsvæðin
91. O. Olavius, Oeco-
nomisk Reise igiennem
de nordvestlige, nord-
lige og nordostlige
Kanter af Island (1780)
551 f.
92. D. Bruun, Fortids-
minder og Nutidshjem
paa Island (1928) 125 f.
__________
30