Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2009, Side 57

utanfrá. Hefur þá um kaldreykingu
verið að ræða.

Samantekt
Hægt var að greina óljóst og nokkuð
einsleitt lag eldfjallagjósku frá 1362 í
svörtum gólflögunum. Kolaleifar í
þeim ná að opi múrsteinahringsins en
það bendir til þess að miðja bygg-
ingarinnar hafi verið hækkuð og að
eldur hafi logað á gólfinu. Hæð múr-
steinahringsins má einnig greina af
kolaríku svæði sem liggur að veggjum
hans en þeir hafa takmarkað dreifingu
kolanna. Augljóst er þess vegna að
naustið hefur ekki verið stærra en
ferhyrnda byggingin sem reist var úr
torfi og grjóti, þ.e. sú sem múrsteina-
hringurinn er byggður inni í, því ekki
er hægt að greina stækkun útveggja í
sniðunum. Þessi ferhyrnda bygging var
2,5 m að innanmáli og 7 m á lengd.
Eldfjallagjóskan frá 1362 og 1477 gera
aldursgreiningu á henni auk þess auð-
velda en byggingin þjónaði hlutverki
þurrkunar- og e.t.v. reykingarýmis
(múrsteinahringur) og lagarhúsnæðis
(staðbundið ker).
Hluta af byggingunni var töluvert
seinna breytt í naust. Það hefur ekki
verið byggt fyrr en eftir 1755 sam-
kvæmt greiningu á yngstu gjósku-
lögunum á staðnum. Steinveggur hafði
hins vegar verið reistur á torfveggjum
byggingarinnar (langhliðum) á 14./15.
öld. Efnið kemur líklega úr bygg-
ingunni sem fyrir var, vegna þess að
steinarnir í henni gátu aðeins legið í
ákveðinni stöðu. Steinveggur var loks
reistur yfir múrsteinahringinn sem ekki
lengur var notaður og myndaði yngra
naust sem var í laginu eins og skeifa.
Ekki ríkir algjör samstaða um þá
túlkun sem hér er lögð fram en hún
stangast á við hugmyndir íslensku
samverkamannanna um staðinn. Leir-
kerafundirnir sem hafa verið greindir
staðfesta hins vegar tilgátu um aldur
og hlutverk byggingarinnar. Munurinn
er lítill en engu að síður er vert að
nefna hann. Íslensku samverkamennir-
nir telja mögulegt að eldfjallagjósku-
lögin, sem eru fyrir ofan trékolaríka
gólfið, séu bæði úr sama gosinu frá
árinu 1755. Mismunandi hæð væri
samkvæmt þeim tilkomin vegna ójafna
í landinu á tímum uppbyggingarinnar.
Enginn sem gróf á staðnum tók hins
vegar eftir slíkum ójöfnum þar. Þar
sem mikil jarðvegsþykknun var
greinanleg á milli trékolaríks gólfsins
og gjóskulagsins eru menn sammála
um að múrsteinahringurinn sé miklu
eldri en öskufallið. Íslensku samverka-
mennirnir telja að byggingin sé frá
áratugunum í kringum 1500 eða fljót-
lega þar á eftir en þeir byggja þessa
túlkun sína á reynslu sinni við rann-
sóknir á samhengi jarðlaga innanlands.

Austursvæðið eftir
Guðmund Ólafsson140
Eystra rústasvæðið er sunnan undir og
utan í lágum mel, skammt austan við
Búðará sem er í Gautavíkinni miðri
(mynd 5).
Rannsóknir á austursvæðinu hófust
þann 23. júlí og var lokið 24. ágúst
1979. Á þessu tímabili var eitt hús
grafið upp sem nefnt er rúst I. Áður en
hafist var handa við rannsóknina var
fjöldi húsarústa ekki kunnur. Eldri
athuganir bentu til þess að á svæðinu
væru á milli þrjú og sex hús. Fljótlega
140. Guðmundi Ólafs-
syni, Þjóðminjasafninu í
Reykjavík, er þakkað á
þessum tímapunkti fyrir
ómælda hjálp við vett-
vangsvinnuna, sem og
handleiðslu við upp-
gröftinn og óeigingjarnt
framlag við ritun
heildarskýrslunnar.
__________
57