Vísir - 23.12.1951, Qupperneq 7

JÓLABLAÐ. VlSIS
7
,£lzti peiiiia
frá
igiinii er
urð
Rabbað við Ólaf Guðmundsson, lög-
regluþjón, sem safnar peningum frá
öllum löndum ög öldum, og á stærsta
myntsafn hér á landi.
Flest mannfólk þjáist meira eða minna af þeim leiða
kvilla eða sjúkdómi, sem heitir eiging'irni. Sjúkieiki þessi
brýzt fram í ýmiskonar myndum og' heitir ýmsum nöfnum.
Stundum hlýtur eigingiirnin hin virðulegustu og fegurstu
nöfn, svo sem fórnfýsi, móðurást o.s.frv. 1 öðrum tilfellum
kemur hún fraxn í verzlun og viðskiptum, og í þiiðju til-
fellunum í ránum og þjófnaði.
Ekkei’t af þessu er þó uppi- iini eða heimsálfum. Hann
staðan í viðíalinu, sem hér
fer á eftir, heldur urn eitt af-
brigði eigingirninnar, sem
ekld er þó bamanna bezt, og
nefnizt söfnunarþrá eða
söfnunai’eðli.
Söfnunai’eðlið brýzt fi’am í
ýmsuin myndum eftir upp-
lagi og lyndiseinkun hvers og
eins, efnum og aðstæðum.
Sumir safna eldspýtustokk-
um, aði’ir aðgöngumiðum eða
prógrömmum, sumir safna
bókum, aðrir eiginlionum
eða minningum um stefnu-
mót og faðmlög, og enn eru
aðrir, sem safna húsum eða
jörðum, en engan veit eg
samt, sem safnað hefir lönd-
um eða heimsálfum.
Þeir, sem þjást af söfnun-
argirnd vita hve hræðilegur
kvilli það er. Allt taugakerf-
ið fer í uppnám, hver and-
vökunóttin rekur aðra og ei-
líf heilabrot um það hvernig
unnt sé að komast yfir þenna
hlutinn eða hinn, hvort unnt
sé að kaupa hann, eða hvort
þurfi að fremja innbrot að
nóttu, hvort það muni kosta
mannslíf, eitt eða fleiri, og
hvort ekki muni auðveldara
að ná í gripinn, ef |)cssnm
eða hinum keppinaut á söfn-
unarsviðinu verði rutt úr
vegi,
En svo hitti eg mann
noltkum á götu, sem er safn-
ari, en hefir þrátt fyrir það merkilegt safn vissra peninga
sofið flestar ’eða allar næt- þ- e. a. s. verðlaunapeninga.
m;, er ekkert óstyrkur á taug- sem hann hafði eignazt vegna
imi og hefir aldrei látið sér til unninna afreka á sviði í-
hugar koma að fremja inn- þrótta. En þegar Ólafur lagði
safnar aftur á móti pening-
um.
Það hafa nú víst fleiri gert,
munuð þig liugsa með ykkur.
Þeir eru býsna margir, sem
safna peningum og með mis-
jöfnuni árangri cins og gerist
og gengur. Og nú kemur það
skrítna við þetta allt saman
— að Ólafur, sem líklega á
eitt stærsta pengingasafn
íslendinga, er síður en svo
ríkari en aðrir menn.
Hvemig má það vera?
Skýringin er fólgin í því,
að hann á stærsta myntasafn,
frá fleiri þjóðum og fjöl-
breytilégra, en nokkur annar
Islendingur sem um er vitað
hér heima. Hinsvegar hefur
ólafur ekki safnað banka-
innstæðum umfram aðra
menn. Og megnið af mynt
Ólafs er úr gildi fallið og
verðlaus á sviði venjulegs
viðskiptalifs.
Ólafur á um 1500 gerðir
af sleginni mynt frá 118
þjóðum og þjóðarbrotum,
sem gefið hafa út sérstaka
mynt, þar með eru talin smá-
ríki ýms,'eyjar og nýlendur.
En auk hinnar slegnu myntar
sldpta seðlarnir mörgum
hundruðum og munu vera frá
á að gizka eitt hundrað lönd-
um eða þjóðum.
Mér var löngu ljóst að
Ólafur hafði eignast all-
og þannig eignaðist ég fyrsta
vísinn að rnyntsafni mínu.
Næstu árin á eftir stækk-
aði safnið mitt lítið. Eg lagði
mig ekki í framkróka til, að
stækka það og enn var þetta
ekki orðin nein ástríða hjá
mér.
En svo kynntist ég manni,
sem sjálfur safnar mynt,
fundum okkar bar oftlega
saman og þá bar mynt eða
myntsöfnun jafnan á góma.
Við þetta vaknaði áhugi minn
að nýj u og ég fór að hafa
ýmis spjót úti til stækka saín-
ið. Á stríðsánmum bar þetta
þegar nokkurn árangur, en
mest þó árin eftir striðið,
enda er meginhluti af mynt-
safni mínu síðan.“
„Hvaða og hverskonar
ráðstafanir liefurðu gert til
þess að auðga safnið þitt?“
„Þær eru ýmsar. Ein er
sú að ég liel'i tíðum leitað til
gull- og silfursmiða, þvi þeir
hafa manna mest komizt
ýfir gamla, slegna mynt og
hefi ég fengið mafga fágæta
peninga lijá þeim. Sjómenn,
sem verið hafa í siglingum
til fjarlægra landa, hafa líka
stundum hjálpað mér. Svip-
uðu máli gegnir og um ýmsa
kunningja mína, sem farið
hafa út'fyrir pollinn, að þcir
hafa oft á tíðum komið fær-
andi hendi heim, og sjálfur
aflað mér ýmiskonar pen-
inga er ég hef farið til
útlanda. Þá skal þess að lok-
um getið að ég hefi bréfavið-
skipti við myntsafnara viðs-
vegar um heim, þ. á. m. á
öllum Norðurlöndunum,
Bretlandi og víðar í Evrópu,
en einnig í öðrum heimsálf-
um, svo sem Nýja-Sjálandi,
Ástralíu, Suðm'-Afi'íkíi og
Suður-Ameríku.
1 Sambandi við þetta skrifa
ég fjölda bréfa á ári hverju
til annara landa og í þeim
tilgángi að skiptast á mynt-
um í söfnunarskyni. Þetta
ber misjafnan árangur eins

ef maður ætlar að safna nokk-
uð að ráði. Bezta stoð mín
og stytta í þeim efnum er
ameríska ritið: „Coins of the
World“, sem geymir upp-
lýsingar og myndir af mynt
allra þjóðá á 19. og það sem
af er þessari öld.
Margir þeirra peninga sem
ég eignast eru með letri sem
ég þekki ekki og skil ekki,
og ég myndi elcki vita hvað-
an væru ef ég gæti ekki aflað
mér upplýsinga um það í bók-
um. Þannig reynast þær mér
hin ákjósanlegasta stoð og
hjálparhella.“
„Hvað áttu svo af merki-
legmn og fágætum pening-
um?“
„Megnið af myntsafninu
er frá þremur síðustu öldum,
þ. e. 18., 19. og 20. öldinni,
nokkra peninga á ég einnig
frá 16. og 17. öld, en elzti
peningurinn minn er talinn
vera frá 2. öld fyrir Ivrist og
fanst austur í Jerúsalem.
Fannst hann í jörðu við
Damaskushliðið þar í borg og
sá Kristinn Helgason lög-
regluþjónn er peningurinn
var grafinn upp. Af djrrmætri
mynt á ég m. a. sjö gullpen-
inga af ýmsum stærðum og
verðgildi. Þá á ég ennfremur
tvo falska peninga frá Spáni,
en Spánverjar eru alræmdir
fyrir peningarfölsun.
1 íslenzka hlutanum er að
finna allar slegnar peninga-
útgáfur, frá 1922, eða frá því
er gerð almennra peninga
hófst sérstaklega fyrir okkur
Þær eru samtals 49 að tölu
þegar með eru taldir Alþing-
ishátíðarpenmgarnir.
Af íslenzku vöruskiptapen-
ingunum á eg nokkur stykki.
Þar af eru 5 peningar frá P. J.
Thorsteinssou verzluninni á
Bíldudal, einn frá Lefoldii-
verzluninni á Eyrarbakka,
tveir frá Ólafi Árnasyni,
Stokkseyri og auk þess tveir
brauðpeningar héðan úr
Reykjavik. 1 þetta safn vant-
ar mig enn allmarga peninga
hrot, stela eða myrða náung-
ann til þess að komast yfir
hluti, sem hann langar í. —
Þetta er líka í rauninni gott —
í þessu tilfelli — því maður-
inn er lögregluþjónn.
Og lögregluþjónninn lieit-
ir Ólafur Guðmundsson og er
frá Laugarvatni. Flestir
Reykvíkingar og raunar fjöl-
margir aðrir landsbúar kann-
ast við Ólaf, annars vegar
fyrir það, að liami er höfði
hærri en venjulegir menn og
í öðru lagi, vegna íþróttaaf-
neka hans, sem voru mikil í
þann tíma, sem Ólafur sinnti
íþróttum.
Ólafur safnar hvorki eld-
spýtustokkum né prógrömm-
iira, ekki eiginkonum (ekki
íþróttimar á hilluna, hélt
hann áfram að safna pening-
um, þótt þar væri um aðra
tegundir peninga að ræða og
sú söfnun á allt öðrum for-
sendum byggð.
Og nú gef ég Ólafi sjálf-
um orðið:
„Mér kom fyrst til liugar
að safna mynt mér til gam-
ans og dægrastyttingar þeg-
ar ég fór á Ólympíuleikana
í Berlín 1936. Þar hittust
menn frá ýmsum löndum og
af ólíku þjóðerni. Meðal
margra þeirra hófust kynni
og til staðfestingar kunnings-
skapnum, vináttunni eða
hvað maður á að kalla ‘það
skiptust menn á minjagrip-
úm. I mörgum tilfellum voru
svo eg viti) og ekki húseign- peningarnotaðirí þessuskyni
°g Serlst °g gengur, en ekk- Qg væri eg mjög þakldátur
ert hefst í aðra hönd ef ekki fyrir það, ef fólk gæti hð-
er reynt.“ sinnt mér í þessum efnum.
„Hafðið þið myntasafnarar
ekki samtök ykkar á milli?1
„Enginn slíkur félags-
skapur er til hér á landi en ég
er meðhmur í tveimur safn-
arafélögum á Norðurlöndum.
Annað þeirra er Nordisk
Numismatisk Union, en liitt
Nordstjáman, Riksforening
för Samlare í Svíþjóð. Bæði
þessi samtök gefa út mánað-
arrit og er ýmsar upplýsingar
að fá, sem máli skipta í þess-
um efnum. Þau gefa líka út
skrá vfiír meðhmi, þannig
að þeir geti sla'ifast á ef þá
langar.til.“
„Og auk þess kynnirðu þér
bækiu' um mynt, gerðir
þeirra, aldur og þessháttar?4
„Maður kemst ekki hjá því
Hinsvegar á eg dal, spesíu,
skildinga og nokkuð af ann-
ami danskri mynt, sem héi:
var gjaldgeng áður fyrr.“
„Frá hvaða löndum áttu
stærsl söfn?“
„Stærsta seðlasafn frá'
einu landi er frá Þýzkalandi,
en mestur hluti þess eruí
bi’áðabirgðapeningar (No t-
geld), sem gefnir voru út ým-
ist af þýzka ríkinu eða ein-
stökum byggðaiiögum og
borgum fyrstu árin eftir
heimsstyrjöldina fyrri. Sum-
ir þessara peningar komust í
allt að. 50 milljarða marká
að verðgildi.
Flestir þessari þýzku seðla
eru hinir fegurstu að gerð, oft
prentað á þá hijU fegurstu
iislaverk í litum, eðá þá máls-
hættir, vísur eða jafnvel þjóð-
sögur. Yfirleitt eru seolarnir
úr pappír, svo sem venja er
lil, en dæmi einnig til þess,
að þeir séu úr lérefti, striga,
eða jafnvel leðri.
Stæi’sta safn af sleginni
mynt á eg frá Danmörku, en
þaðan á eg um 100 gerðir.“
„Eiga peningar þínir nokk-
ura sérstaka sögu, svo þú
vitir?“
„Sumir eiga það nú reynd-
ar, en það yrði of langt mál
að fara út í það hér. Nokki’ir
peninganna hafa sannanlega
fundizt í jörðu hingað og
þangað, og til eru ýmsar sagn-
ir í sambandi við það.
Þá skal þess ennfremur
getið, að sérstök deild í mynt-
safninu áskonaðist mér úr
fjársöfnun þeirri sem Vísir
efndi til á sínum tíma til
Rússlandsfarar Þorvaldai*
Þórarinssonar lögfræðings.
Svo sem kunnugt er, varð
aldrei neitt úr förinni og.Þor-
valdur þá eigi féð. Var sjóð-
urinn þá fenginn Fegi’unarfé-
lagi Reykjavíkur til ráðstöf-
unar, en áður keypti ég ýmsa
peninga sem bái’ust. Þarná
var um seðlamynt, frá ýms-
um þjóðum að ræða, meðal
annars frá Rússlandi, Pól-
landi, Kína, Tékkóslóvakíu
og Þ<rzkalandi, sem bankar
afþökkuðu víst.“
„Hvernig gengurðu svo frá
safninu, þahnig að aðgengi-
leg sé að skoða það og
finna í því einstakar mynt-
ir?“
„Frágangurinn á safninu
Ólafur með hluta af safni sínu.