Vísir - 23.12.1951, Blaðsíða 35

i Svíaprinsessa lætqv ,^ér mjög annt unj,
íifennar á íisstbaki i ;S|;qkkh.olipi, -H^stui;
JOLABLAÐ VlSIS
JBemskuwninto'img Jftám
iV. *Fónass€Þto frá .Ms^mss^
di&l.
Eg er fæddur og uppalinn
í Hróarsdal í Iiegranesi. —
Prestssetur var þar að Ríp
fram yfir síðustu aldamót,
eða til 1904, en þegar efnis-
hyggjan og stefna Brandes-
ar fór að smeygja hér inn
höfðinu um síðustu aldamót,
þá reis sú alda, sem varla
er enn hjöðnuð, að afkristna
landið og fækka prestum.
Var þá Rípurprestakall lagt
niður, til lítillar ánægju fyr-
ir sóknarmenn, og gert að
útkirkju frá Yiðvík. Hafði þá
Viðvíkurprestur 4 kirkjur
að þjóna og var það ærið
starf, með þfeiri’a tíma sam-
göngum. Af þessu leiddi, að
stundum kom fyrir að ekki
„bar að messa“ að Ríp um
jóladagana. Þótti mörgum
það súrt í broti að fá ekki
messu um jólin, eins og áðúr
var.
Þegar svo bar við, sóitu
ýmsir úr Rípursókn jóla-
messur að Sauðárkróki,
Reynistað, eða að Glaumbæ
til síra Hallgríms ThorlaciiiSj
sem hafði vígst að Ríp á
seinasta áratug 19. aldar og
verið þar vhisæll nijög.
Faðir minn og séra Hall-
grímur Thoiiaeius voru mikl
ir vinir fi*á þeim tima, og
meðan þeir lifðu báðir. Sótti
faðir miiin oft kirkju til séra
Hallgríms að Glaiuubæ. Þeir
sátu þá líka saman í sýslu-
nefnd Skagafjarðar, hvor
fyrir sinn lu epp, faðir minn
og séra Hallgrimur. Það yai*
á annan jóladag um þessj
jói (1906), að faðir minn iór
til messu að Glaumbæ og
fékk ég að fara með honum.
Ekki vissi ég það þó fyfr en
sama morguninn. Líklega
liafa foreldrar mínir ekki
viljað láta mig vita það, fyrf
en þau sáu, að veðrið væri
nógu gott fyrir mig, 8 ára
gamlan snáða, til að fara svo
langa leið gangandi.
Eg varð allur á Iofli, þegar
ég vissi að ég mætti fara
þetta, og flýtti mér í spari-
fötin, en ýmislegt þurfti nú
móðir mín að aðstoða míg
við það, því að sannast að
segja var ég þá enginn snill-
ingur að sparibúa mig. Veð-
ur var Iiið bezta og kyrrt, en
örlítið snjóföl á jöfðu. Þó
var gotl gangfæri eftir bökk
um Héraðsvatna og s\ro-
nefndrar „Dældar“, sem ei
Úýrsti hluti Húseyjarkvislai
rennur i Veslri-IIéraðs-
vÖtn .«us4ur %u-
ö'röf Æla'nghoKi.-Við'Íþbi-ð-
uðum áður en við fórum ,en
mikill ferðalnigur yar i ipéi;,
pg var ég því lystarlitill. Við
lögðum af stað frá Hróarsdál
kl. 10 árdegis. ísar voru ör-
uggir um allt Eylendið, en
gangfæri bezt á bökkunum.
Gengum við þvi yfir „Vötn-
in“ og frani bakkana.
Það ’nián ég að mér þótti
faðir minn ærið sporadrjúg-
ur, og málti ég hafg mig
allan við að fylgja honum
eftir. Þegar við komum að
Glaumbæ var fátt kirkju-
fólk komið. Séra Hallgrímur
kom út og heilsuðust þeir,
faðir minn og hann, með
vinsemd og virkíum. Síðan
þauð prestur okkur iil stofu,
þar til ntessan skyldi byrja.
Messufólk dveif pú að úr
öllum áttuir
Þegar ,<0 uu skipt
upi sokkr . u þrydd
aða sauðsi fg lagað
pkkur til, lofunni,
fórum við úf á lilaðið til
fólkáÍHs, þvi að ná var prest-
urinn farinn frá okk-
ur til herbergja sinua, til að
skrýðast hempunni og biia
sig til messunnar. Úti á hlað-
inu safnaðist múgur og marg
menni um föður minu til að
hejlsa hpnúni oig óska hon-
um gleðilegra jóla. Sá eg þá
glöggt hve faðir minn vár
vinsæll og vfel molinn í hér-
aði. Ekki voru þáð síður
konur en karlar. sera, gáfu
sjg á tal við hann. Sumir
þuri'lu líka að; hi,ta ráöa h.já
honum við ýniisum kvillnm
og, krankleika. þvi að faðir
minu fór ípeð íueðöi og sýsl-
aði nEdkið við lækBÍUigay ©g;
tók.si þa.ð; jafuan vek Mdrei
setti hann þ.ó vpp bprgun
fyrir ]iað, eu þó vilciu ni.arg-
ir launa það veh Meðal ann-
ars tók hann á móti um 500
börnum alls, og dó engin
sænguvköna hjá honum eða
barn, sem hann tók á nióti,
og yfirleitt lókst honum ætíð
vel með lækningar.
Margir heilsuðu rriér Uka
og viku orðum að mér vegna
föður míns.Var ekki laust
við að ég yrði hálf-feiminn,
þegar fólkið var að virða
mig fyrir sér. En það hyarf
hrátt, þegar ég sá vinsemd í
hverju andliti. Ein kona var
sérstaklega vinsamleg við
migí Eg man að liún gaf mér
súkkulaðimola, en það liafði
eg aldrei smakkað fjrrr og
og þótti það bragðgott. Þessi
lcona var vel í meðallagi há,
stillileg, og svo tíguleg í fasi
og framgöngu allri, að
hverri drotlningu hefði vel
fefeenat. Hún sagðist heita Sig-
þrúður Helgadóttir og eiga
jieima i Geldingaholti. —
Kvaðst hún vera frænka mín
og fannst mér mjög til um
BÖ eiga slíka konu að
frænku. Siðar kypntist ég
henni meira og sá, að fyrsta
álit mitt á henni var rétt.
Eg man líka vel eftir ein-
um hjónum, sem heilsuðu
okkur. Maðurinn var hár og
tigulegur með yfirskegg, en
konan vap ckki há, enda dá-
lítið lotiu í lierðum af erfiði
lífsins. Ekki var þún smá-
fríð, en strax fékk óg góðan
þokka á liemri.
Hún spdrði inlg' ýmissa
spurriinga ög léySti ég úr
þeim effir föngum. Sá ég að
hún hafði gaman af að táí'a
yið mig. Svo klappaði hún á
kollinii á mér og sagði við
konu, er stóð hjá henni: „Já,
hann verður skýr þessl
#engur, eins og hánn á kyn
til.“ Aldrei hafði ég héyrt
slíkt hól, eða viðurkenning-
arorð um mig fyrr, og varð
hálffeiminn við þfetta. Þó
fann ég að þetta jók mj'ög á
sjálfstraust mitt. Seinna
fékk ég að vita, að þessi
hjón voru SigUrðúr Jónsson,
þáverandi oddviti á Lhlu-
Seylu og Jóhanna Steins-
dóttir kona hans. Þau voru
foreldrar Sigurðar Skag-
j fields söngvara, og ágætis-
j manneskjur, eins og ég fékk
j síðar að reyna.
j Nú var hringt í þriðja simi
íii messu. Kom þá séra Hall-
grímur rrhorlacius út hempur
kiæúdur með handhök sína
undir armi og gekk til kirkju,
en söfnuður allur á eftir
hönum. Kirkjan var með
lillúm turni og hvítmáluð
utan. í rjáfri hennar var blá
hvelfipg með gylltum stj örn-
um. Niður úr hveifingunni,
inn undir grátunum, hékk
stór og fögur ljósakróna sam
sett úr fáguðum kristöllum
og með mörgum kertaljós-r
uni seni kristallarnir hrutu og
köstuðu frá sér í öllum regn-
jbogans litum, svo að unun
YUr á að horfa. Mest þótti
j mér þó til koma að sjá prest-
inn, scra Hallgrím Tlior-
; lacius, alskrýddan fyrir alt-
arinu. Það sópaði að þessum
íturvaxna o.g höfðinglega
manpi fyrir altari og í pré-
dikungrstóli.
Faðir minn ætlaði að setj-
ast frarami í kirkjunrii, þar
sem þeita var ekki okkar
sÖkriárklrkja, en meðhjálp-
arinn benti honum að koma
rin í kórinn og settumst við
þá þar. Að norðanverðu í
kórnv'u var orgelharmóní-
um og bekkir fýrir söng-
fölkið. \rið orgelið sat mað-
tir ekki hár cn þrekinn, al-
I skeggjaður. Var mér sagt að
! þáð v.eri forsöngvarinn,
j Renedikt Sigurðsson á Fjalli
I í Sæniaadarhlíð.
i Fy-rsí 1 :\s iiieðbjálparinn
bæn í kórdyrum, en svo hófst
söngnrinii með laginu
' „Ileims uin ból“. Tók prest-
urinn undir fyrir altarinu
'riifeð sinni sterku og hljóm-
í'ögru hassai’ödd. Söng hann
keiuiíua
og nær dugtéga iná sjá liaria og
•H^stui: Jienuar íhjeith: .Máíou, riht véirá,’ dg’
mikiþ gyðingur.
hassa með Benedikt fotv
söngvara. Ekki þótti mér þó
minna varið í að heyra hanu
tóna kollektu, iiistil og guð-
spjall og svo hlessnarorðin,
síðast. Á stólnum las prést-
ur jólaguðspjallið og Iagði
út af því með eldmóði og al-
vörþunga, sem gagntók alla
kirkjugesti. Man ég sumt úi*
ræðunni enn. Síðar, þegai*
ég hefi hugsað um þessa
ræðu, hefi ég oft jafnað séra;
Hallgrími við Jón biskup
Vídalín að ræðusnilld, endá
átti hann til ræðuskörungá
að telja í afettir fram.
Séra Hallgi-ímur var véit-
ull höfðingi í fornum stil,
vinsæll og vinfastur. Að Iok-
inni messu báuð hann öllum
kirkjugestum, sem vildu, að
koma inn og þiggja veítirig-
ar. Þetta þágu flestir, sem
langt áttu heim og margir
hinna, sem skemmra áttu
heim, én flestir af allra
næstu bæjunuin fóru þó
strax heim eftir mesSuria.
Var nú gengið til baðstofu
og man ég vel, að riiér óf-
bauð, hve göngin í hinum
stóra torfbæ, Glaumbæ,
voru löng og dimm. Fannst
mér þáu aldrei ætla að taka
enda. Þegar í baðstofuna
kom Oúri var löng með liQ-
um giuggum og hólfuð í
þrennt), biðu þar dúkrið
borð með bollum og margs-
konar brauði, sem allt var
íeimabakað. Þeir, sem lengs{
áttu heim, drukku fyrst, en
hinir biðu, er ekki komusl
í fyrsta hópinn og skemmra
áttu að fara heirii. Við feðg-
ar drukkum nú í fyrsta
hópnum ásamt pí'éstinum
ög mörgum öðrum. Man ég
að margt bar á góma við
borðið og var rætt þar um
landsmál. Lítið skildi ég í
þeiin þá og undraðist, hve
þau virtust vera mikið á-
huyamál sumra gestanna.
Þ r var rætt um Hannes Haf
slein, Stefán kennara, Björn
Jónsson og svonefndan
Landvarnarflokk. Fannst
mér flestir vera á móti
Hannesi og Stefóni og fylgja
Landvarnarflokknum að
málum. Meðal þeirra var
séra Hallgrímur. F aðir
niinn lagði fátt til þessara
mála og hefir víst viljað
forðast deilur, eins og haris
var vani. Þó var auðfundið;
að hann fylgdi Landvarnar-
flokknum að málum, enda
keypti hann þá hlaðið „íng-
; ólf“, sem Benedikt Sveiná-
son gaf þá út. Eg man þó, að
hann sagði þarna, að sef;
hrysi hugur við, ef Danir
færu að byggja hér hernaðf
ai-yifkí efia inril<yB.a hér herí.
skyldu, þvúað þcpj' væri ekki
jfæfír uiii áo vfefjá landið ef
á reyndi. Marga, sym áðuf
höfðú lialfíið með Hannesi
Ílafstciii, srit'ti hljóða við áð
lieyra þetia álit hans. ;