Morgunblaðið - 07.09.1965, Page 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 7. sept. 1965 j
ALBERT SCHWEITZ
„AF DJÚPUM rótum sterkrar
hamingjukenndar óx mér
smám saman skilningur á orð-
um Jesú um, að vér megum
ekki líta á lífið sem eign sjálfra
vor. Sá, sem mikið hefur þeg-
ið fagurt af lífinu, verður að
gjalda, sem því svarar fyrir.
Sá, sem hefur verið þyrmt við
þjáningu verður að finna sig
kallaðan til þess að hjáipa, lina
þrautir annarra. Allir verðum
vér að taka þátt í því að bera
þá bölvabyrði, sem á heiminum
hvílir".
Þannig mælti einhverju
sinni hinn mikli mannvinur og
andans jöfur, sem sl. sunnudag
var lagður til hinztu hvíldar
skammt frá sjúkrahúsinu í
Lambarer.e í Gabon, þar sem
hann fyrir meira en hálfri öld
ákvað að verja starfskröftum
sínum í þágu innfæddra Afríku
manna. Hans er nú. minnzt um
heim allan, sem eins mesta stór
mennis aldarinnar, sem mikil-
hæfs heimspekings, listamanns
vísindamanns og göfugmennis,
er byggði líf og starf á kær-
leikskenningum kristinnar trú
ar.
um, ungut stúdent í hvítasunnu
leyfi.
„Heilsa og hreysti læsá sig
um hverja taug. Ósegjanleg
unaðskennd gagntekur Albert
Schweitzer. Slík gleði yfir því
að vera til og þakklæti fyrir
lífið gagntekur hugann svo fá-
ein andartök, að hann fær ekki
skilið, hvernig þvilík fylling
geti rúmazt í barmi hans.
En í sömu andrá stendur
spurningin gamla fyrir hugar-
sjónum. Mátti nokkur njóta
lífsins ómælt án alls endur-
gjalds? Var slíkur dýrðarmorg-
unn sem þessi gefinn þeim, sem
máttu njóta hans og kunnu að
meta hann, án allra skilmála?
Mundi lífið ekki ætlast til þess
að fá eitthvað á móti örlæti
sínu?
Albert Schweitzer kannaðist
við þetta. Stunga þessarar
spurningar hafði alltaf verið
samferða hinni fyllstu lífs-
nautn. Hamingjan hafði aldrei
sýnt honum inn i ríki sín án
þess að nunna hann á um leið,
Mynd frá 1935. Taldir frá vinstri: Prófessor Karl Straube, söngstjóri við Thomasarkirkjuna í
Leibzig (kennari Dr. Páls ísólf ssonar), prófessor Fritz Múnch, stjórnandi Wilhelms kórsins í
Strassbourg og Dr. Albert Sch weitzer.
Hann var ungur stúdent,
hamingjan og framtíðarmögu-
leikarnir blöstu við honum,
hvort heldúr var á sviði heim-
spekinnar, guðfræðinnar eða
tónlistarinnar, þegar hann tók
þá ákvörðun að helga sig þess-
um hugðarefnum sínum aðeins
fram að þrítugu en ganga síðan
Dr. Albert Schweitzer með dótt ur sína Rhtne. Myndín er tek-
in 1928.
1 þjónustu mannkynsins með
einhverjum hætti.
í ævisögu hans eftir Sigur-
björn Einarsson, biskup ís-
lands, segir í upphafi frá
morgninum þeim, er hann tók
þessa ákvörðun, — morgni, er
hann vaknar við skin morgun-
sólarinnar heima í föðurhús-
að aðrir heimar eru til, sem
hún sneiðir hjá, nær ekki til.
Vísast vantaði hana samfylgd
þangað.
Hvers vegna lék lánið við
hann? Hafði hann til þess unn-
ið? Hann var tuttugu og
eins árs þetta vor. Honum hafði
lengi verið ljóst, að hann naut
góðrar aðstöðu í lífinu. Hann
hafði að vísu alizt upp við frem
ur knöpp kjör og ýtrustu spar
neytni. En hann hafði samt lif
að gæfurík bernsku- og æsku-
ár. Það skildi hann nú. Og nú
var honum orðið ljóst, að hann
hafði hlotið yfirburða gáfur.
Líkamshreysti hans var dæma-
fá.
Var slíkt látið í té kvaða-
laust?
Fylgdi því ekki ábyrgð að
vera sólarmegin?
Hafði ekki verið sagt: Af sér
hverjum, sem mikið er gefið,
mun mikils verða krafizt, og af
þeim, sem mikið hefur verið í
hendur selt, mun því meira
heimtað verða“.
Á slíkum hugsunum var á-
kvörðun Alberts Schweitzers
grundvölluð.
Hann var tuttugu og eins árs
þetta vor. Þá þegar voru liðin
þrjú ár frá því hann innritaðist
í háskólann í Strassborg I heim
speki og guðfræði. Síðan hafði
hann einnig gegnt herþjónustu
í eitt ár og á þeim tíma lesið
Nýja testamentið, athugað
skýringar við það en fundizt
þær ófullnægjandi í ýmsu og
gert margar sjálfstæðar athug-
anir Hann hafði meðal arín-
ars fundið ýmislegt athugavert
við kenningar hins kunna guð-
fræðings Holtzmanns, sem var
meðal kennara hans. Og þegar
hann gat hafið nám að nýju, að
herþjónustu lokinni, hafði hon
um opnazt ný útsýn og hann
var staðráðinn í að taka ríkj-
andi kenningar fræðimanna til
rækilegrar athugunar.
Engan hefði grunað er Albert
Schweitzer hóf barnaskóla-
nám, að hann ætti eftir að
verða slíkur framúrskarandi
námsmaður Hann hafði grátið
alla leiðina í skólann fyrsta
daginn og fram eftir árum var
hann ekki ý’:ja áhugasgmur.
Hann fæd’' 14. janúar 1875
í þorpinu IC ^rberg í Efra-
Elsasis, em nokkrum mánuðum
síðar fluttist ..jólskylda hans til
Gúnsbach í Múnsterdal og ólst
hann þar upp
í Múnsterdal höfðu ættmenn
hans í báðar ættir búið kynslóð
um saman og gat hann rakið
ættir sínar til presta, kennara,
orgelleikara og orgelsmiða og
fundið eiginleikum sínum stað.
Fyrsta árið var Albert
Schweitzer pasturslítill og þótti
OG STORF
óþriflegt og ólífvænlegt barn.
Eftir nokkurra mánaða dvöl í
góðu eldi og hollu lofti Gúns-
bach varð þar á mikil breyting
og var hann æ síðan afburða
heilsuhraustur. Framan af
bernskuárum Schweitzers ólst
hann þó upp við heldur kröpp
kjör. Faðir hans, Ludwig
Schweitzer, sem var prestur
og kennari, var heilsulítill og
hafði rýr efni — en fjölskyid-
an stór, börnin fimm. Síðar rætt
ist nokkuð úr efnahagnum með
bættri heilsu föðurins og kær-
komnum arfi er þeim tæmdist,
en alla tíð vandist Schweitz-
ér miklum sparnaði. Bjó hann
að því uppeldi alla tíð síðan.
Að eðlisfari var Schweitzer
dulur og þögull, en einnig ákaf
lyndur og bráður í skapi. Gerði
hann sér smám saman ljóst, að
hann gat vart vænzt þess að
að-rir héldu í við ofurkapp hana
— hann varð uggandi um ákafa
sinn í leikjum og gerði sér far
um að draga úr honum. Spil
kvaðst hann aldrei hafa þorað
að snerta og 24 ára hætti hann
alveg að reykja, sökum þess, að
það var orðin honum meiri
ástríða, en honum þótti góðu
hófi gegna. Honum lærðist
þannig að temja og berjast við
skap sitt og ákaflyndi — „frá
bernskuárunum standa mér fyr
ir hugarsjónum margar minn-
ingar, sem auðmýkja mig og
halda mér vakandi í þessari bar
áttu“, sagði hann einhverju
sinni.
Albert Schweitzer, sem ungur guðfræðistudcut,
tekin 1895
myndin