Morgunblaðið - 07.09.1965, Blaðsíða 17

Þriðjudagur 7. sept. 1965
MORGUNBLADIÐ
17
Norrænir stdrkaupmenn á ráðstefnu
Viðtöl vlð formenn erlendu
stórkaupmannasamtakanna
UM þessar mundir þinga hér
norrænir stórkaupmenn að
Hótel Sögru. Ráðstefnan hófst í
gærmorgun og mun standa til
miðvikudagsins 8. september.
Morgunblaðið náði tali af for-
mönnum félaga stórkaupmanna
á hinum Norðurlöndunum og
fara viðtöl við þá hér á eftir.
Arne Z Trosdahl
Fyrstan hittum við Arne
Z. Trosdahl, formann norsku
stórkaupmannasamtakanna eða
Norges Grossistforbund eins Og
það heitir á norsku. Við spyrj-
um hann fyrst um innflutnings-
verzlun Norðmanna og hann
svarar:
— Innflutningur Norðmanna
er aðallega frá Fríverzlunar-
bandalaginu og Efnahagsbanda
laginu, en hins vegar er verzl-
unin við austantjaldslöndin
mjög lítil. Viðhorf Norðmanna
er hið sama og Breta, hvað það
snertir að innflutningur er
miklu meiri en útflutningur og
verðum við því að reyna að ná
inn mismuninum með farm-
gjöldum, en verzlunarfloti okk-
ar er einn hinn stærsti í heimi.
— Norskur iðnaður hefur
aukizt stórkostlega eftir stríð-
ið og þar eð við höfum þurft
að flytja inn nær allar vélar og
tæki, er hann hefur þurft með,
hefur það oft reynzt erfitt að
halda jafnvægi á fjárlögum.
3Það er og ástæðan fyrir hinum
mikla innflutningi. Það er von
okkar, að hin mikla fjárfesting
muni bera árangur og getum
við þá aukið útflutninginn að
miklum mun.
— Hvað getið þér sagt mér
um norsku stórkaupmannasam-
tökin?
— Norsku stórkaupmanna-
samtökin eru ekki eins og t.d.
hin sænsku, æðstráðandi í mál-
efnum stórkaupmanna, heldur
er annar félagsskapur yfir þeim
er nefnist Norges handels-
standsforbund. Okkar félags-
skapur hefur hins vegar með
hagræðingu og framleiðni að
gera í norskri verzlun. Við höf-
um mikið sótt fyrirmyndir til
Bandaríkjanna, hvað við kemur
dreifingu og hagræðingu allri.
Hafa á síðari árum myndazt hin
svokölluðu keðjufélög, er stuðla
að hagkvæmari dreifingu o.s.
frv.
— Vilduð þér segja eitthvað
að iokum?
— Já, ég hef lengi hlakkað
til að koma tril íslands og gleðst
því yfir því að fá tækifæri til
þess nú að skoða öll hin marg-
vislegu náttúruundur er ísland
hefur upp á að bjóða.
— ★ —
Formaður sænsku stórkaup-
mannasamtakanna eða Sverig-
es Grossistförbund er Hans
Möller. Við spyrjum hann um
vörudreifingu og þróun hennar
í Svíþjóð og hann svarar.
— Dreifingin í Svíþjóð hefur
náð svo miklum framförum á
síðustu árum sem frekast er
unnt að ná með nútíma tækni.
Við höfum að sjálfsögðu ekki
hið mikla vörumagn, sem hin
ýmsu stórveldi, en það höfum
við leyst með því að steypa
saman hinum ýmsu félögum og
sameina dreifingu þeirra.
— Hvað um hagræðingu í
sænskri verzlun?
— Vélvæðing er mikil og við
höfum tekið upp innan fyrir-
tækjanna ákvæðisvinnu, þar
sem sérhver starfsmaður er
verðlaunaður fyrir góða frammi
stöðu og hefur það gefizt vel.
Út á við vinnum við í frjálsri
samvinnu og gerir það allt
miklu ódýrara hvað viðkemur
samvinnu og gerir það allt
miklu ódýrara hvað viðkemur
dreifingu og öðru slíku. Á Norð
urlöndunum fjórum (ísland
ekki með) höfum við stofnað
með okkur samband, sem heitir
United Nordic Ltd. og sér það
um innkaup fyrir öll löndin.
Þetta er því eins konar inn-
kaupafélag.
Hans Möller
— Hvað vilduð þér segja að
lokum?
— Við heildsalar lítum mjög
björtum augum á framtíðina og
er það sérstaklega að þakka
þessu norræna samstarfi., Það
er og ánægjulegt að íslending-
ar skuli vera svo virkir þátt-
takendur sem raun ber vitni.
— ★ —
Formaður stórkaupmannasam
takanna í Danmörku utan Kaup
mannahafnar er Jörgen Hage-
mann-Petersen, borgarstjóri í
Kalundborg. Við spyrjum hann
um samtök þau, er hann er
formaður fyrir og hann svarar.
— í Provinshandelskammer-
et, en svo nefnast samtökin á
dönsku — eru um M000 fé-
lagar bæði heildsalar og smá-
salar. Þetta er annað tveggja
Jörgen Hagemann-Petersen
slíkra félaga í Danmörku, en
hitt nær einungis yfir Kaup-
mannahöfn.
— Hvað vilduð þér segja um
hagræðinguna í danskri verzl-
un?
— Hún hefur þróazt mjög á
síðari árum. Verzlunarkaup-
samningum hefur fækkað, en
veltan hins vegar aukizt mikið.
Þetta má þakka hagræðingar-
stefnu síðari ára, er kaupmenn
hafa slegið sig saman í hópa og
gert stórar pantanir í stað þess
að vera að gera pantanir hver
út af fyrir sig. Við þetta hafa
fengizt hagkvæmari kaup og
dreifing er miklu kostnaðar-
minni en áður. Þá eru í Dan-
mörku mjög ströng ákvæði um
lán og bannar ríkisstjórnin
bönkum að lána fé til Tivers
konar framkvæmda, svo að það
er nær útilokað fyrir smákaup-
menn að fá fé til vörukaupa.
— Það er okkar stærsta á-
hugamál í Danmörku í dag, að
við losnum við beina skatta.
Við trúum því að óbeinir skatt-
ar séu miklu hagkvæmari, bæði
fyrir neytendur og okkur. Skatt
ar þeir er við greiðum i dag eru
komnir í algjört hámark og
þolir verzlunin ekki meiri
skatta. Þá er það mjög mikil-
vægt mál, að dreifingin megi
verða sem hagkvæmust og að
dreifingarkostnaður verði sem
lægstur á einingu.
— Vilduð þér segja eitthvað
að lokum?
— Þetta er í fyrsta sinn sem
ég kem .til íslands. Það er mjög
gaman að koma hingað, því að
náttúra íslands er ákaflega ólík
hinni dönsku og því margt for-
vitnilegt að sjá.
— ★ —
Osmo P. Karttungen heitir
formaður finnsku stórkaup-
mannasamtakanna. Við spyrj-
um hann fyrst um samtök þau
er hann er formaður fyrir og
segir hann:
— Beinir aðilar að Finnlands
Grossistförbund eru um 200, en
taki maður ýmsar hliðargreinar
samtakanna með verður félaga-
talan um 450 manns. Samtökin
voru stofnuð árið 1920 og eru
því eldri en samsvarandi félög
í Noregi og Svíþjóð, en danska
sambandið er elzt um 300 ára
gamalt. Finnland hefur haft
mjög mikinn ávinning af því
að vera í þessu norræna sam-
bandi, sem nú þingar í Reykja-
vík.
—- Hvað um dreifingarvanda
mál í Finnlandi?
— Það hefur tekið miklum
framförum í Finnlandi sem á
öðrum Norðurlöndum. Árið
1957 varð algjör bylting í utan-
ríkisverzlun Finnlands, er inn-
flutningshöft voru afnumin.
Fyrir þann tíma hafði þetta
norræna samstarf verið hálf ó-
fullnægjandi fyrir Finnland, en
nú er það eins og ég áður sagði,
mjög örvandi fyrir finnska
verzlun.
— Hvað kunnið þér að segja
um verzlunina við austantjalds-
löndin?
— Sovétríkin eru stærsti við-
skiptavinur Finnlands. Árið
1963 voru 15% af allri yerzlun
Finnlands við Sovétríkin.
— Hvað segið þér um Frí-
verzlunarbandalagið?
— Við Finnar höfum haft
mjög góða reynslu af Fríverzl-
unarbandalaginu og okkur
finnst það mjög gott í aðal-
atriðum. Við Finnar höfum
stöðugt verið að berjast við
greiðsluhalla á fjárlögum og
leggjum við nú aðaláherzlu á
að auka útflutning landsins.
— Þá má geta þess, að við
Finnar kaupum helmingi mira
af ykkur Islendingum, en við
seljum ykkur. ísland er mjög
vinsælt í Finnlandi og ég er
viss um, að á næstu árum meg-
ið þið búast við auknum ferða-
mannastraumi til íslands frá
Finnlandi.
— Þér voruð á árunum
1962-1963 fjármálaráðherra í
stjórn Karjalainens. Hvað kunn
ið þér að segja mér um finnsk
stjórnmál í höfuðdráttum?
— Ég mundi segja, að stjórn-
málaástand Finnlands væri frek
ar stöðugt. Við höfum eins og
Osmo Karttunen
iþið marga flokka og það verða
ekki miklar breytingar við kosn
ingar í Finnlandi. Annars
mundi ég segja, að finnsk stjórn
mál líktust mjög hinum ís-
lenzku.
— Vilduð þér taka eitthvað
sérstakt fram að lokum?
— Ekkert nema það, að ég
vona að þessi fundur verði til
þess að auka enn samvinnu
Finnlands og íslands á sviði
verzlunar. Við höfum hingað til
ekki haft svo náin kynni, en ég
vonast til þess að þau megi
aukast til mikiila muna í fram-
tíðinni.
— ★ —
Þá hittum við einnig að máli
Victor B. Strand, aðalræðis-
mann frá Stórkaupmannasam-
Victor B. Strand
bandi Kaupmannahafnar eða
Grosserer Societetets Komite,
eins og það heitir þar. Danir
senda hingað fulltrúa tveggja
félaga, þ. e. a. s. fyrir
Stórkupmannasamband Kaup-
mannahafnar og Stórkaup-
mannasamband Danmerkur,
— A hvaða mál munið þér
leggja mesta áherzlu hér?
spurðum við Strand fyrst.
— Það eru aðallega tvö mál,
aðild Danmerkur að Fríverzl-
unar- og Efnahagsbandalaginu
þar sem við munum skýra frá
því, hver staða okkar sé gagn-
vart þeim og svo viðskiptin við
löndin handan járntjaldsins.
Eins og kunnugt er, þá er
útflutningur á landbúnaðarvör-
um geysilega þýðingarmikill
fyrir okkur, en hann er um 50%
af öllum okkar útflutningi, og
hefur aðild okkar að bandalög-
unum tveimur styrkt hann
mjög. T. d. nam samanlagður
útflutningur okkar 1964 6,25
milljörðum (danskar krónur)
og þar af fóru 1,9 milljarður til
landanna í efnahagsbandalag-
inu.
— En teljið þér æskilegt að
auka viðskiptin við löndin
handan járntjaldsins.
— Eins og ég sagði áðan, þá
er það annað þeirra mál sem
við munum leggja mesta á-
herzlu á hér og þeirri spurn-
ingu svara ég hiklaust játandi.
Verzlunarvörur eru til þess1 að
verzla með og í verzlun verðum
við að vera ópólitiskir, þar sem
markmið okkar er að kaupa og
selja. Það er einnig sannfæring
min að verzlun auki skilning
landa á milli. Þá höfum við
einnig mikinn áhuga á auknum
viðskiptum við þróunarlöndin.
Það hlýtur að vera traustvekj-
andi fyrir þessi lönd að vita, að
þau hafa einhverja þýðingu fyr
ir okkur og við séum þeim
skuldbundin á inhvern máta,
þegar þau þurfa á liðsinni að
halda.
— En hvað um aukna sam-
vinnu Norðurlanda á milli?
— Hún er nú þegar nokkur
og við erum hér einmitt í þeim
erindum að styrkja hana. Við
erum hér til þess að bera sam-
an bækur okkar, skýra frá sjón
armiðum okkar og kynnast sjón
armiðum annarra Norðurlanda.
Hér hlustum við á vandamál
annarra Norðurlanda á hvern
hátt við getum liðsinnt þeim.
Við Danir myndum til dæmis
vera þakklátir, ef hin Norður-
löndin keyptu meira af land-
búnaðarvörum okkar en þau
gera í dag, segir Strand að
lokum.