Morgunblaðið - 07.09.1965, Page 23

Þriðjudagur 7. sept. 1965
MOkCUNBLAÐID
23
- Albert Schweitzer
Framhald af bls. 12
og nætur. Óvíða á hnettinum
hafa hvítir menn eirt verr, geta
fæstir dvalizt þar nema 2—3 ár
í senn, fyrr en varir fer magn-
leysi, blóðleysi og slen að gera
vart við sig.
Gróður er mikill og fjölskrúð
ugur, en landið þó heldur snautt
af nytjum. Nokkrar innfluttar
manneldisjurtir hafa bætt mjög
úr brýnum skorti, en t.d. korn
þrífst ekki svo, að ræktað verði
til manneldis. Kornstöngin þýt-
ur upp á svipstundu en enginn
kjarni nær að myndast. Svip-
uðu máli gegnir um kartöflur,
grasið vex upp en undirvöxtur
er enginn. Kál og grænmeti
þrífst illa og hrísgrjón ekki.
Hefur því eitt af mörgum verk-
efnum Schweitzers í Lambar-
ene verið að gera tilraunir í
garðrækt. Hafa þær borið góð-
an árangur, stór grænmetis- og
aldingarðar er umhverfis húsin.
Þeir skæðastir sjúkdómar,
sem Schweitzer þurfti frá upp-
hafi að berjast við, voru svefn-
sýki, mýrarkalda, líkþrá, blóð-
sótt og alls konar tegundir út-
brota, sára og kláða, auk bein-
átu og hjartasjúkdóma. Sjúkl-
ingarnir þyrptust að honum þeg
ar á fyrsta degi og síðan varð
ekkert lát á straumnum. Fram-
an af varð hann að gera að sár-
um og meinum sjúklinganna 1
hænsnakofa og munaði því
miklu, þegar tekizt hafði að
reisa fyrsta sjúkraskýlið.
Albert Schweitzer og kona
hans dvöldust í Lambarene að
pessu sinni til haustsins 1917,
er sú fyrirskipun barst til Lam
barene, að þau skyldu tafar-
laust flutt í fangabúðir í Ev-
rópu. Þar hafði þá geisað styrj
öld í þrjú ár, en þann tíma
hafði Schweitzer varið frístund
um sínum til heimspekilegra
hugleiðinga, hugsað um sið-
fræði og siðmenningu, og lagt
drög að bókum sínum um þau
efni.
í naer tíu mánuði divöldust
þau hjónin í fangabúðum í
gömlu klaustri, Garaison í Pyr-
eneafjöllum, bæði við slæma
heilsu. Hafði loftslagið í Lam-
barene gengið mjög nærri þeim
og Sohweitzer hafði fengið
blóðsótt, skömmu áður en hann
fór þaðan. Var hann mjög
máttfarinn, er hann losnaði úr
fangavistinni — þar hafði hann
sjálfur verið eini læknirinn —
og kom sumarið 1918 sjúkur
maður og yfirbugaður til æsku
borgar sinnar, Gúnsbach, sem
þá var í rúst eftir styrjöldina.
„Menningin er í afturför",
skrifaði Sohwjeitzer um svij>að
leyti. „Styrjöldin hefur ekki
valdið hnignun hennar. Styrj-
öldin er sjálf ávöxtur hnignun-
arinnar.......Oss hrekur að
fossbrún fyrir straumi með ó-
hugnanlegum iðuköstum."
Schweitzer dvaldist í Evrópu
þar til snemma ársins 1924.
Ferðaðist hann víða um, hélt
fyrirlestra og hljómleika. —
Starfsþrek sitt, sem hafði ver-
ið nær bugað, endurheimti
hann og afréð að fara aftur til
Lambarene. Eftir í Evrópu
urðu kona hans, sem ekki hafði
náð fullri heilsu, og nýfædd
dóttir þeirra Rihena.
Þær komu hins vegar með
honum aftur til Lambarene
haustið 1929 eftir að Schweitz-
er hafði verið aftur í Evrópu
um tveggja ára skeið.
Þannig liðu árin. Sjúkrahús-
ið og starfsemin í Lambarene
óx. Schweitzer brá sér til Ev-
rópu af og til, hélt fyrirlestra
og hljómleika, aflaði fjár til
starfsins, jafnframt því sem
út komu eftir hann hin merk-
ustu rit í heimspeki og guð-
fræði.Starf hans var annálað
um allan heim, en friðarboð-
skapur hans fékk ekki meiri
hljómgrunn en svo, að heim-
urinn fékk að lifa aðra heims-
styrjöld. Þó kom að því að
hann var heiðraður, hver við-
urkenningin rak aðra. Arið
1951 fékk hann friðarverðlaun
þýzkra bóksala. Verðlaunaféð
gaf hann til styrktar flótta-
mbnnum. Næsta ár var hann
kjörinn meðlimur frönsku aka-
demíunnar og haustið þar á
eftir hlaut hann friðarverðlaun
Nóbels. Vegna anna í Lambar-
ene komst hann þó ekki til þess
að veita þeim viðtöku fyrr en
haustið 1954.
Enda þótt enginn hafi borið
á það brigður, að Albert
Sohweitzer væri mikilmenni,
skyldi þó enginn ætla, að hann
hafi verið gallalaus, fremur en
aðrir dauðlegir menn. Enda
hefur ekki hjá því farið, að
hann hafi verið umdeildur
mjög og oft sætt gagnrýni,
meðal annars fyrir starfsemina
í Lambarene og afstöðu hans
Kunnir menn
minnnst
Schweitzers
• Hér á eftir fara ummæli
nokkurra stjórnmálamanna
og menntamanna um mann-
vininn guðfræðinginn, lækn-
inn og tónlistarmanninn
Albert Schweitzer.
í samúðarsikeyti sem Gius-
eppe Saragat, forseti ítalíu,
sendi frú Rhenu Eckert-Daur-
ioh, dóttur Sohweitzers segir
m.a.: „Lát Alberts Sohwtzers,
er mi’kið hryggðarefni fyrir
allan heiminn, sem sá í þess-
uim mifcía manmvini dæmi
þess hve háleibt mannlegt
bræðralag getur orðið. Störf
in, sem hann vamn af mann-
kærleika, innblásinn djúpri
réttlætisikennd, verða fyrir-
mynd á leiðinni tiil göfgunalr
mannlkynsins.“
f skeyti til frú Rhenu
Eckert-Durioh, minnist Lud-
wig Enhard, kanziari V-Þýzka
lands, Sohweitzers, sem mi'kils
mannvinar, guðfræðings, lækn
is og tónlistanmanns og segir,
að hann hafi verið brauitryðj-
andi á sviði aðstoðar við hina
vaniþróuðu, og kallað hendiur
og hjörtu mannanna til
óeiigingjarnra starfa.
Walter Ulbriöht, leiðtogi a-
þýzkra kommúnista, minnist
Scihweitzers fvrst og fremst
sem ötuls baráttumanns fyrir
afvopnun. í skeyti til frú
Eokert Daurich segir Ulbriöht
m.a.: Albert Schweitzer
naut virðingar um heim allan
sem framúrskarandi læknir,
tónlistarmaður og guðfræðing-
ur. Hann lét sér annt um
framlhald lífsins á jörðinni, og
studdi því ötullegia aligera af-
vopnun og bann við fram-
leiðslu kja rnorkuvopna.“
Dean Rusk, utanríkisráð-
herra Bandiaríkjanna. sagði
m.a., er hann fregnaði lát
Sohweiitzers: „Lát hans
(Söhweitzers) vekur mik-
hat'in í hjörtum þeirra
sem vilja breyta heiminum úr
'hættuiegum búðstað þar sem
— ískyggileg
Framh. af bls. 16
100.000. Næst þessu tala dauðs-
fallanna á meðal karlmanna í
Skotlandi, þar sem hún var 95 af
hverjum 100.000, síðan í Austur-
ríki 75.5 og í Tékkóslóvakíu 61.3
af hverjum 100.000.
Bandaríkin koma langt á eftir
flestum Evrópulöndum að þessu
leyti, en þar var tala dauðsfalla
39.9 af hverjum 100.000.
Hæst er dánartalan af þessum
völdum á meðal karlmanna á
aldrinum 65—74 ára.
Hvað konur snertir, er dánar-
talan lægri, og sökum þess að
karlmenn reykja meir en konur
en anda að sér sama andrúms-
lofti og þær, virðist sem framan-
greindar tölur styðji þá skoðun,
að sambaná sé á milli tóbaksreyk
inga og lungnakrabba og að
til innfæddra Afríkumanna.
Hefur ugglaust margt verið
rétt og sanngjarnt í þeirri gagn
rýni, — en oft og tíðum hefur
hún líka verið sett fram af ill-
girni og skilningsleysi, bæði á
aðstæðum og hugsjónum hans.
Líf Alberts Schweitzers var
ótrúlega auðugt. Á níutíu ára
æfiferli kom hann í raun og
veru í verk margra manna æfi-
starfi. Störf hans sem guðfræð
ingur, sem organleikari og tón-
vísindamaður, sem heimspek-
ingur, sem trúboðslæknir og
mannvinur, hvert um sig var
a.m.k. jafngildi æfistarfs eins
manns.
togsitreita rílkir, í friðsamt al-
þjóðleigt samiféilag. í öliiu, sem
Söhweitzer tók sér fyrir 'hend-
ur um ævina var hann sam-
einandi og græðianidi afl ....
Með rannsóknum sínum á
verkum Baohs og Göthes,
veitti hann nýjum þrótti í
hina rótgróniu vestrænu meim
ingu .... Líf, kennsla og
störf þessa góða manns verða
leiðarljós og inniblástur ölil-
um sem bera ábyrgð á friði,
velferð og lífsafkomu íbúa
þessarar litki reilkistjörnu."
Heimspefcingurinn Bertrand
Russeld segir m.a. í samúðar-
skeyti sínu tii dóttur Sdh-
weitziers: „Albert Söhweitzer
var sannarlega góður maður,
sem vann störf sín með áfhuga
og af kostgæfni. Slikir menn
eru sjalcbgæfir í heiminaim og
börn þessarar aldar virðasit
jafnvel ekki fær um að skilja
þó, og eiga sannarlega ekki
Skilið að hafa þá í sínuim
hópi.“
Gunnar Jahn, minnist Al-
berts Schweitzers af hálfu
Nóbelsnefndar norska stór-
þingsins, sem veitti honum
friðarverðlaunin 1952. Jalhn,
sem er formaður nefndarinn-
ar, sagði m.a., að Sohweitzer
hafi helgað líf sitt vináttu og
bræðrailagi. Síðan sagði hann:
,Eitt af skærustu ljósum heims
ins er skykknað, göfugt
hjarta hefuir stöðvazt og mik-
ilil hugsuður hefur hugsað
sína síðustu 'hugsun ........
Skyndifega er allt ’hljótt og
dapurleiki fyllir hjörtu manna
víða um heim......Hann, sem
gaf mannikyninu trú og von,
er látinn.“
Miohael Ramsey, erkibisikup
af Kantaraborg, sagði m.a.,
um Sohweitzer: „Hann var
einn merkasti kristni maðuir
vorra tíma og jafnvel allra
tíma. Fyrst varð hann kunnur
sem fraimúrskarandi tónlistar-
maður og menntamaður, sem
jóik skilning fjölda manna á
guðspjölhinum. En síðan starf
aði hann sem læknir og tirú-
boði í Afríiku í anda guðspjall-
anna. Fáir menn hafa haft
jafn fjölbreytta hæfiteika oig
hann og enginn getur notað
hæfileika sína á óeigingjarnari
hátt en hann gerði.“
tóbaksreykur valdi í þessu efni
meiru um en annars konar spill-
ing á andrúmsloftinu.
Loks kom þurrkur
á Breiðdal
BREIÐDAL, 6. sept. — Nú loks-
ins eru komnir þurrkar hér. —
Þetta er þriðji þurrkdagurinn og
mjög góður þurrkur. Og hafa
bændur getað þurrkað allt sem
búið var að slá. En talsverðu er
enn óekið í hlöður.
Nokkrir bændur munu enn um
sinn halda áfram heyskap, ef tíð-
in verður hagstæð. Þessir þrír
dagar hafa gjörbreytt viðhorfinu
eftir alla erfiðleikana við hey-
skapinn í sumar.
Hér er glampandi sól á dag-
inn, en kalt og frost um nætur.
- Páll.
— Afmæliskvebja
Framhald af bls. 20
ins í efa. Slíkir menn eru aðall
og stolt sinnar stéttar.
Ég vil ljúka þessum fáu lín-
umm eð því að taka undir hin-
ar fjölmörgu óskir ættingja,
vandamanna, vina og viðskipta-
nauta að Bjarni R. Jónsson megi
enn um ókomna ánitugi njóta
óbilaðra starfskrafta ag hæfileika
til þess að stuðla að heilbrigðu
og þróttmiklu íslenzku viðskipta-
lífi og bæta hér við persónulegri
ósk, að hann muni enn um æði-
langa stund eiga þrá og njóti
þreks til þess að sækja á vit ís-
lenzkrar náttúru og furna þann
stóra í straumbláum hyl.
EJS.
THRIGE
Rafmagnstalíur
Höfum fyrirliggjandi:
200 — 500 og 1000 kg
RAFM AGN STALÍUR.
Útvegum með stuttum fyrirvara allt að
10 tonna talíur.
Tæknideild
r w
LUDVI' STORI ij
L Á
Sími 1-16-20.
IJtsala — Utsala
Terylenebuxur, drengja- og herrastærðir.
Telpna- og dömustretchbuxur. — Drengja
og herraskyrtur, flónel. — Kvenblússur og
margt fleira á mjög hagstæðu verði.
VERZLUNIN. Njálsgötu 49.
Vinna
Vantar mann í vöruafgreiðslu. —
Gott kaup. — Upplýsingar í síma 24690.
Foreldrar
Þið fáið 12 myndir af barninu í einni
myndatöku. — Ein stækkun innifalin.
Fjöldi skapar fjölbreyttni.
V"v| \.'
Stúlka leikur við börnin meðan á myndatökunnl
stendur. — Stækkanir innan viku. — Prufur til-
búriar næsta dag. — Önnumst allar myndatökur.
Éljót og góð þjónusta. — Myndatökur þarf að panta.
Barna- &
fjölskyldu
Ljðsmyndir
Bankastræti 6. — Sími 12644.