Morgunblaðið - 07.02.1968, Blaðsíða 14

14
MOBGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. FEBRUAR 1968
Bergþór Pálsson
Minning
SÓLVHÓLSGATA 12 er stæði-
legt gult steinlhús við sammefnda
götu. Fyrir utan 'heimili foreldra
minna ber ekki annað hús hærra
í minni mínu þegar ég horfi um
öxl til æskuáranna. Það var þar
þegar ég fæddist — og það er
þar enn. Langt fram eftir aldri
lidu ekki svo margir dagar að
ég gengi ekki upp stigann í
þessu góða húsi — og þau ár
sem ég sat á Landsbókasafninu
var ég þar nálega daglegur gest-
ut. Það hét að fara í kaffi til
Dísu frænku og Begga. Að koma
í eldhúsið til þeirra var eins og
að koma í vin, svo góð var nær
vera þeirra, blátt áfram og frið-
sæl; umsvifin í Landssímanum
og Landssmiðjunni á næsta leiti
fóru einhvernveginn fram hjá
gluggum þessa húss. Rússneskt
máltæki segir að menn þurtfi að
neyta saman margra kílóa af
Fleiri og fleiri nota Johns-
Manville glerullareinangrun-
ina með álpappírnum
Enda eitt bezta einangrunar-
efnið og jafnframt það
langódýrasta.
Þér greiðið álíka fyrir 4”
J-M glerull og 2*4” frauð-
plasteinangrun og fáið auk
þess álpappír með!
Sendum um land allt —
Jafnvel flugfragt borgar sig.
Jón Loftsson hi.
Hringbraut 121. - Sími 10600.
Akureyri: Glerárgötu 26.
Sími 21344.
salti til að kynnast hvor öðrum
til hlítar. Við neyttum ekki mik-
ils salts saman, Bergþór heitinn
Pálsson og ég — en við drukk-
um því fleiri kaffibolla saman,
og ég faeld að ég hafi ekki
kynnzt um dagana hrekklausari
manni né dagfarsprúðari. Hann
var eins og stórt kerti sem brann
jöfnum óíhvikulumlogaoghlýjan
var söm, favort held'ur nnaður
hitti á hann skrafhreyfinn eða
fámálan, því að hann var alltaf
einhvernveginn með á sinn hjart-
prúða 'hátt, þótt hann leggði
stundum tfátt til mála — ein þeg-
ar hann gerði það var það eins
og tal gerist skynsamlegast og
rammlega ígrundað. ÖU þessi ár
sem ég var heimagangur í hús-
inu sá ég hann aldrei skipta
skapi né heldur heyrði ég hann
leggja til nokkurs manns, þeir
hlutk þykja ekki góð iatína með-
al manna af gerð Bergþórs, og
engan mann nema móðunafa
minn hef ég séð leggja hurð
jafngætilega að stöfum. Góð-
lyndi Bergþórs ytfirskyggði svo
annað í fari faans, að maður sá
hann ekki einu sinni eldast —
fremur en maður veitir athygli
kertinu sjálfu — fyrir loganum,
sem er samur og jafn, þar til
hann skyndillega blaktir á skari.
Og svo er einu ljési tfærra að
lýsa upp líf þeirra sem lifa.
Líf sumna manna er óslitin
þjónusta sem aldrei spyr um
gjald, svo hljóðlát að maður
heyrir hana ekki fremur en
maður heyrir lygna elfu; maður
veit aðeiins og sér að 'hún streym-
ir. Og eitt ljós kviknar af öðru.
Kæmi maður á Sölvfaólsgötuna
að kvöldi dags, eftir vinnutíma,
sat Bergþór yfir skólafaókunum
með börnum sínum — og síðar
með fósturdóttur sinni, áður en
hann gengi til náða.
Bergþór lifði langan og strang-
an vinnudag, um langt skeið var
hann bílstjóri hjá Kveldúlfi og
síðan starfsmaður fajá Eim-
skipafélagi íslands. Hann kom
fimrn bömum og einu fóstur-
barni myndarlega á legg — og
var þeim þannig faðir sem þeir
geta beztir verið.
Bergþór var eins og húsin sem
standa baka til; einn dag upp-
götvar maður þau og undrast og
þykir vænt um þau upp frá því.
Því að hægláti faúsbóndinn á
Sölvhólsgötu 12 bar í brjósti þá
menningu sem er allri menningu
æðri: menningu hjartans; kynn-
in við hann voru ein þeirra
kynna sem kenndu mér að bera
virðingu fyrir ófarotnu fólki.
Hann — sem nú er allur — ggf
allt afl handa sinna þeirri kyn-
slóð sem er að erfa landið og
krafðist einsikis í staðinn nema
þess sem íegurst er að krefjast:
vitundarinnar um hlutdeild í
hinni faeiðarlegu helft þess mikla
starfs sem kynslóð hans hefur
unnið á þessari öld. Líf faans var
líif í sæmd. Fyrir það votta ég
minningu hans virðingu, og Þór-
dísi konu hans og börnum djúpa
samúð.
Jóhannes Helgi-
Sexfugur i dag:
Sverrir Kristjánsson
ÉG MUNDI of seint eftir sex-
tugsafmæli vinar míns Sverris
Kristjánssonar til þess að skrifa
um hann afmælisgrein og er það
bættur skaði, því að afmælis-
skrif eru vond bókmenntagrein,
þó að auðvitað séu til undan-
tekningar eins og afmælisgrein-
ar Sverris sjálfs.
Ein ástæðan fyrir gleymsku
minni er sú, að Sverrir er ekki
eins tímabundinn og margir
aðrir. Hann er bæði einn af
mestu ritsnillingum okkar, sem
nú eru uppi, og hann er líka
hinn ágætasti 19. aldar höfund-
ur, þegar svo ber undir og þá
var skrifaður góður prósi.
Enda er nítjánda öldin eftir-
lætis vettvangur hans í sagn-
fræði. Hann kann þar jafn vel
við sig í hásölum borgaralegrar
menningar Evrópu og þaklausri
rómantísku Fjölnismanna. Það
er ólán okkar og einhver þjóð-
leg vanræksla ef hann fær ekki,
vegna brauðstrits við kennslu,
að beita kröftum sínum meir til
rannsókna og sagnaritunar.
Sextugt er sjálfsagt enginn
aldur, þó að unglingum innan
fimmtugs vaxi hann í augum.
En það er gaman að horfa til
framtíðarinnar með Sverri fyrir
sér jafn hraustan, glaðan og
skemmtilegan eins og hann er,
hvað sem á dynur — og það
jafnvel þótt sól bolsevismans
kunni að vera tekin að sortna og
skíni honum varla jafn heitt og
fyrr.
Kristján Karlsson.
VlÐ vorum saman í Kaupmanna
höfn nítjándu aldar. Ég hafði
ekki þekkt hann fyrr en fund-
um okkar bar þar saman. Ég
hafði heyrt að hann væri komm
únisti af guðs náð og gætti þess
vandlega að einkaleyfi komm-
únista á kenningum Stalíns
lægju ekki á glámbekk. Og hann
hafði gaman af að berjast við
vindmyllur í líki ,,íslenzks auð-
valds“. Hann átti sem sagt all-
sæmilegan húmor í pokahorn-
inu.
En stundum kárnaðí gamanið.
Hann skrifaði margt um gamla
manninn frá Grúzíu, surnt atf gá-
leysi. Og sumt skrifaði hann af
rómantískri léttú'ð. Hann átti sér
fasta aðdáendur og nokkurt
klapplið. Hann stillti sér upp á
sviðinu og hneigði sig. Þessari
Vélvirki
Vélvirki óskar eftir at-
vinnu frá mánaðarmótum
marz—apríl eða síðar. Er
vanur viðhaldi þungaflutn
ingabifreiða. Margt annað
kemur til greina. Tilboð
sendist afgreiðslu Mbl. fyr
ir laugard. merkt: „Reglu-
samur 5284“.
AUGLYSINGAR
SÍMI SS*4«SO
M. P. MIÐSTOÐVAROFNAR
Sænsku Panel-ofnarnix frá
A/B. Fellingsbro Verkstáder,
eru ekki aðeins tæknilegt
afrek, heldur einnig sönn
heimilisprýði.
Verð hvergi lœgra
LEITIÐ TILBOÐA
Einkaumboð:
Hannes Þorsteinsson, heildverzlun
Hallveigarstíg 10, sími: 2-44-55
hlið á honum kynntist ég einnig
vel, þegar við hittumst aftur eft-
ir Kaupmannahafnardvölina. Það
var ekki í Bankastræti, heldur
Bakarabrekkunni. Eða heima
hjá Þórbergi. Eða í Þjóðviljan-
um. Mér fannst stundum að hann
hefði skilið eftir manneskjuna í
gömlu Hafnarkránni þar sem ég
las honum eitthvað af ljóðum
fyrstu bókar minnar.
En svo hef ég hitt hann á
góðri stund, þá hef ég rekizt á
manneskjuna í honum. Hann er
sem betur fer ekki einungis upp-
stoppaður fugl í pólitísku nátt-
úrugripasafni samtíðarinnar. Á
góðum stundum hefur hann ekki
þurft neitt klapplið og því
ástæðulaust að stilla sér upp á
sviðinu — raunar engin þörf að
vera annað en nítjándu aldar
rómantíkus, í hæsta lagi sam-
tíðarmaður Marx, fróður, góð-
viljaður, skemmtilegur. Umfram
allt nítjándu aldar maður. Það
er sjaldgæfur eiginleiki. En
Sverrir Kristjánsson á hann í
ríkum mæli þegar hann er —
hann sjálfur.
Allt sem hann hefur bezt skrif
að er sprottið úr þessari tilfinn-
ingu, sem er djúp og sönn. Og
nú sé ég að hann er einnig búinn
að koma sér upp silfurbúnum
staf. Hann fer vel við tóbaks-
dósirnar og það umhverfi sem
stendur hjarta hans næst.
Hann hefur undanfarin ár,
ásamt Tómasi Guðmundssyni,
verið að sýsla við að sýna okkur
hvernig hægt er áð blása lífi í
dautt fólk og gleymda atburði.
Eins og sagt sé við liðinn tíma:
Tak sæng þína og gákk.
Með von um að við fáum
meira af þessu hlýja viðmóti og
rækt við forn tíðindi sendi ég
Sverri afmæliskveðju ó sextugs-
afmælinu í dag, og þakka fyrir
Höfn. Hvernig sem austræna sól-
in veltist í hafróti Þjóðviljans
eða tímariti Máls og menningar
er þess að vænta að sól nítjándu
aldar setjist aldrei í brjósti hans.
Matthias Johannessen.
Friðrik V. Björnsson
læknir — Minning
HINN 21. janúar sl. andaðist á I
heimili síniu hér í borg, gamall
og góður vinur minn og s'kóla- |
bróðir, Friðrik V. Björnsson,
læknir og fór útför hans fram frá
kapellunni í Fossvogi 30. sama
mánaðar. Er Friðrik hinn fjórði
úr hópi okkar stúdentanna frá
1917, sem látizt hefur frá því í
júlímánuði á síðastliðnu ári.
Friðrik Björnsson var fæddur
12. júní 1896 að Gröf í Víðidal.
Voru foreldrar hans Björn, bóndi
þar, Gunnlaugsson og kona hans
Miargrét Magnúsdóttir bónda í
Holti á Ásum Péturssonar. Hann
lauk stúdentsprófi frá Mennta-
skólanum í Reykjavík vorið 1917,
innritaðist um haustið sama ár
í læknadeild Háskóla íslands og
lauk þaðan fullnaðarprófi í laékn
isfræði í júnímánu'ði 1922. Á ár-
unum 1922—24 starfaði hann á
Ríkisspítalanum í Kaupmanna-
höfn. Frá því í júlí 1924 og fram
í júnímánuð 1925, starfaði hann
við Haukelandssj'úkrahúsið í
Noregi og síðan við fæðingar-
stofnunina í Árfaúsum í júlíimán-
uði 1925. Hinn 5. janúar 1938
hlaut hann viðurkenningu sem
sérfræðingur í faáls-, nef- og
eyrnalækningum, en starfandi
læknir var hann hér í borg frá
því í oktöbermánuði 1925 og þar
til hann fyrir um þremur árum
hætti læknisstörfum, er hann
kenndi þess sjúkdóms, er varð
banamein hans.
Við Friðrik urðum þegar á
námsárum okkar í Menntaskól-
anum góðir vinir og hélzt sú vin-
áttta okkar alla tíð. Á þessum
árum fór Friðrik ekki leynt með
það að faugur hans stæði til lækn
isfræðináms, enda átti hann ekki
langt að sækja áfauga á þeim vís-
indum, því að móðurbróðir hans
var Guðmundur Magnússon
læknir og prófessor í læknisfræði
við Háskóla fslands, sem talinn
var einn ágætastur læknir á
landi hér á sínum tíma, og mót-
aði mjög hina ungu læknakyn-
slóð, sem naut handleiðslu hans
og kennslu. Það kom og þegar
í ljós, að Friðrik gekk að lækn-
isfræðináminu með mikilli festu
og atorku, enda útskritfaðist hann
með góðri 1. einkunn. Og þegar
hann, að loknu námi, hóf læknis-
störf sín, gekk hann að þeim með
sömu alúð og samvizkusemi og
með þeirri virðingu fyrir starf-
inu, sem er aðal allra góðra
lækna. Árið 1939 faélt Friðrilk til
Þýzkalands til þess að afla sér
frekari þekkingar í startfsgrem
sinni, ennfremur til Englands éir-
ið 1933 og aftur til Þýzkalands
árið 1937. Og oftar mun hann
hafa farið utan í sama skyni. Þá
er mér kunnugt um það, að Frið
rik fylgdist mjög vel með nýj-
ungum í sérgrein sinni, las mik-
ið erlend vísindarit um þau efni
allt til hins síðasta.
Friðrik Björnsson var maður
fremur dulur og falédrægur, tal-
aði lítið um sjálfan sig og hafði
enn minni tilihneigingu til að
hnýsast í annarra mana hagi um-
fram það sem leiddi af læknis-
stönfum hans. En í hópi kunn-
ingja og vina var hann glaður og
reifur og með gamanyrði á vör-
um. Og þó hann flíkaði því ekki,
vissu þeir, sem þekktu hann
bezt, að hann átti einnig hugðar-
efni utan fræðigreinar sinnar og
ræddi þau af þekkingu og skiíln-
ingi þess manns, er farýtur við-
fangsefnin til mergjar. Því var
jafnan skemmtilegt að faitta Frið-
rik að máli, jafnvel þótt aðeins
væri á förnum vegi.
Friðrik kvæntist aldrei, en bjó
með systkinum sínum, lengst af
í húsinu nr. 25 við Skólavörðu-
stíg. Af systkinum hans eru nú
aðeins tveir bræður hans á lífi,
Guðmundur M. Björnsson faeild-
sali og Björn bókbindari. Við
samstúdentar Friðrilks vottum
þeim af alhug samúð okkar um
leið og við minnumst faans með
þökk fyrir góða vináttu og sam-
fylgd um meira en háilfrar ald-
ar skeið.
Sigurður Grímsson.