Morgunblaðið - 29.02.1968, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. FEBRÚAR 1968
17
ERLENT YFIRLIT
* Sundruð kommúnístahreyfing þingar
* IJ Thant leggur ekki árar ■ bát
* Kiesinger lætur ■ minni pokann
Fjögurra ára
undirbúningur
RÁÐSTEFNA um 70 bommún-
istaflcykka, sem haldin er þessa
dagiana í Búdaipest, er árangur
fjögurra ára 'þr'otlau's.rar baráttu
Rússa fyrir því að slik ráðstefna
verði haldin. En til þess að fá
þessu baráttumáli sínu fram-
gengt, hafa þeir neyðzt til að
leggja á hilluna þau tvö miegin-
markmið, sem fyrir þeim hafa
■vákað með því að halda ráðstefn
un.a: áformin um að reka kín-
verska. kommúnista úr alþijóða-
'hreyf.ngu kommúnista og að
stofna nýja kommúnistahreyf-
ingu. Ráðstefnan í Búdapest
.kaliast „ráðgj'afafundur", og op-
iniberlega er sagt að ti'lgangur
ihennar sé sá að ákveða h'vort
ihalda skuli aðna ráðstefnu fyrir
næstu áramót.
Þessar veigamiklu tilslakanir
Rússa sýna, að þeir telja ráð-
stefnuna í Búdapest miklu máli
skipta þótt þeim takist e'kki að
í'á vilja sínum framigengt í öHu.
Fyrst og fremst vilja þeir, að
.Búdapestráðis'tefnian sýni að
komim'únistaflokkar heims s>tandi
enn same'inaðir í einni kommún-
ista'hreyfingu undir þeirra for-
ystu og það séu Kiínverjar, sem
reyni að sundra hreyfin,gunni.
jEinnig er trúlegt að Rúsisunn tak-
ist að korna því til leiðar, að
ráðsiefnun samlþykki ályktun,
þar sem lýst verði yfir stuðningi
við málstað „sósíálismians", án
'þess að verði skilgre'int nánar,
og iheiti áframihaldandi andstöðu
við ,,heims'veldisste,fnuna“, einn-
ig án nánari skilgreining.ar. Ef
til vill verður þetta nóg til að
gera Rússa ánaegða.
En í raun og veru verður ráð-
stefnan til þess eins að sýna
fram á það Ihve Ihreyfingin
er 'sundruð og bvað hún stendur
'höllum fæti og vekja atfhygl'i á
þeim mikla skoðanaágreiningi,
er ríkir innan hennar. Brott-
rekstur tíu milljóna kfínverskra
komimú nista getur varla talizt
sigur fyrir kommiúnistaíhreyfing-
una. Rommúnistar státuðu eitt
sinn mikið af stærð indónesí'ska
kommúnistafl'okksins, sem hafði
sex milljónir meðlima, en hom-
um var ekk'i einu sinni boðið til
ráðstefnunnar, ekki fremur en
komimúnistuflokkum Thuilands,
Burma og Malaysíu, sem allir
eru und'ir sterkum álhrifum frá
Kínverjum. Margir þeirra
kommúnistaflokka Asíu, Afríku
og Suður-Ameríku, sem senda
fulltrúa á ráðstefnuna hafa að-
eins nokkur þúsund félaigsmanna
hver. Þannig kemur í ljós, að
síðan síðasta ráðstefna komm-
únistaflokka var huldin í
Moskvu 19i60 hafa kommúnistar
lítið unnið á í heiminum.
Þótt Rússar haldi því fram, að
„alger meirihluti" koimmúnista-
flokka heims fylgi þeim að mál-
um, eiga þeir erfitt með að leyna
þeirri andstöðu, sem haldið er
uppi gegn þeim. Fjórar af fjórtán
kommúnistastjórnum heims eiga
ekki fulltrúa á Búdapest-ráð-
stefnuninni — stjórnir Kínu, Al-
baníu, Kúbu og Júgósla'Víu, sem
var ekki einu sinni boðið. Hins
vegar féllust Rúmenur á að
sækja ráðstefnuna, en þeir eru
enn svo fjandsamlegir Rússum,
að óMkle'gt er að niávist þeirra á
ráð'stefnunni bæti samlbúðina.
Þótt N’orður-Kórea og Norður-
Vietnam sendi fulltrúa á ráð-
stefnuna er jafnólíklegt að þessi
ríki fallist á kröfur Rússa og að
Búmenía geri það.
Einu kommúnistafl'okkarnir
sem fyigja Rúesum nær skilyrðis
laust að málum eru kommún-
istaflokkar Póllands, Austur-
Þýzkalands, Búlgaríu og Ytri-
Mongólíu. Aðrir kommúnista-
flokkar kæra sig ekki um að
standa í of nánum tengsluim við
'Mosk'vu, meðal annars vegna
inn'byrðis sundrungúr. Tengslin
við Moskvu eru mörigum komm-
únista.flokkum byrði, þótt þau
væru þeim stynkur áðu.r fyrr, og
sumir fl'Okkar eins og sá sænski
og sá hollenzki neituðu að sækja
Búd.apestfundinn. Flokkur eins
og sá ítalski og sá brezki eru
staðráðnir í að berjast gegn
hu'gsanlegum tilraunum Rússa
t.il að auk,a áhrif sín í kommún-
istáhreyfingunni. Andstaðan
gégn Rússum hefur sjaldan ver-
ið rmeiri og þess veigna verður
þetta é'f til viU síðasta alþjóða-
ráðstefna sem kommúnistar
halda.
Fer sókn skœru-
liða út um þúfur?
U THANT, aðalframkvæmda-
stjóri Sameinuðu þjó'ðanna, virð-
ist staðráðinn í því að herða á
tiiraunum sínum til að komu á
friði í Vietnam þrátt fyrir þær
dræmu undirtektir, sem síðustu
sáttatilraunir hans hafa fen.gið.
Hann er enn ekki úrkula vonar
um, að alvarlegar viðraéður um
StiöðVun hernaðarátaka geti haf-
izt, ef Bandarikjamenn hætti
loftárásum sínum á Norðuir-Viet-
nam. Hann byggir þessar vonir
sínar á því, að í svari, sem hon-
um hefur borizt frá Hanoi við
fyrirspurn er hann sendi stjórn-
inni þar um afstöðu hennar til
samningaviðræðna, er ekki
minnzt á kröfuna um, að Banda-
ríkjaimenn flytji á brott herlið
sitt fr'á Vietnam, en talað um
þann möguleika, að Gemf.ar-iráð-
Tveir kommúnistaleiðtogar: Brezhnev, aðalritari sovézka komm
únistaflokksins, og búlgarsiki kommúnistaforinginn Zhivkov.
stefnan um Indó-Kína verði aft-
ur kölluð saman.
En þótt aðalframik'væmdastjór-
inn aé hóflega bjartsýnn er hann
alvarlega hræddur um, að til
ibeinna átaka milli Rússa og
Bandaríkjamanna kunni að
kom.a í Vietnám ef hert verður
á styrjaldaraðgerðum, þar sem
stórveldin bæði séu staðráðin í
að fcoma í veg fyrir að skjólstæð
inigar þeirra, Noirðu'r-Vietnamar
og Suður-Vietnamar, bíði ósigur
'í styrjöldinni og hafi lagt álit
sitt að veði. Þess vegna telur
hann frum.slkilyrði þes'S að við-
•ræðuir geti hafizt vera það, að
Bandarí'kjamenn hætti loftárás-
unum, enda er hainn hó'flega
ibjartsýnn á, að slikt geti leitt til
samningaviðræðna, þótt hoinum
•haíi ekki tekizt að fá loíörð fr'á
Hanoi-stijórninni um, að hún
dragi úr styrjaldaraðgerðum, en
það hafa Bandaríkjamenn sett
s.m skilyrði fyrir því, að þeir
stöð'vi loftárásirnar.
Ráðam.enn í Wasihington virð-
ast Ihafa skellt skollaeýrun,u<m
við þessari síðustu friða.rláskorum
tt Tivr 'i 0? hafa enga trú á því
Charles de Gaulle
að Hanoi-stjórnin fáist til að
setjast a«ð samninigatoorði verði
loftárásunum bætt. Ekkert bendi
til þess, áð Hanoi-stjó'rnin hafi
raum'verulegan álhuga á friðarvið
ræðum þr.átt fyrir síðiU'stu
skýrslu U Thants, heldur benti
þvert á móti allt til þess, að
k’om.múnistar hafi í hyggju að
heiða á stríðsaðgerðum og hefja
nýja sókn. Almennt er talið, að
iÞj i ð'þin.gið fallist á ósk Jdhn-
son forseta og herforingjaráðisins
um að 50.000 manna liðsauiki
verði sendur til Vietnam. Hinir
hörðu bardagar og síauk.ið manm
fall Bandairí'kjamanna í Vietnam
á undanförnum vik.u.m hefur
gert það að verkum, að almenn-
ingur í Bandaríkjunum er að
missa þolinmœðina, oig skoðana-
kannanir sýna, að þeirri skoðun
eykst stöðugt fylgi að herða
verði á stríðsaðgerðum í Viet-
nam.
í Suður-Vietnam eru hinar
pólití'sk.u alleiðingar sóknarl'Otu
Viet Oong og Norður-Vietnam
alltaf að koma betur og betur í
ljós. Komimúnistum befur tekizt
að grafa undan trausti Sbúanna
•á Saigon-stjórninni og Banda-
ríkjamönnum og sýnt fram á að
ítök þeirra meðal þjóðarin'nar
eru minni en haldið hefur verið
'fram til þessa. Handtökur
mianna eins og Búddatrúarleið-
togans T'hidh Tri Quang ag hlut-
leysiissinnans Trung Dinlh Dzu,
sem hlaut næstflest atlkvæðí í
forsetak'osnin'guinum i hauist, og
annarra trúairleiðtoga, stjórn-
miálamanna og emlbættismanna,
Frá bardögunum í Hue: Landgönguliðar draga öandaríska fán-
ann að húni á auðurvegg víggirta hverfisins í Hue.
sem grunur l'eikur á að veitt haíi
Viet Cong og andistæðingum
Saigon-stjórnarin'nar virkan eða
aðei'nis þegjandi stuðning, sýna
að stjó.rnin er alivarleiga skelkuð.
Erfiðleikarnir sem stjórnin á
við að gl'ím.a eftir sóknarlotu
Viet C'ong eru gífurlegir. Flótta-
mönnum hefur fjölgað í 600.000
síðan sóknin hófst og til dæmds
i borginni Hue, þa.r seim bard'ag-
arnir hafa verið hvað harðastir,
eru 113.000 af 150.000 íbúum
borg.arinnar heimilislausir, 70%
all.ra bygginga eru eyðilagðar,
og 3.600 borgarar ihafa beðið
bana í átökunum. Alvarlegur
matvælaskortur er í Hue sem og
í öðrum borgum og bæ’jum, og
erfitt er að veita heimilisl'ausu
1‘iki húsaskjól.
Enn er barizt í útlhiverfum.
Saigon og nálægt Hue, og leyni-
S'kiyttur eru enn á ferli þar og í
öðrum bæjum, en sóknin gegn
ibæjunum hefur f.arið út um þúf-
u.r þótt spáð sé nýjum árásum.
Hins vegar er vafasamt, hvort
liígangur sóknarinnar hafi verið
sá að ná yfirráðum yfir bæj.un-
um, 'heldur bendir rnargt til
þess, að ætlunin hafi v'erið sú að
neyða Bandaríkjamenn og Suð-
ur-Vietnama til að einbeita sér
að því að verja bæina og her-
stöðlvars'væði og beina þanigað
mestum hluta liðsafla síns. Þanin
ig leiíkur hætta á því, að þeir
neyðist til að hörfa frá mörgum
héruðum, þar sem þeir höfðu
ná'ð fótfestu og hafið friðunar-
aðgerðir.
Viet Oong vonast bersýnilega
til þess að geta þannig aukið
ítök sín á landsbyggðinni og
gert að engu það friðu’narstarf,
sem hefur verið unmið. Þegar
þessum áfanga hefur verið náð
vonar Viet Cong að takas't megi
að einangra bæina og herstöðv-
arnar, en fyrir þrem'ur ár.um
munaði minnstu að skæruliðúm
tækist það.
En þar með er ekki sagt að
þeim takist það að þessu sinni,
og þeir eru síður en svo ósigram-
legir. Vafasaim't er, að þeir hafi
á að skipa nógu miklum mann-
a'fla til þess að gera hivort
tveg'gja í senn, halda uppi ár'ás-
um á bæi og herstöðVar og halöa
.yfirr'áð.um sínum á landsibyggð-
inni. Þeir hafa lagt mikið í söl-
urnar og ef allt kemur fyrir ekki
ná Bandaríkj.amenn yfirbönd-
inmi og þar með fer von Viet
Oong um að tryggja sér sterka
■samningaaðstöðu út um þúfur.
Aukin viÖskipti
í stað aðildar?
PARÍSARsheimsókn Kiesingers,
kanzliara Vestur-iÞýzlkala.nds, og
Brandts utanríkisráðherra hefur
eins O'g vænta mlá'tti í engu
ibreytt afstöðu de Gaulles forseta
til umsóknar Breta um aðild að
Efnáh.a'gsibandalaginu. Tilraun
•vestur-þýzku ráðlherranna til að
fá de Gaulle til þesis að fallast á
að Bretum og öðruim þjóðum,
sem só'tt hafa um aðiid að banda-
laginu, verði veittur umþóttumar
t'ími þar til þær fá fulla aðild
var algerlegla unnin fyrir gýg„ og
de Gaulle er jafn ósveigjanlegur
og óibifanleg.ur í afstöðu sinmi og
áður.
Það eina sem vestur-þýzku
rá&lherrarnir fengu ágengt var,
að orðalag tilkynningarinnar um
viðræðurnar var á þann veg-„ að
sivo gat virzt í fljótu bragði s-em
Frakkar hefðu gert mokkrar til-
slakanir, og jafnframt gat til-
kynndngin kömið í veg fyrir að
svo liti út sem þýzku ráðlh'err-
arnir hefðu aligerlega orðið að
láta í minmi pokann. í tilkynn-
ingunni segir þamnig að það s<é
vilji stjórna Frakklandis og Vest-
ur-iÞýzkalands að Efnafhags-
bandialagið verði stækkað þann-
ig að það nái til fieiri Bvrópu-
landa, eink'um þeirra landa, sem
þegar hafa sótt um aðild, það er
'Bretlamds, Danmerkur, Noregs
og írlamds, jafmskjótt og þessi
lönd séu undir það búin að
hljóta full'a aðild eð ná annars
konar tengslum við Efnahags-
ibandalagið.
En í tilkynnimgunni segir að
fram að þeim tíma er þetta verði
mögule'gt, sé raumihæft að Efna-
hags'baindalagslöndin og lönd
þau, er sótt h'afa um aðild, kom-
ist að samkomula'gi um eitShvert
„fyrirkomulag" í þv'í augnamiði
að auka verzlun sín á milli með
iðnaðar- og landbúnaðarvörur.
Vestur-Þjóðverjar 'hafa fengið
það hlutverk að leggja grund-
VölHnn að slíku fiyrirkomula.gi,
sem tekið verður til umræðu í
Briissel í vikunni. Ekkert er um
það saigt, hvort „fyrirk'omulag“
það, sem talað er um, eigi að
leiða til fullrar aðildar að viiss-
um tíma liðnum og h'áttsettur
vestur-þýzkur emlbættistoaður
hefur þvert á móti haldið því
fram, að á'form Fr'akka og Vest-
ur-Þjóðverja um viðskiptasamn-
imga, sem raunverulega er átt
við, eigi að kom.a í st'aðinn fyrir
aðild.
Þannig hefur de Gaulle tekizt
að draga úr áfhuga Vestur-Þjóð-
verja á því að Bretar flái aðild
og fengið þá til liðs við sig í
'barát’tu sinni gegn hinni svo-
kölluðu Benelux-iáiætlun, þar
sem gert er ráð fyrir víðtækri
ipólitískri og efnalhagslegri sam-
vinnu milli Efnaihagsbandal'ags-
landanna og landanna sem sótt
'hafa um aðild. Bretar hafa bund
ið miklar vonir við þessa áætlun
og talið að þeir geti notað hana
Framh. á bls. 19