Morgunblaðið - 06.11.1973, Síða 3

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. NÖVEMBER 1973
3
Utnes j amenn Jóns
Thorarensens í
nýrri útgáfu
Út er komin í þriðju útg.
Útnesjamenn, skáldsaga Jóns
Thorarensens, og hefur undir-
titilinn „Saga Kirkjubæjarættar-
innar 1694—1914“. A bókarkápu
segir, að skáldsagan um Kirkju-
bæjarfólkið sé ástarsaga og ættar-
saga Kirkjubæjarfjölskyldunnar,
þar sem skotið er inn dulrænum
sögum og frásögnum af þjóðhátt-
um og lýsingum á siðum og venj-
um í trúarlífi, heimilishaldi og
atvinnugreinum. Sögunni erskipt
í fjögur tímabil, sem ná samtals
yfir 220 ár, kaflar sögunnar heita:
Rismál, Stórstraumur, Öldufaldur
og Fallaskipti.
í ritdómi, sem Þorsteinn
Jósepsson skrifaði í Alþýðublaðið
er skáldsagan kom fyrst út 1949
og birtur er á kápu, segir hann, að
höfundur hafi ritað söguna næstu
sumur á undan, en muni hafa
undirbúið efni og skapað á all-
löngum tíma: „Skáldsaga þessi
er sérkennileg að ýmsu, máli
og stíl og byggingu. Fylgir
og í bókarlok ættbogi
Kirkjubæjarmanna, og svo
sennileg er öll bygging sög-
unnar og frásagnarmátinn, að
manni finnst miklu fremur, sem
um sé að ræða ævisögur fólks,
sem hefur lifað, heldur en
uppdiktaðar persónur,“ segir Þor-
steinn Jósepsson.
Þess má geta, að Útnesjamenn
komu fyrst út í byrjun október
1949 og seldist upp í þeim sama
mánuði. 2. útgáfa sögunnar kom
út 4. desember og var uppseld 16.
sama mánaðar. Má af því marka
þær vinsældir, sem þessi ættar-
saga séra Jóns hlaut þegar í upp-
hafi. Bókin er skreytt af Tryggva
Magnússyni, listmálara, sem
hefur gert teikningar að
upphafsstöfum í byrjun hvers
kaf la, eða lýst þá líkt og oft má sjá
I fornum handritum. Höfundur
hefur helgað útgáfuna minningu
fósturforeldra sinna, Hildar
Jónsdóttur Thorarensen og Ketils
Ketilssonar, óðalsbónda og
útvegsmanns í Kotvogi í Höfnum,
og á nokkrum blaðsíðum aftast i
bókinni skýrir hann frá því,
hvernig skáldverkið varð til og
heitir sá kafli Örfáir Útnesja-
lyklar. Hann segir þar m.a.i „Ég
skrifaði Útnesjamenn i þeim
höfuðtilgangi, að lýsa þjóðhátt-
um, einkum á Suðurnesjum á
tímum hinnar gömlu útgerðar,
sem stóð í mestum blóma frá
1850—1900. A þeim timum voru
teinahringar og áttahringar hin
stóru skip á vetrarvertíðum ...
Vogurinn í sögunni er Kotvogur;
Kirkjubær er Kirkjuvogur;
Sandar eru Bátsendar; Tangar
eru Stafnes hið forna sýslumanns-
setur Gullbringusýslu; og Útsalir
eru prestssetrið Hvalsnes, þar
sem sóknarprestar Hafnarmanna
sátu samfleyttfrá 1370—1811.
Kotvogurinn var æskuheimili
mitt, þessi þjóðkunna útvegsjörð
hins gamla tíma. Kotvogsbærinn
var geysilegur að stærð, alls 16
hús og mörg þeirra stór. Á árun-
um kringum 1870 voru gerð þar
út frá heimilinu 3 stórskip á
vetrarvertíðum — 2 teinahringar
með 38 sjómönnum og átta-
hringur með 12 manns. Það eru
50 sjómenn alls. Þar við bætist
heimilisfólkið, 6 vinnukonur, 3
hlutakonur og 4 vinnumenn.
Hjónin og börnin, 8 manns og
stórskipasmiður, er var fastur
heimilismaður. Svo fjölmennt var
þarna fyrir 100 árum.“
Þessi þriðja útgáfa Útnesja-
manna er gefin út á forlagi Nesja-
útgáfunnar. Bókin, sem er 416
bls., er prentuð í prentsmiðjunni
Odda h/f, Önnur rit eftir þennan
sama höfund eru Rauðskinna I-
XII (1929-1961), Sjómennska og
sjávarstörf, Sjósókn, Marína (í
tveimur útgáfum) og Rauðskinna
hin nýrri og aukin, 3 bindi 1971.
Framhaldsstefna
í eignardómsmáli
— vegna Þórisvatns og Holtamannaafréttar
I NÝJASTA tölublaði Lögbirt-
ingablaðsins er birt framhalds-
stefna í eignardómsmálinu, sem
höfðað var með opinberri stefnu í
ág. 1971 til viðurkenningar á
eignarrétti ríkisins að Þórisvatni
og Holtamannaafrétti og há-
lendissvæðinu þar upp af, sem til
forna var nefnt Þjórsártungur.
Hafa Landmælingar ríkisins nú
markað á uppdrátt landsvæðin,
sem um er að ræða, og er hann
birtur í Lögbirtingablaðinu í
formi framhaldsstefnu, til glöggv-
unar og skýringar á dómkröfum
málsins. Er samkvæmt þessu
stefnt hverjum þeim, sem kynnu
að telja til réttar gagnvart land-
svæðunum, að mæta fyrir auka-
dómþingi Rangárvallasýslu á
Hvolsvelli 12. janúar nk. vegna
málsins. Setudómari í málinu er
Guðmundur Jónsson, borgardóm-
ari.
Reglum um möskvastærð
þorskaneta breytt
Sjávarútvegsráðuneytið hefur
gefið út nýja reglugerð um
möskvastærð og útbúnað þorsk-
fiskneta. Eins og nafnið ber með
sér tekur reglugerðin til neta,
sem notuð eru til veiða á hvers
kyns þorskfiskum, svo sem
þorski, ýsu og ufsa.
Samkvæmt þessari nýju reglu-
gerð verður aðalreglan sú, að lág-
marksmöskvastærð þorskfiskneta
skal vera 7 þumlungar svo sem
verið hefur frá því í júlí 1972.
Hins vegar eru nú gerðar breyt-
ingar á undanþáguákvæði frá
þessari aðalreglu. Áður var
heimilt að nota allt árið á svæðinu
fyrir Norðurlandi, frá Horni og
austur að Digranesi, net með
möskva allt niður i 5!4 þumlung,
en annars staðar var ekki um að
ræða neina undanþágu frá 7
þumlunga reglunni. Þessu hefur
nú verið breytt þannig, að undan-
þága til að nota 5V4 þumlunga
möskva gildir fyrir allt landið, en
aðeins á tímabilinu frá 1. júlí til
31. desember.
Heiðurinn af þessum sérkennilega kjðt sem er úr bláu og hvftu krepefni, á Guðrún
Guðmundsdóttir. I piisinu eru 18dúkar. Sýningarstúlkan er Elisabet Guðmundsdótt-
ir.
Reykvíska hausttízkan 1973
Um þessar mundir eru liðin 30 ár frá stofnun Félags kjólameistara. t tilefni
afmælisins heldur félagið tfzkusýningu f Súlnasal Hótel Sögu n.k. fimmtudagskvöld.
Sýndir verða rúmlega 30 kjólar, sem allir eru sérstaklega saumaðir fyrir þetta
tækifæri. 14 kjólameistarar eiga kjóla i sýningunni. Bergljót ólafsdóttir, formaður
félagsins, lét svo ummælt á blaðamannafundi nýlega, að svo skemmtilega vildi til, að
tfzkunni nú svipaði mjög til tfzku ársins 1943, þegar félagið var stofnað.
Sýningarstúlkurnar, sem eru úr Mddelsamtökunum, bera skartgripi, sem smfðaðir
eru hjá Gulli og silfri, en þar á meðal er skartgripasamstæða — hálsmen, hringur og
eyrnalokkar, — smfðuðúr hvftu og rauðu gulli, og sett perlum og demöntum.
Hér sýnir Astrid Kofoed-Hansen sfða
dragt frá Sigrfði Bjarnadóttur. Efnið
er handofið úr fslenzkri u II. Það er f
sauðalitum, og er handbróderað með
leggingum og perlum.
Gfgja Hermannsdóttir sýnir hér kjól
úr gulu, indversku silki frá Einhildi
Alexandersdóttur. Eins og sjá má, er
sniðið einfalt, en afar g læsilegt.
Hér er Henný Hermannsdóttir f epla-
grænum samkvæmiskjól úr hýjalfni,
eða „chiffoni", eins og það heitir á
máli fagmanna. Kjóllinn er frá Dýr-
leifu Armann.
Þessi búningur er úr skærgrænu og
fjólubláu satfni, og er >aust slá yfir
sjálfum kjólnum, sem er mikið fleg-
inn. Sýningarstúlka er Gfgja Her-
mannsdóttir.
Hinn hvíti
galdur
Ný bók eftir
Olaf Tryggvason
Út er komin ný bók eftir Ölaf
Tryggvason og nefnist hún Hinn
hviti galdur. Undirfyrirsagnir
eru: Atburðir úr æviferli höfund-
arins, Frásagnir af staðreyndum,
gæddar lífsmætti lifandi reynslu,
þar sem tveir heimar eru í eðli
sínu ein óskipt heild.
Ólafur Tryggvason, höfundur
þessarar bókar, er landskunnur
fyrir dulrænar frásagnir sinar og
huglækningar og er m.a. um þær
fjallað í bók þessari. I formála
segir höfundur, að hann hafi ekki
hugsað til þess að skrifa fleiri
bækur, þegar hann hafði sent frá
sér síðustu bókina Dulrænir
áfangar. En vegna þess, hve góðar
viðtökur sú bók hlaut ásamt
öðrum ritverkum Ölafs hefur
hann nú bætt við þessari 6. bók
sinni. Höfundur segir, að til-
gangur bókarinnar og ætlunar-
verk sé „að vekja menn til um-
hugsunar á þvf, hvar þeir eru
staddir, hve mikla fegurð og far-
sæld jarðlífið hefur að bjóða, ef
menn ganga að því sem daglegu
skyldustarfi að hreinsa hugarfar
sitt.“ Hann segir ennfremur að
kominn sé tími til „að veita þvi
verðuga athygli, að maðurinn er
gæddur sköpunarvizku og sköp-
unarmætti til þess að byggja upp
bæði hina einstaklingsbundnu og
alheimslegu tilveru" enda kemst
hann svo að orði i einum þátta
sinna: „Vísindin eru að risa upp
frá dauðum“ — og að sálfræðin sé
að eignast sál. Hann segir enn-
fremur: „Þessi bók, eins og fyrri
bækur mínar, fjallar um andleg
viðfangsefni. Þessi viðfangsefni
eiga tilvist sína bæði i ríki þessa
heims og annars, og eru þess
vegna sann-jarðræn, þvi ætti
maðurinn ekki hlutdeild í ríki af
öðrum heimi en þessum, væri
ekkert jarðriki til.
I bók þessari er sagt frá fleiri
furðulegum atburðum en í fyrri
bókum mínum, atburðum, sem ég
hef sjálfur lifað, og eru meðal
þeirra andlegu atburða, er öðlast
stöðugt vaxandi hlutdeild i sannri
menningu.. .
Þessar víðfeðmu og að nokkru
leyti viðkvæmu frásagnir eru eðli-
legt svar við þeim bjarta skiln-
ingi, er bækur mínar hafa mætt.
Bók þessi er að efni til kveðja min
og þakkir til allra þeirra, sem
tekið hafa bókum minum báðum
höndum, sent mér alúðarþakkir
og ómetanlegan vinarhug.
Efni bókarinnar er að hálfu
leyti frásagnir af staðreyndum,
gæddar lffsmætti lifandi reynslu,
þar sem tveir heimar eru i eðli
sinu ein óskipt heild.“
Hinn hvíti galdur er 191 bls., og
er bókin gefin út af Skuggsjá. A
kápu segir, að stöðugt vaxandi
hópur manna hafi svipað lífsvið-
horf og Ölafur Tiyggvason. „Lífs-
viðhorf, sem byggt er á sálrænum
staðreyndum, þar sem innri rök
tilverunnar eru þau sannindi,
sem ein veita lífsnautn, þar sem
góðvildin gengur í fararbroddi,
þar sem mannkærleikurinr.
ræður ríkjum."