Morgunblaðið - 24.11.1974, Page 23

: - -l ------ - '.......- ....... ...., , ■ ...
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. NÖVEMBER 1974 27
Efflr Glsla j. Áslbórsson
Eins og mér svnist
A faeribandi
í kulda
og regni
ÉG kom til Briissel á dögunum
sem væri ekki F frðsögur færandi
ef ág hefSi ekki hafnað á einu af
þessum óhugnanlegu hótelum
sem vilja fremur drepa gestina en
sýnast á eftir tímanum. Allt gekk
þar fyrir rafmagni sem á annaS
borð var hægt að koma rafmagns-
kló í: meira að segja drykkjarföng-
in sem voru á boðstólum uppi á
herbergjunum og sem áttu að
skreppa útúr einskonar sjálfsala
þegar þrýst væri ð rétta takkann.
Ég segi að þau hafi átt að
skreppa af þvl þau skruppu bara
ekki nándarnærri alltaf af, þvi
hótelið var svo nýorpið að öll sjálf-
stýritækin í þvi voru meira eða
minna brengluð. eins og græjurn-
ar í spánýju skipi sem ekki er
ennþá búið að hrista dyntina úr.
Með tlmanum verður þetta
hótel eflaust paradís ofdrykkju-
manna, sem geta flatmagað þarna
og látið bunurnar ganga upp í sig
með því að leika á nokkra takka,
en i svipinn að minnstakosti er
það hreint helviti hofdrykkju-
manna. Kunningjakona min sem
reyndi að sarga gosdrykk úr sjálf-
salanum (hvað átti að vera hægt
samkvæmt leiðarvisi) fékk ekkert
nema urg og ófreskjuleg kokhljóð
og jafnvel dónaleg búkhljóð. Hún
var að þangað til hún var næstum
farin úr þorsta, en háttaði sig þá
upp i rúm með þeim ásetningi að
deyja að minstakosti [ þægilegum
stellingum. Aftur á móti fékk
granni hennar sem langaði [
koníkslögg undir háttinn helst
ekkert nema lapþunnt ropvatn, og
annar gestur þarna endaði með
heilan herskara af rafvirkjum inni
hjá sér sem þinguðu hjá honum
fram eftir kvöldi þegar hann freist-
aði þess að versla við apparatið.
Af mér er það að segja að ég
kom engu tauti við kassann held-
ur, þó að ég djöflaðist á öllu
stjórnborði hans allt frá ananasi
og upp í þrefaldan asna. Það var
helst ef ég sparkaði duglega i
hann sem ég fann eitthvert lifs-
mark með honum: þá peðraði
hann ! mig svo sem hálfum hnefa
af söltuðum hnetum. Ég komst
auk þess í hvfnandi vandræði þeg-
ar ég hugðist láta vekja mig á
morgnana. Á skikkanlegum hótel-
um lyftir maður heyrnartólinu og
segir: Gjöra svo vel að ræsa mig
klukkan sjö, mange takk, — en á
fyrrnefndu hóteli þurfti vitanlega
jafneinfaldur hlutur að fara fram
gegnum fjarskiptastöðvarnar og
var sérstakur takki á simatólinu
sem upphóf skemmtunina. Hann
var bara vankaður eins og allt hitt
og enginn sem varð til að svara,
utan gremjuleg kona sem svaraði
um siðir og sagðist þó ekki taka (
mál að vekja mig: hún væri bara !
uppvaskinu, mange takk.
Þessa daga sem ég gisti hótelið
gat varla heitið ég sæi þar þernu
eða þjón. nema þá helst i matsaln-
um þar sem þeir voru ekki ennþá
búnir að finna aðferð til þess að
skjóta steikinni beint upp f gestina
með þvi að rafvæða hana. Enn-
fremur voru vikapiltar og burðar-
kallar á stjái niðri í anddyrinu og
voru auðkenndir frá sjálfsölunum
með hvanngrænum búningum, og
einn daginn rakst ég ennfremur á
einstæðingslega og fremur veiklu-
lega konu ! grennd við herbergið
mitt, sem eftir gallanum að dæma
var ekki einn af gestunum. Hún
ávarpaði mig eins og hana þyrsti í
félagsskap og hefði gert það síðan
f fyrra, en þar sem ég skildi ekki
orð sem hún sagði og-hún þaðan
af slður orð af því sem ég var að
reyna að leggja til málanna, þá
varð þetta þegar fram liðu stundir
vægast undarlegt samtal. Ég veit
þó að við vorum undir lokin byrjuð
að skeggræða kvefið i mér, af þvf
konan var slfellt að benda á nefið
á sér og horfa á mig gustukaraug-
um; og ég svaraði eftir bestu getu
með bestu hnerrunum mlnum.
Mér leiðist svona færibanda-
hótel meira en orð fá sagt, þar
sem stjanað er við mann i gegnum
fjarskiptastöðvar eins og maður sé
annaðhvort sóttkviargemlingur
með banvænan sjúkdóm ellegar
geislavirkt hylki í röntgenstofu.
Hin mannlegu samskipti eru mér
ólikt betur að skapi, jafnvel þó að
þau verði að fara fram á merkja-
máli. Brussel var annars hálf-
drungaleg að mér fannst, en að
vlsu var kalsaveður. Hann kvað
rigna einhvern dauðadóm þarna,
og svo liggur velferðarkófið eins
og skitugur plastdúkur yfir borg-
inni. Þeir voru auk þess að fremja
kviðristu á miðbænum til þess að
troða þar oni járnbrautalestum,
svo að allt var á tjá og tundri sem
vonlegt var. Skurðgröfur másuðu
og loftpressur hneggjuðu og hrá-
blautir verkamenn i skitugum
svartbláum fötum sveittust þarna
innan um vegfarendur með blóð-
rauða gorkúluhjálma á hausnum.
Umferðin var mér óskiljanleg,
en mér var huggun i þvi að frétta
að Belgamir botnuðu ekkert í
henni heldur. Ég hugsa að um-
ferðarráðherrar okkar gengju bara
út og hengdu sig. Menn virtust
bara aka eins og þeim hentaði
best, en þeir hljóta nú samt að
krossa sig á krossgötunum. Mér
fannst hinsvegar aðdáunarvert
hvað umferðarlöggan tók þessu
öllu með mikilli ró: ég sá henni
aldrei bregða í öllu öngþveitinu.
Umferðarlögregluþjónarnir fara
[ grlðarmiklar sitrónugular regn-
kápur þegar þeir mega út ! iðuna,
eins og togarakallar hér heima að
galla sig upp á dekk. Þannig var
unga lögreglukonan lika búin sem
birtist i veitingahúsinu þar sem ég
var ! óðaönn að hnerra oní
sinnepsglas: það brakaði i sjóara-
mussunni hennar eins og í þúsund
poppkornspokum þar sem hún
þrammaði inneftir gólfinu og
stefndi á mig. Hún var samt ekki
komin þarna inn til þess að hand-
taka mig hetdur til þess að sækja
náunga nokkurn til hægri við sinn-
epið sem hafði lagt bílnum sinum
eitthvað þversum við umferðar-
reglurnar, hvað ég kalla vel af sér
vikið I Brússel.
Hún var hæversk en einarðleg.
og náunginn, sem var svosem
tveimur hausum hærri en hún, elti
hana eins og lamb út i rigninguna.
Mér fannst löggukonurnar — og
það var mikið af þeim þarna —
bæði röskar jg hjálpsamar. Önnur
lóðsaði bil sem ég var i útúr um-
ferðarflækju sem sjálfur Sigurjón
okkar lögreglustjóri hefði bliknað
andspænis. Þó var hún bara
venjuleg blók eins og sjá mátti á
gallanum hennar.
Hún skákaði nokkrum strætis-
vögnum upp á gangstétt og benti
nokkrum trukkum að gera svo vel
að hypja sig strax og veifaði
nokkrum tugum leigubifreiða inn i
jafnmörg öngstræti hvort sem
þeim likaði verr eða betur. Hún
gerði þetta eins og hún væri að
hræra i grautarpottinum heima
hjá sér eða að stugga kallinum
sinum uppúr skásta hægindastóln-
um áður en sjónvarpið byrjaði.
Hún var liklega ennþá neðra
megin við fertugt en hún átti samt
engin ósköp i fjórða tuginn.
Bilstjórinn okkar þakkaði henni
kærlega fyrir hjálpina á bullandi
Belgjaf rönsku, og hún kvittaði
fyrir hlýleg orð með snöggu en
viðkunnanlegu brosi sem hún
smeygði undan einkennishúfunni.
Mér fannst hún ekkert vigaleg
þrátt fyrir lögreglubúninginn. Þó
var hún auk þess með kylfu við
beltið, sem ég ætla samt að hún
hafi fremur notað til umferðar-
stjórnar heldur en til þess að
mölva hausa með. Allavega var
helmingi meira lif í brosinu sem
hún snaraði i bilstjórann en í
öllum herjans sjálfstýritækjum
samanlögðum i öllum herjans
færibandshótelum.
stefnu að berjast fyrir útfærslu
fiskveiðitakmarkanna í 200 milur
fyrir lok ársins 1974. TH þess fékk
hann ekki stuðning annarra
flokka og þá samstöðu, sem nauð-
synleg er. Skal það ekki sérstak-
lega rifjað upp að öðru leyti en
því, að vissulega er ástæða til að
gleyma þvf ekki, hver viðbrögð
kommúnista urðu, þegar baráttan
fyrir 200 mílunum var tekin upp
af fullum þrótti. Lúðvik Jóseps-
son umhverfðist þá og í Þjóðvilj-
anum 1. sept. 1973 er haft eftir
honum eftirfarandi:
„Hitt er allt annað mál, hvort
við Islendingar tökum okkur 200
milna landhelgi einhvern tíma í
framtiðinni, þegar slikt er heimilt
samkvæmt breyttum alþjóðalög-
um eða að aflokinni hafréttarráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna."
Síðan var á því klifað, að mörg
ár hlytu að líða, þar til islending-
ar gætu fært fiskveiðitakmörkin
út í 200 mílur, því að ekki væri
grundvöllur til slíkrar útfærslu
að alþjóðalögum. 50 mílurnar
voru og eru ær og kýr komm-
únista, og til skamms tíma hafa
þeir ekki mátt heyra nefndar 200
mílur, nema þá sem einhvers kon-
ar framtiðarfyrirbæri, sem hugs-
anlega gæti komið eftir mörg ár
eða áratugi, og þá vegna sérstakra
samþykkta á hafréttarráðstefnu.
Þó höfum við íslendingar aldrei
viðurkennt, að við hefðum ekki
rétt til einhliða aðgerða, ef slíkar
samþykktir næðust ekki fram á
alþjóða vettvangi. Aðeins komm-
únistar hafa haldið fram þeirri
kenningu.
Nú hefur Alþýðubandalagið að
vísu gert um það samþykkt, að
landhelgina eigi að færa út 13.
nóv. 1975, er samkomulagið við
Breta rennur úr gildi, en alls ekki
fyrr. Fer vart á milli mála, að
kommúnistar vilja velja þá dag-
setningu til þess að gera rikis-
stjórninni sem erfiðast fyrir. Það
er einmitt sá dagurinn, sem verst
væri valinn, því að þá gerðist það
hvort tveggja í sömu andránni, að
Bretar yrðu sviptir veiðiheimild-
unum, sem þeir nú hafa og Islend-
ingar færðu út í 200 mílurnar.
Augljóst ætti að vera, að miklu
heppilegra er að ákveða 200 mílna
mörkin áður og taka svo allan
réttinn, þegar samkomulagið við
Breta rennur út. Fram að þessu
hafa a.m.k. ekki heyrzt nein rök
fyrir hinu gagnstæða
Andstaða
kommúnista
En rétt er að rifja upp fleiri
ummæli kommúnista, er sjálf-
stæðismenn voru að marka þá
stefnu, að þegar yrði undinn að
því bráður bugur, að við helguð-
um okkur 200 sjómilna landhelgi.
Hinn 30. ágúst i fyrra birtist rit-
stjórnargrein í Þjóðviljanum, sem
hófst á þessum orðum:
„Það hefur áreiðanlega verið
fróðlegt fyrir þjóðina að fá að
fylgjast með málefnalegri ein-
angrun ritstjóra Morgunblaðsins
á sjónvarpsskerminum í fyrra-
kvöld, þegar hann var að reyna að
útlista „framtiðar“ kenningar
sínar. Morgunblaðið hefur undir
forustu þessa manns að undan-
förnu reynt að gera Sjálfstæðis-
flokkinn dýrðlegan með mikilli
umræðu um 200 mílurnar, en það
er gert til þess að breiða yfir
deyfð og sljóleika íhaldsins í land-
helgismálinu frá upphafi."
Tilefni þessara ummæla Þjóð-
viljans voru þau, að einn af rit-
stjórum Morgunblaðsins hélt
ákveðið fram 200 milna stefnunni
í sjónvarpsþætti, þar sem m.a. var
sýnt kort af þeim víðáttumiklu
hafsvæðum, sem íslendingar geta
helgað sér, þegar 200 mílurnar
eru orðnar að raunveruleika. Hér
talar Þjóðviljinn um „málefna-
lega einangrun" þeirra, sem
halda vildu fram rétti okkar til
200 milnanna og fer háðulegum
orðum um umræður til þess að
afla fylgis við þá stefnu. Og þetta
blað heldur áfram og segir:
„Það er svo hlálegt, að þeir
sömu menn, sem mesta ábyrgð
bera á þessum samningum, skuli
nú lýsa því yfir, að þeir vilji endi-
lega 200 milna landhelgi." Og sið-
an segir:
„Allur áróður þessara aðila í
dag er lika undanslátturinn hel-
ber.“
Ekki þarf að eyða að því mörg-
um orðum, að málgagn Alþýðu-
bandalagsins leggur sig hér í
framkróka að gera lítið úr þeim
sjónarmiðum, að við Islendingar
eigum hiklaust að stefna að 200
mílna fiskveiðilandhelgi. Og blað-
ið ver heilli ritstjórnargrein til að
ráðast á þá, sem þeim kenningum
halda fram.
Fortíð
og framtíð
Og enn skal til fært nióurlag
nefndrar ritstjórnargreinar Þjóð-
viljans, til þess að fortið komm-
únista gleymist ekki, þegar um
200 milurnar er rætt. En niðurlag-
ið er svona:
„En Islendingar vita fullvel, að
undanhaldssjónarmiðin, sem
haldið er fram í stærsta dagblaði
landsins, eru bundin við einangr-
aða kliku valdamanna i Sjálf-
stæðisflokknum. Þau sjónarmið
eiga ekkert fylgi utan þessarar
klíku. Einangrun Morgunblaðsrit-
stjórans i sjónvarpsþættinum var
að vísu eftirtektarverð, en skoðuð
i samanburði við viðhorf allrar
þjóðarinnar í landhelgismálinu í
dag er einangrunin alger. 50 mil-
urnar eru dagsverkefni. Þær
heyra ekki fortíðinni til nema i
gerviheimi ritstjóra Morgunblaðs-
ins.“
Hér er talað um það tæpitungu-
laust, að það séu sérsjónarmið ör-
fárra manna, að við eigum að
stefna að 200 sjómílna landhelgi,
50 milurnar séu það, sem við eig-
um að bíta okkur i, og þeir, sem
öðrum skoðunum halda fram, séu
algjörlega einangraðir. Ekki er
unnt að finna áhrifameiri sönnun
fyrir afstöðu kommúnista i land-
helgismálinu fyrir réttu rúmu ári
en þennan leiðara í aðalmálgangi
þeirra. Það þýðir ekkert fyrir þá
að leitast við að dylja þá stað-
reynd, að þeir hafa verið helztu
dragbitarnir á það, að við Islend-
ingar stefndum að fyllsta rétti
okkar og helguðum okkur 200 sjó-
milna fiskveiðitakmörk.
Sumir munu kannski segja, að
fortíðin skipti ekki mestu í þessu
efni heldur framtiðin, og vissu-
lega er það rétt. En svo mörg orð
hafa kommúnistar haft um hæf-
ustu forustumenn Islendinga á
þjóðmálasviðinu síðustu áratugi
og þá sem tryggt hafa þá sigra,
sem unnizt hafa og lagt grundvöll-
inn að lokasigrinum, að ekki er úr
vegi að rifja upp þeirra aftöðu.
Það er staðreynd, að þeir gerðu
allt, sem þeir gátu, til að þvælast
fyrir þvi, að Islendingar mörkuðu
sér 200 sjómilna stefnuna og hafa
aðeins látið undan þrýstingnum,
þegar þeir sáu, að þeim tókst ekki
lengur að villa um fyrir mönnum,
og 200 sjómílna stefnan mundi
sigra, hvað sem þeir segðu eða
gerðu.
Kannski fást þeir nú loks til að
taka upp samvinnu við aðra um
að framfylgja 200 sjómílna stefn-
unni, og væri það vissulega æski-
legt, þótt unnt sé aó koma málinu
fram án þeirra atfylgis.