Morgunblaðið - 21.05.1975, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. MAl 1975
3
Geir Hallgrímsson
forsætisráðherra:
Jafnvœgi
í efnahagsmálum
VIÐSKIPTAÞING Verzlunar-
ráðs íslands hófst eftir há-
degi ! gær. Formaður Verzl-
unarráðsins, Gísli V. Einars-
son, setti þingið með ávarpi.
Að því búnu flutti Geir Hall-
•grímsson forsætisráðherra
ávarp. Þingið fjallar um hlut-
verk verzlunar og verðmynd-
unar í frjálsu markaðskerfi. í
ræðu Geirs Hallgrímssonar
forsætisráðherra kom m.a.
fram, að hann telur ekki unnt
að koma á frjálsri verðmynd-
un og fullkomlega frjálsu
markaðskerfi fyrr en jafn-
vægi hefur náðst milli fram-
boðs og eftirspurnar! þjóðfé-
laginu. Forsætisráðherra
sagði, að hér væri um svo
róttæka breytingu að ræða,
að hún myndi leiða til stétta-
stríðs, ef hún yrði fram-
kvæmd í einu vetfangi við
núverandi aðstæður. Jafn-
vægi framboðs og eftirspurn-
ar yrði því að ná sem fyrst.
I ræðu sinni sagði forsætisráð-
herra, að flestum væri Ijóst, að
meginhlutverk verzlunar og verð-
myndunar væri það að stuðla að
sem bestri nýtingu auðlinda, fram-
leiðslutækja, vinnu og fjármagns i
þvi skyni að ná sem beztum lífs-
kjörum. Frjálst hagkerfi tryggði
bezt lifskjör fólksins. Þá vék ráð-
verömgndunar og bœttra lífskjara
herrann að utanrikisviðskiptum og
sagði, að menn gætu nú verið
sammála um, að út á við væri
nauðsynlegt að fylgja friverzlunar-
stefnu. Að visu væri það svo, að
hér á landi hefði þessari stefnu
aðeins verið fylgt siðustu 15 árin.
Á siðustu árum hefðu þjóðirnar
efnt til samvinnu sin á milli til að
greiða fyrir verzlun og alþjóðlegri
verkaskiptingu með það markmið
( huga að stuðla að sem lægstu
vöruverði. íslendingar hefðu tekið
þátt i þessu samstarfi. En hjá þvi
færi ekki, að við tækjum eftir
ýmsum blikum, sem nú væru á
lofti og skapað gætu hættu, enda
væri fráhvarf frá frelsi i viðskipt-
um hættulegt.
Forsætisráðherra vék siðan að
þvi, að ýmsar þjóðir eins og t.d.
Norðmenn og Kanadamenn hefðu
gripið til þess ráðs að styrkja fisk-
iðnað sinn þannig að hann gæti
boðið framleiðslu sina á lægra
verði en við. Ef slik þróun hétdi
áfram myndi það leiða til lakari
lífskjara hér á landi. Þessi stefna
striddi þvi á móti jafnrétti i alþjóð-
viðskiptum og lifskjörum i viðari
skilningi en innan ákveðinna þjóð-
félaga.
Þá sagði forsætisráðherra, að
þær raddir hefðu heyrzt, að nú
væri það helzt til ráðs að koma á
gjaldeyrishöftum og skömmtun.
Þetta hefði þurft að gera i stuttan
tima á sl. vetri. Óraunhæft væri
annað en gera sér grein fyrir þvi,
að við hefðum verið mjög nálægt
þvi að þurfa að taka upp gjaldeyr-
ishöft. Meginmarkmiðið væri þó
að koma i veg fyrir að gripa þyrfti
til gjaldeyrishafta, þvi að þau
leiddu aðeins til lakari lifskjara.
Við slikar aðstæður blómstruðu
óeðlilegir viðskiptahættir, svarta-
markaðsbrask, og haftapostularnir
ættu þvi að vera átrúnaðargoð
braskaranna.
Ráðherrann vék siðan að því, að
innflytjendur og kaupmenn hefðu
verið sakaðir um að eyða gjaldeyr
iseign landsmanna. Þessi ásökun
ætti ekki við rök að styðjast, þvi
að hér væri ekki við neina eina
stétt að sakast. Það væru neyt-
endur, sem keyptu vörurnar og
þjónustuna. Meginástæðan fyrir
þvi að gjaldeyriseignin væri á
þrotum ætti rætur að rekja til
þess, að ekki væri jafnvægi á milli
eyðslu og verðmætasköpunar. ef
menn vildu vernda hagsmuni al-
mennings yrði að tryggja að verð-
mætasköpunin væri a.m.k. i sam-
ræmi við eyðsluna.
Forsætisráðherra ræddi siðan
verðlagsmálin og sagði m.a., að
verðlagseftirlit væri gagnslitið,
ekkert stjórnvald gæti ákveðið
verðlag á vöru og þjónustu. Þar
væru markaðsöflin að verki og
samskipti fólksins i landinu. Ef
menn vildu tryggja sem lægst
vöruverð. þá legðu menn áherzlu
á frjáls samskipti. Ekki væri þó
unnt að koma á frjálsri verðmynd-
un og fullkomlega frjálsu mark-
aðskerfi fyrr en jafnvægi væri
komið á milli framboðs og eftir-
spurnar i þjóðfélaginu. Hér væri
um svo róttæka breytingu að
ræða, að hún myndi leiða til
stéttastriðs, ef hún yrði fram-
kvæmd í einu vetfangi við núver-
andi aðstæður. Jafnvægi fram-
boðs og eftirspurnar yrði því að
nást sem fyrst. i litlu þjóðfélgi
yrðum við að leysa vandamál
tekjuskiptingarinnar. Við vildum
búa ( þessu landi og deila sömu
kjörum. Af þeim sökum væri úti-
lokað að viðhalda misrétti t tekju-
skiptingu. Ákveðnar ráðstafanir
yrði þvi að gera til þess að tryggja
tekjujöfnun milli þjóðfélagshópa.
Þetta markmið væri i fullu sam-
ræmi við ævagamla arfleifð þjóð-
arinnar. Þá yrðum við að leggja
nokkuð á okkur til að fylgja fram
byggðastefnu til þess að viðhalda
lifi og starfi i hinum dreifðu
byggðum landsins. Allt þetta
kynni að sjálfsögðu að skerða
nokkuð möguleikana á algjörlega
frjálsu markaðskerfi.
i setningarræðu sinni sagði Gísli
V. Einarsson, formaður Verzlunar-
ráðsins, að viðskiptaþingið ætti að
hvetja til umhugsunar, umræðu
Framhald á bls. 39
forsenda
frjálsrar
Frá setningu viðskiptaþings að Hótel Loftleiðum i gær. Talið f.v.: Gisli V. Einarsson, Þorvarður Elíasson, Hjörtur
Hjartarson þingforseti, Geir Hallgrimsson forsætisráðherra, Gylfi Þ. Gislason fyrrv. viðskiptaráðherra, og Ólafur
Björnsson prófessor
Á sama tíma og vilji hefur verið fyrir þv( að græða Heimaey upp
eftir eldgosið og tilraunir gerðar I þá átt, hefur á aðra milljón
rúmmetra af ösku verið ekið út um Heimaey, f flugvöilinn á háeynni
og sérkennilegt byggingarsvæði f hrauni var fyllt upp af ösku —
sléttað út. Miklar gróður- og náttúruskemmdir hafa orðið vegna þessa,
en á meðfylgjandi myndum frá Sigurgeir f Eyjunt sjást tvö dæmi um
vinnubrögðin. Efri myndin sýnir vesturenda flugbrautarinnar með um
10 metra háan öskukant óvarinn, en endinn var lengdur inn á miðja
Heimaey og m.a. er undir endanum sfðasta heila grjóthleðslan f
Eyjum-f kring um bæjarstæði bæjarins Svaðkots.
lbúar sunnan flugbrautarinnar bjuggu ennþá við iðjagræn tún eftir
eldgosið, en nú er aska þar meira og minna um allt vegna þessara
framkvæmda. — Neðri myndin var tekin á fimmtudag er Flugmála-
stjórn lét aka um 250 bflhlössum af ösku f slitlag á brautina, enn ein
tilraunin með öskuna þótt öllum heimamönnum beri sarnan um að hún
eigi eftir að fjúka öll og valda enn meiri landskemmdum á Heimaey.
Aska og aftur aska
— af mannavöldum
ÞAÐ kom fram f frétt í Morgun-
hlaðinu s.l. laugardag að í siðustu
viku var um 250 bílhlössum af
ösku ekið f ofanflag á flugbraut-
ina í Eyjum, þótt aska hafi stöð-
ugt fokið úr flugbrautinni og
fleiri stöðum suður yfir Heimaey
svo allur suðurhluti Eyjarinnar
er nú undirlagður ösku og stór-
skemmdur. Verkfræðingur flug-
málastjórnar gaf f skyn að um 5
bflhlössum hefði verið ekið á
brautina til reynslu, en þar var
hins vegar um 250 bflhlöss að
ræða undir hans stjórn. S.I.
fimmtudag þegar v.erkið var unn-
ið, var samþykkt í bæjarstjórn
Vestmannaeyja að krefjast þess
að Flugmálastjórn hætti þá þegar
öskukeyrslu í flugbrautina. Vest-
mannaeyjabær hefur látið aka
hundruð þúsundum lesta af ösku
vestur á Heimaey og Flugmála-
stjórn hefur látið aka um 700 þús
rúmmetrum af ösku í flugvöllinn
Jafnframt hefur alls kyns drasli
verið ekið í flugbrautar uppfyll
inguna og þegar vind hvessir að
ráði fýkur ekki aðeins aska um
allar trissur, heldur einnig
spýtnabrak, olíutankar og fleira,
sem hulið hafði verið i flugbraut-
inni. Mest fýkur úr vesturenda
brautarinnar, sem er allt að 10
metra hár staðsettur á hábungu
Heimaeyjar.
Skeyti bæjarstjórnar Vest-
mannaeyja, til Flugmálastjórnar
var sent s.l. fimmtudag, en á
föstudag þegar Morgunblaðið
ræddi við Hrafn Jóhannsson,
deildarstjóra hjá Flugmálastjórn,
hafði hann ekkert heyrt um
skeytið. Flugmálastjóri og aðstoð-
arflugmálastjóri voru þá erlend-
is.
Sagði Hrafn, á ákveðið hefði
verið að keyra bruna úr hólunum
syðst í nýju gossprungunni og
reyna að nota efnið í slitlag. Hins
vegar þótti það ekki brúklegt
þegar til kom vegna grófleika og
var þá tekin venjuleg, fíngerð
aska úr vesturhluta Eldfellsins,
en ekki var hægt að fá uppgefið
hver hefði veitt heimild til þess.
Framhald á bls. 39
DR. MED.
HANSEN
LÁTINN er í Reykjavík dr. med.
Halldór Hansen fyrrverandi yfir-
læknir, 85 ára að aldri.
Halldór Hansen fæddist í Mið-
engi á Álftanesi 25. janúar 1889,
sonur Björns Kristjánssonar
kaupmanns og ráðherra og Sig-
rúnar Halldórsdóttur. Hann varð
stúdent frá MR 1910 og cand.
med. frá Háskóla Islands 1914.
Hann stundaði framhaldsnám í
Danmörku 1914—’16 og var viður-
kenndur sérfræðingur i maga-
sjúkdómum. Hann var starfandi
læknir i Reykjavík frá 1916.
Kennari og prófdómari við Há-
skóla Islands var hann um árabil
og dr. med. frá þeim skóla 1933.
Þá var hann um árabil yfirlæknir
við Landakostsspitalann i Reykja-
vík.
Halldór Hansen lét félagsmál
mjög til sín taka. Hann sat i stjórn
Læknafélags Reykjavikur um
tíma, var m.a. formaður, var i
Visindafélagi Islendinga frá 1932
og einn af stofnendum Iþrótta-
sambands Islands 1912 og sat
nokkur ár í stjórn sambandsins.
HALLDOR
LÁTINN
Hann var kjörinn heiðursfélagi
ISI árió 1929.
Halldór Hansen var tvíkvænt-
ur. Fyrri kona hans var Ólafía
Vilborg Þórðardóttir frá Ráða-
gerði á Seltjarnarnesi en hún lézt
árið 1961. Þeim varð fjögurra
barna auðið, Seinni kona Hall-
dórs, Rut Hermanns fiðluleikari,
lifir mann sinn.